1. Proje Yönetimi ve Geliştirilmesi Proje Türleri Bireysel Projeler

1.Proje Yönetimi ve Geliştirilmesi

Proje Türleri

Bireysel Projeler: Üniversiteyi kazanma; yapılmış işler hakkında rapor hazırlama; düğün yapma; hikayeler kitabını yayınlama.

Eğitim Projeleri: İlkokul öğrencilerine doğayı sevdirme; Gençlerin vatanseverlik ruhunun yükseltilmesi için Çanakkale savaşlarını anlatma.

Sanayi projeleri: Fabrika yapma; sanayi bölgesi için gaz tedariki sağlama; ayrılmış otomobil yolu inşa etme; daha az yakıt tüketen araba tasarlama…

Bilimsel-İş-ticari projeler: Kanser tedavisinde yeni bir yöntem geliştirme; çok işlemcili bilgisayar sistemi geliştirme; dayanıklı meyveler üretme
Projeleri çeşitli parametreleri üzere de sınıflandırmak mümkündür

• 
  Projeye verilen desteğe göre
  
• 
  Projenin niteliğine göre
  
• 
  Proje yönüne göre
  
• 
  Proje kaynaklarına göre
  
• 
  Proje yöntemine göre
  
• 
  Projenin boyutuna göre
  

Destek	Nitelik	Yön	Kaynak	Yöntem	Boyut
Kurum Devlet Uluslararası STÖ	Bireysel Grup Özel	Ürün yönlü Süreç yönlü	İç Dış	Emek yönlü Sermaye yönlü	Çok büyük Büyük Orta Küçük

Dikkat Çekmiş Proje Örnekleri

• 
  Daedalus Projesi: Yakındaki bir yıldıza insansız uzay aracını göndermenin getireceği zorlukları ve masrafı tespit etmiştir.
  
• 
  Manhattan Projesi: İlk nükleer silahı ortaya çıkardı.
  
• 
  İnsan Genomu Projesi: İnsan genomunun plânını çıkarma projesidir.
  
• 
  Apollo projesi: Bir insanı Ay'a indirip sağ-salim dünyaya geri getirme projesi
  
• 
  Marmaray Projesi: İstanbul'un kentsel yaşantısını sağlıklı olarak sürdürebilmesi, kentin doğal tarihi özelliklerinin korunabilmesi için tasarlanmış demiryolu altyapı projesi
  

Proje Nedir

• 
  Proje belirli başlangıç ve son noktaları, eşsiz ve tanımlanabilir amacı bulunan ilişkili girişimler kümesidir.
  
• 
  Proje planlanmış her hangi oluşumdur
  
• 
  Proje, günlük, alışık işlerden farklı bir olgudur
  
• 
  Projenin belirli genel amacı ve süresi var
  
• 
  Proje yaratıcılık ve yenilik gerektiren çalışmaları içermelidir
  

Böylelikle, proje, planlanmış girişimler ardışıklığı ile sorundan çözüme doğru hareket yoludur

Projenin başarılı tamamlanması için amaçların, hedeflerin, işlemlerin, program ve bütçenin doğru belirtilmesi gerekmektedir

Proje Nitelikleri

Projeler her ne kadar farklı olsalar onların ortak nitelikleri bulunmaktadır:

• 
  Amaç: Projenin başarı ile tamamlanması sonucunda beklenen nedir?
  
• 
  Proje Kapsamı: Kullanıcının belirlediği standart ve kıstaslar kümesi
  
• 
  Hedef: Projenin amacına ulaşması için hedefler olmalıdır. Hedefler gerçekleştiğinde amaç da gerçekleşecektir. Hedefler proje görev gruplarını ilgilendiren görevler veya onların kombinasyonudur
  
• 
  Görevler (iş paketleri): Belirli sonuçlarla tamamlanan girişimlerin kombinasyonu.
  
