1. O‘lchashning turlari

∆
X 
≤
 X
ph
, va 
∆
X ≤ X
p 
Shuning uchun quyidagi formulani yozish mumkin: 
(2.5) 
SHunday qilib, nisbiy xatolikni hisoblashda absolyut xatolikning asbobning 
ko‘rsatishiga nisbatini olish mumkin. Nisbiy xatolik % larda ifodalanadi. 
Kattalikning asl qiymatini aniqlash uchun o‘lchov asbobining ko‘rsatishiga 
tuzatish kiritiladi. Uning on qiymati teskari ishora bilan olingan absolyut 
qiymatga teng: 

yoki 
d = -
∆
X 
,
(2.6) 
bu erda
 d –
tuzatma. 
Asbobning xatoligi shkala diapazonining protsentlarida ifodalanadi. 
Bunday xatoliklar 
keltirilgan xatolik
deyiladi va absolyut xatolikning 
diapazoniga bo‘lgan nisbatiga teng bo‘ladi, ya’ni 
(2.7) 
bu erda – asbobning o‘lchash chegarasi (diapazoni). 
Misol. YUqorigi o‘lchash chegarasi 300°S bo‘lgan potensiometrning 
ko‘rsatishi
 X
p
= 240°S va o‘lchanayotgan temperaturaning haqiqiy qiymati
X
ph
=241,2°S bo‘lganidagi absolyut, nisbiy, keltirilgan xatoliklari topilsin. 
Absolyut xatolik (2.3) formula bo‘yicha: 
∆
X
= - 1.2°S, nisbiy xatolik (2.5) 
formula bo‘yicha b = -0,005%, keltirilgan xato (2.7) formula bo‘yicha
j
=- 
0,004%. 
 
Foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxati 
1.
YUsupbekov N.R. va boshqalar. Texnologik jarayonlarni nazorat qilish 
va avtomatlashtirish. –Toshkent: O‘qituvchi. 2011. 
2.
Farzane N.G. i dr. Texnologicheskie izmereniya i priborы. –M.: 
Vыsshaya shkola. 1989. 
3.
YUsupbekov N.R. va boshqalar. Texnologik jarayonlarni boshqarish 
sistemalari. –Toshkent: O‘qituvchi. 1997. 
4.
YUsupbekov N.R., Muxitdinov D.P., Avazov YU.SH. Avtomatika va 
nazorat o‘lchov asboblarining tuzilishi va vazifasi. Kasb-hunar kollejlari uchun 
darslik. –T.: Iqtisod-moliya, 2010.