1-mavzu: elektr zanjirlari va ularni elementlari

Elektron va yarimo`tkazgichli qurilmalarni loyihalashni umumiy holatlari. 

To`g`ri elektron va yarimo`tkazgichli qurilmalarni strukturaviy va prinspial elektr sxemalari 

ularni  ishlash  prinsplarini  taxlil  qilishga  o`rgatadi.  Ammo  bu  elektr  sxemalar  elektrik  va 

yarimo`tkazgichli qurilmalarni konstruksiyasini belgilay olmaydi, balki ularni tuzish uchun asos 

bo`la oladi holos. Bunday qurilmalarni loyihalashni asosiy prinsplari haqida tushunchalar ularni 

ishlab  chiqarishdagina  emas.  Balki  ulardan  foydalanish  uchun  ham  kerak  bo`ladi.  Elektron  va 

yarimo`tkazgichli qurilmalarni elementlari aktiv va passiv bo`linadi. 

Aktiv elementlarga quyidagilar kiradi: yarimo`tkazgichli va elektrovakuum asboblar. 

Passiv elementlarga esa: rezistorlar, kondensatorlar, transformatorlar, induktivlik g`altaklari, 

rele, ulagichlar, indikatorlar, sim va kabellar. 

Qurilma elementlari optimal holatda joylashtirilishi va mahkamlanishi lozim, bir brilari bilan 

prinspial sxema asosida ulanishi kerak. 

Zamonaviy  elektron  va  yarimo`tkazgichli  qurilmalarni  ko`pchilik  qismi  bosma  platalarga 

joylashtirilgan.  Bunday  platalar  dielektrik  asos  hisoblanib  teshiklari  mavjud  va  chizmalar 

ko`rsatilgan. 0,3-1,5 mm diametrda hosil qilingan teshiklar osma elementlar (integral sxemalar, 

tranzistorlar,  rezistorlar,  kondensatorlar)ni  joylashtirish,  bosma  platani  mahkamlash  hamda 

teskari  tomonda  joylashtirilgan  elementlarni  ulash  uchun  ishlatiladi.  Teshik  devorlari 

metallashtiriladi. 

Osma  elementlarni  uchlari  teshiklarda  qalaylanadi,  chunki  ularga  bosim  simlar  kelgan. 

Shunday qilib bosma uzel (tugun) hosil qilinadi. 

Bosma  platalarni  yuzasini  qisqartirish  uchun  ko`pqatlamli  platalar  (KQP)  qo`llaniladi,  ular 

almshinuvchi  dielektrik  qatlamlardan  tuzilgan  bo`ladi.  KQP  qatlamlarda  bosma  simlarni 

taqsimlanishi  bosma  platalarni  o`lchamlarini  keskin  qisqartirishga  olib  keladi,  bu  narsa  ko`p 

chiqishlarga ega bo`lgan mikrosxemalardan foydalaniladi.  

Elektron  va  yarimo`tkazgichli  qurilmalar  (EYAK)  ni  loyihalash  va  ishlatishda