• 
  Girişim: Belirlenmiş başlangıcı ve sonu olan bir zaman diliminde yapılan iş
  
• 
  Süre: Girişimin, görevin veya projenin başlangıcından sonuna dek geçen (beklenen) zaman
  
• 
  Projenin yaşam süresi: Projenin başlanmasından sonlanmasına dek olan süre. Birkaç safhadan oluşmaktadır
  
• 
  Sınırlamalar: Projenin bir takvimi vardır. Her proje, belirlenen maliyet çerçevesinde, belirlenen süre ve nitelik sınırlamaları dâhilinde yürütülür. Her proje insan, para ve diğer maddi kaynakların kullanımını gerektiriyor
  
• 
  Eşsizlik: Her bir proje eşsizdir. İki proje tümüyle aynı olamaz. Her proje belirli bir zaman diliminde, genellikle farklı kişilerden oluşan bir ekiple gerçekleştirildiği için birbirinden farklı özellikler taşımaktadır ve bir defaya özgüdür
  
• 
  Proje ekibi: Projenin birçok katılımcısı bulunuyor. Proje yöneticisinin önderliğinde onlar grup olarak çalışıyorlar.
  
• 
  Projenin düzeni: Proje geçici örgüttür. Projenin kendi bütçesi ve yönetimi vardır. Her proje, bir düzen içerisinde çalışmayı gerektirir
  
• 
  Sistem yapısı: Tüm projeler giriş –süreç-çıkış yapılı sistem gibi düşünüle bilir.
  
• 
  Planlama ve Denetim sistemi: Proje planlama ve denetim sistemi gerektiriyor. Güncel başarım planlanan hedeflerle karşılaştırılıyor.
  

Proje Amaç Ve Hedeflerine Örnek

Projenin Genel Amacı

Çanakkale ilinde bulunan köylerden gelen öğrencilerin eğitim öğretimlerine devam ettikleri İlköğretim Bölge Okulunda kız çocuklarının ortaöğretime devam etme oranlarının yükseltilmesine katkıda bulunulması.
Projenin Hedefleri

• 
  Hedef grubun ortaöğretim kurumlarının kendilerine sağlayacağı kazanımları yeteri oranda tanımalarına ve geleceklerini planlayabilmelerine katkıda bulunmak
  
• 
  Proje hedef grubuna, kendilerini bir üst eğitim kurumuna devam edebilecek yeterlilikte görmesini sağlayacak imkan ve ortamı yaratmak
  
• 
  Ailelere gerçekleştirilecek faaliyetlerle geleneksel düşünce yapısının iyileştirilmesine imkan tanımak ve sosyal kültürel yönden onların gelişimine katkı sağlamak  
  

Plan-Program-Proje

Plan

• 
  Plan, proje ve program farklı kavramlardır, ama bir-birlerini tanımlar
  
• 
  Plan istenen durumun (durumların) biçimini ve(veya ) özelliklerini ifade etmek için bir görüntü, haritadır. O, gelecek amaçları kararlaştıran ve bu amaçlara ulaşmak için hareketleri seçen süreçtir.
  

Toplumu (bölgeyi, mahalleyi) geliştirme planı

Sektöre özgü (ziraat, eğitim, sağlık ve s) planlar vs.

• 
  Plan belgesinde biz yalnız bir seviyeye veya sektöre özgü geniş kararları bula biliriz; bu kararlar verilmiş kaynak yatırımlarıyla neye ve hangi yolla ulaşılmalı olduğumuzu gösteriyor.
  
• 
  Planın kendisi statiktir. Başka değişle, yalnız ifade ve görüntüyü yansıdan plan, hedefler kümesine ulaşmak için işlemler başlamadan anlam taşımaz.
  
• 
  Plan, Programlar kümesidir.
  

Program

• 
  Program, plan hedeflerine ve amaca ulaşmak için karşılıklı ilişkili kapsamlı ve tutumlu girişim birimleri kümesidir.Plan dahilinde birkaç program buluna bilir.
  

