1-maruza: son. Sonning grammatik ma`nosi morfologik belgilari, sintaktik vazifasi. (2 soat)

Olmosh haqida ma’lumot
Gap ichida ot, sifat, son, ravish, ba’zan so‘z birikmasi va gap o‘rnida qo‘llana oladigan, aniq lug‘aviy ma’noga ega bo‘lmagan so‘z turkumi olmosh deb ataladi:
Ot o‘rnida: Karim juda quvondi, chunki u o‘z orzusiga erishgan edi.

1. sifat o‘rnida: Kechagi kitobingni berib tur, men shu kitobdan misollar olmoqchiman.

   
   

2. son o‘rnida: Menda ikkita qalam bor, senda nechta bor?

   
   

4. Ravish o‘rnida: Men bugun ketaman, sen qachon ketasan?

5. So‘z birikmasi o‘rnida: Yomon so‘z bosh qozig‘idir, shunday so‘zni gapirmagan ma’qul.
6. Gap o‘rnida: Sen mehnat qilishni yoqtirmaysan, bu esa insondagieng yomon xislatdir. Olmoshlar turlanadi, gapda ko‘pincha ega, to‘ldiruvchi, aniqlovchi va undalma bo‘lib keladi: Hamma keldi. Bizni tabriklang. Shu kitobni bering.
Olmoshning grammatik xususiyatlari :

1. so‘z yasalish xususiyati yo‘q (lekin olmoshlar asosida ot, fe’l, ravish, sifat yasalishi mumkin: o‘zlik, sensirama, o‘zicha, menbop);

   
   

2. juftlanib, boshqa so‘z turkumi vazifasida keladi: o‘sha-o‘sha, shu-shu (ravish);

   
   

3. olmoshlar otlarga xos so‘z o‘zgartiruvchi qo‘shimchalarni olishi mumkin: unga, shunisi;

   
   

4. olmosh hech vaqt o‘zidan oldin aniqlovchi olmaydi.

   
   

Olmoshlarni gapda bajargan vazifasiga ko‘ra quyidagi turlarga bo‘lsa bo‘ladi:

1. 
   
   ot toifasidagi olmoshlar
   
2. 
   
   sifat toifasidagi olmoshlar.
   
3. 
   
   son toifasidagi olmoshlar.
   

Olmoshlarning ma’no turlari:
Olmoshlar ma’no jihatdan quyidagi turga bo‘linadi:

1. Kishilik (shaxs) olmoshlari

   
   

2. O‘zlik olmoshlari

   
   

3. Ko‘rsatish olmoshlari

   
   

4. So‘roq olmoshlari

   
   

5. Belgilash olmoshlari

   
   

6. Bo‘lishsizlik olmoshlari

   
   

7. Gumon olmoshla