1 Laboratoriya mashg‘uloti. Radiochastotalarning tasniflanishi o‘rganish Ishdan maqsad: Radio to‘lqinlarni diapazonlarga ajiralishini o‘rganish. Nazariy qism

Nazorat savollari

1. 
   Efir nima?
   
2. 
   Elektromaginit to‘lqinlarga tarif bering va unga misollar keltiring.
   
3. 
   Radioto‘lqinlar diapazonlarini sanab bering
   
4. 
   Xar bir radioto‘lqinlar diapazonlarini qanday chastota oralig‘ida yotishini aytib bering
   
5. 
   Sirt to‘lqinlari xaqida tushuncha bering.
   
6. 
   Maydoniy to‘lqinlarga xaqida tushuncha bering.
   

Javoblar

1. 
   Hoz. fan nuqtayi nazaridan fizik vakuum oddiy moddiy muhitning baʼzi xossalariga ega. Biroq, uni Efir bilan chalkashtirib yubormaslik kerak, chunki, mas, elektromagnit maydon maxsus eltuvchi muhitga muhtoj boʻlmagan mustaqil fizik obyekt hisoblanadi.
   
2. 
   Elektromagnit toʻlqinlar — vaqt boʻyicha davriy oʻzgaradigan elektromagnit maydon (oʻzaro bogʻlangan Ye elektr va N magnit maydonlar)ning fazoda chekli tezlik bilan tarqalish jarayoni. Oʻzgaruvchi induksiya oqimi uyurma elektr maydonni, u esa, oʻz navbatida, uyurma magnit maydonni uygʻotadi. Tarqalayotgan elektromagnit maydon Elektromagnit toʻlqinlar deyiladi. Elektromagnit toʻlqinlar Koʻndalang toʻlqinlar boʻlib, vakuumda s=3105^ tezlik bilan tarqaladi.
   
3. 
   Elektromagnit toʻlqinlar xossalariga u tarqalayotgan muhit sezilarli taʼsir koʻrsatadi. Elektromagnit toʻlqinlar boshqa ixtiyoriy toʻlqinlar kabi sinishi, toʻla ichki qaytishi, dispersiya, interferensiya, difraksiya hodisalariga uchrashi mumkin. Elektromagnit toʻlqinlarning barcha xususiyatlari, ularning uygʻonish va tarqalish qonunlari Maksvell tenglamalari yordamida toʻla tavsiflanadi.
   
4. 
   Radio to‘lqinli jarrohlik Toʻlqin uzunligi 0,1 mkmʼdan 10 kmʼgacha boʻlgan elektromagnit toʻlqinlar; boʻshliqda 300000 km/s tezlik bilan tarqaladi. Birinchi boʻlib G. Gers 1888-yilda toʻlqin uzunligi Yum dan 0,6 mʼgacha boʻlgan radiotoʻlqinlarni, rus olimi P. N. Lebedev 1895-yilda toʻlqin uzunligi 6 mmʼli elektromagnit toʻlqinni hosil qilgan. A. S. Popov 1895-yilda birinchi marta radiotoʻlqinlar yordamida 250 m masofaga axborot uzatishni amalga oshirgan va radiotexnikaga asos solgan. Radiotoʻlqinlar hosil qilish va muhitda tarqalish xususiyatiga koʻra xalqaro kelishuvga muvofiq radiotoʻlqinlar 4ʼdan to 11 tartib raqamigacha belgilanadigan quyidagi 8ʼta diapazonga boʻlinadi. Radiotoʻlqinlar radioaloqa, radiolokatsiya, televideniye, kosmonavtika, radiometeorologiya, radioastronomiya, ilmiy tadqiqot ishlari va boshqalarda qoʻllaniladi.^[1] Radioaloqa toʻlqinlar uzatish va qabul qiluvchi antennani ajratib turadigan muhitda (masalan, toʻlqin uzatish apparatlarida, mikrotoʻlqinli integratsiya davrlarda va h.) Elektromagnit maydonning toʻlqinli jarayonlari, uzatish liniyalari va nihoyat, tabiiy sharoitda boʻlishi mumkin
   
5. 
   Sirt taranglik — ikki xil faza (jism) lar chegaralanish sirtining termodinamik tavsifi. Suyuklikning hajmi oʻzgarmagan holda qaytar izotermik sharoitda uning sirtini bir birlikka oshirish uchun sarflangan ish bilan ifodalanadi. Bu kattalik J/m2 yoki N/m larda oʻlchanadi. Yangi sirtni hosil boʻlishida bajarilgan ish sirt qatlamidagi molekulalarning oʻzaro tutinish kuchlarini yengib, suyuqlik ichkarisidan yangi molekulalarni sirt qatlamiga oʻtib qoʻshilishlariga sarf boʻladi. Natijada suyuklikning sirt qatlamiga qoʻshilgan molekulalar qoʻshimcha potensial energiyaga ega boʻladi. 
   

Hisobot mazmuni