Plan-program-proje örneği

Plan-program-proje-girişim

Plan	e-devlet
Program	e-eğitim
Proje	Tüm okullara internet
İş Paketi	İnternet alt yapısının oluşturulması
Girişim/Mesele	Sunucu sistemlerinin kurulması

Proje Ortamı

Ortam projenin amacına ulaşmasını etkiler. Proje dinamik ortamda yürütülüyor. Proje ortamını aşağıdaki gibi sınıflandırmak mümkündür:

İç ortam

İç ortam proje içinde yer alıyor. Bu ortam proje tarafından denetlenebilir. İç ortam projeye güçlülük ve ya zayıflık katar. İç ortamdaki etkenler bunlardır:

Proje Hedefi – Sınırlamalar – Yapı - Kaynaklar

Görev Ortamı

Projenin görev ortamı proje bileşenlerinden oluşur. Bu bileşenler ya projeye doğrudan katılıyorlar veya onların çıkarlarını proje etkiler. Görev ortamının üyeleri bunlardır:

Müşteri - Üstlenici – Danışmanlar - tedarikçiler

Devlet - Mali destekçileri – Rakipler - Sendikalar

Dış ortam

Bu ortam projenin dışında bulunuyor. Proje tarafından denetlenemez. Proje dolaylı yolla onu etkiler. Dış ortam projeye fırsat ve tehditleri sağlar. Dış ortam etkenleri bunlardır:

İktisadi – Teknoloji - Siyasi-hukuki – Sosyokültürel



Proje Ve Sistem Yaklaşımı

• 
  Proje, sistem geliştirme yaklaşımıdır.
  
• 
  Sistem yaklaşımı- sorunun tanımlanması ve çözümü için onu birbiriyle ilişkili birden fazla parçaya bölmekle, bu parçaları ayrılıkta ve bütünleşik olarak ele alan bir yaklaşım
  
• 
  Sistem- belli bir amaç için bir araya gelmiş birbiriyle ilişkili bileşenler kümesi
  

Proje Ve Proje Yönetimi

• 
  Proje yönetimi, proje olay ve girişimlerinin planlanması ve denetimidir. Proje yönetimi, kaynakların verimli kullanımını ve proje hedeflerinin zamanında ve verilmiş maliyet sınırları içinde teslimini sağlamalıdır.
  
• 
  Girişim (veya mesele, iş) proje yöneticisinin denetimi altında zaman ve kaynaklar gerektiren, proje dâhilinde en küçük iş birimidir
  
• 
  Proje programı (takvim, çizelgeleme (schedule), girişim süreçlerini ve girişimler için kullanılan kaynakları takip etmek için kullanılır. Proje programı öncelikli girişimleri, onların başlama ve bitiş zamanının, esnekliğini, projenin kilometre taşlarını belirler
  

Proje Yönetimi Kavramı

• 
  Proje yönetimi, belli bir hedefi gerçekleştirmek için, insanların, kaynakların ve zamanın birbirleriyle uyumlu ve verimli kullanılması ile ilgili bir bilimdir.
  
• 
  Proje yönetimi, sorunların tanımlanması, çözümlenmesi ve uygulanması için, gerekli tüm önlemlerin alınmasıdır
  
• 
  Proje yönetiminin amacı, mevcut durumdan ders alarak gelecekte daha iyi başarım sağlamanın ortaya konulmasıdır
  
• 
  Proje Yönetimi bu konuları kapsar:
  

• 
  Planlama
  
• 
  Düzenleme (Organize etme)
  
• 
  Yöneltme
  
• 
  Denetim
  

Projenin Denetimi

• 
  Denetim, proje çalışanlarının çalışmalarının uyumlu ola bilmesi için, onların çabalarının iyi bir biçimde düzenlenmesi ve izlenmesi içindir.
  
• 
  Projenin zamanında bitirilmesi için, projenin tanımlanması ve denetimi ile ilgili doğru adımların atılması gerekir.
  

Proje yönetim sistemi

• 
  Projenin başarılı olabilmesi için çalışmaların proje yönetim sistemine uygun yapılması gerekir.
  
• 
  Proje yönetim sistemi; şimdi nerede bulunduğunuzu, nereye gitmek istediğinizi ve oraya nasıl varacağınızı söyleyecek biçimde tasarlanır;
  

• 
  Projenin tanımlanması, uygulanması ve denetiminin nasıl yapılacağını açıklar.
  
• 
  Projenin tamamlanması için gereken kaynakları, zaman süresini ve bütçeyi belirler.
  

Proje yönetim sistemi şunları sağlar:

• 
  Projenin toplam işini yapılabilir işlem parçalarına böler;
  
• 
  İşlemlerin sırasını, birbirleri ile olan bağlantılarını ve her bir işlemin kendinden sonraki işlerin tamamlanmasını nasıl etkilediğini belirler
  
• 
  İşlem tamamlama konusunda tam olarak nerede olduğunuzu ve daha ne kadar iş yapılması gerektiğini belirler
  
• 
  Projenin tamamlanması için, gerekli bütçeyi ve kaynakları belirler
  
• 
  İşlemlerin tamamlanmasını engelleyen veya yavaşlatan sorunları, bunların çözümlerini ve önlem alınmaması halinde olacakları belirler
  

Proje Yönetiminin Organizasyon Yapısı

Proje yönetiminin organizasyon yapısının belirgin özellikleri:

• 
  Proje yönetiminin işlevleri önceden belirlenir.
  
• 
  Ekip üyelerinin sayısal durum ve nitelikleri projenin uygulanması sırasında değişebilir.
  
• 
  Ekip üyeleri, projede görevli oldukları süre içinde yalnız projeyle ilgili görevlerini yürütürler.
  
• 
  Onların projedeki konumları, işletmedeki konumlarından farklıdır
  
• 
  Proje yönetiminin ömrü proje süresiyle sınırlıdır
  

İşlevsellik Ve Kurumsallık

• 
  Proje yönetimi işlevsel ve kurumsaldır.
  
• 
  Kurumsal proje yönetimi; yönetimin temel özelliklerini; sorunlara ve önlemlere yönelik danışmanlık ve proje ekiplerinin bir organizasyon sistemi içinde kurulmasını; bu ekiplerin ve karar birimlerinin türü ve düzeni ile görev, yetki ve karşılıklı ilişkilerini kapsar.
  
• 
  İşlevsel proje yönetimi, yönetim görevlerinin yerine getirilmesini kapsar. İşlevsel yönetimin bilgi toplama, planlama ve yöneltme görevleri, proje kararları için gerekli bilginin elde edilmesine yardımcı olur.
  

1709

2. Proje Geliştirmede Sistem Yaklaşımı

Sistemin Tanımı

• 
  Sistem, bir amaca yönelik olarak bir araya gelen ve aralarında düzenli ilişkiler bulunan öğelerin oluşturmuş oldukları bir bütündür
  
• 
  Sistem yaklaşımı, sistem ve alt sistemlerin uyumlu, verimli bir biçimde çalışmalarını sağlar
  
• 
  Sistem yaklaşımı, proje yönetiminde bir düşünce yolu olup projenin başarılı yönetimi için gereklidir
  
• 
  Sistem yaklaşımı sorunu bir bütün olarak ele alan, hedefleri ve amaçları düzenleyen ve sonucu değerlendiren bir yaklaşımdır
  

Sistemin Temel Özellikleri

• 
  Her sistem alt sitemlerden oluşur. Sistem içinde yer alan daha küçük sistemler alt sistemler olarak adlandırılır.
  
• 
  Bir alt sistem diğer alt sisteme doğrudan ve ya dolaylı bağlıdır.
  
• 
  Alt sistemler kendi içinde bir bütünlük oluşturan ve kapsamı içinde oldukları sistemin amacı doğrultusunda çalışan sistemlerdir.
  
• 
  Her alt sistemin amacının gerçekleştirilmesi bütün olarak sistemin amacının gerçekleştirilmesidir
  
• 
  Birbirleri ile doğrudan ve ya dolaylı olarak bağlı olan sistem bileşenlerinin her hangi birisindeki değişiklik tüm sistemin faaliyetini olumlu veya olumsuz yönde etkileyebilir
  
• 
  Sistemin etkinliği ve verimliliğini değerlendirmek için sistemin amaçlarının iyi tanımlanmış ve ölçülebilir olması gerekmektedir.
  
• 
  Her sistemin yapısı farklıdır. Yapılarına göre sistemler açık ve kapalı; canlı ve cansız; doğal ve yapay olabilir.
  
• 
  Sistemin ve alt sitemlerin girdisi, işlem süreci ve çıktısı vardır.
  
• 
  Her hangi bir alt sistemin girdisi diğer bir alt sistemin çıktısını ve herhangi bir alt sistemin çıktısı diğer bir alt sistemin girdilerini oluşturabilir
  
• 
  Sistemde var olan girdi, çıktı ve işlem unsurları o sistemin genel yapısını oluşturur.
  

Sistemin Genel Yapısı

• 
  Sistemin girdileri; 3 grup:
  

• 
  Bilgi- sistemin temeli ve yüküdür; sistemin yükü örneğin, bir hastanedeki hastalar, bir okuldaki öğrencilerdir
  
• 
  Sistemin işlevini etkileyen çevresi; çevre, denetim dışı etkilerden oluşur. Bunun değiştirilmesi mümkün değildir. Ama sistemin tasarımında bu etkiler göz önüne alınmalıdır; yerçekimi, yasalar, iktisadi durum…
  
• 
  Enerji- para, yönetim, insan gücü, araç-gereç…
  

• 
  İşlem bölümü; Bu bölümün amacı sistemin amacı ile eşdeğerlidir. Çeşitli girdileri önceden tanımlanmış bir çıktıya dönüştürme işlemi yapar. Sistemin başarısı sistemin güvenilir olmasına bağlıdır. Sistemin güvenilir olması ise çıktıyı üretebilmesidir.
  
• 
  Sistemin çıktıları: Örneğin, bir otomobil fabrikasında belirli bir zamanda üretilen otomobil sayısı ve kalitesidir
  

Sistem Geliştirme Süreci

• 
  Sistem geliştirme aşağıdaki 5 aşamada gerçekleştirilir.
  

• 
  Ön çözümleme
  
• 
  Sistem çözümlemesi
  
• 
  Sistem Planlaması
  
• 
  Sistemin tasarımı
  
• 
  Sistemin uygulanması
  

• 
  İzleme ve değerlendirme- tüm aşamalar boyunca yapılması gereken sürekli bir görevdir.
  

Ön Çözümleme

• 
  Projenin temel belgeleri hazırlanır; belgelerde proje programında belirtilen hususların ön çözümlemesi yapılır
  
• 
  Sorunun çözümü için, ön çözümleme sonuçları ortaya konulur. Ön çözümleme sonuçları:
  

• 
  Hedeflenen sistemin amacı, görevleri, maliyet ve diğer gerekler
  
• 
  Sorunların tanımı ve çözüm yolları
  
• 
  Sistemin bölümleri ve görevlerinin tahlili
  
• 
  Geçici bir proje yapısının hazırlanması
  
• 
  Projenin tümüne ilişkin zaman ve maliyet tahmini yapılması
  

• 
  Bunun sonunda hazırlanan ön çözümleme raporunda sistem çözümlemesine gerek olup olmadığı belirtilir.
  

Sistem Çözümlemesi

• 
  Görevler, ön çözümlemede belirlenmiş bulunan sistemden türetilir ve düzenlenir.
  
• 
  Görev türü ve niteliği çözümlenir;
  

• 
  Sorunlar, stratejiler, hedefler belirlenir;
  
• 
  Ön çözümlemedeki çözüm yollarına dayanılarak öngörülen bir tasarı geliştirilir
  
• 
  Sistem ve bölümlerinin işlevleri ve sistemin çevresi çözümlenir
  
• 
  Bilginin toplanması, tahlili, yorumlanması, düzenlenmesi ve çerçevesinin belirlenmesi yapılır
  
• 
  Sistem değişikliklerinin olası etkileri incelenir;
  

• 
  Proje taraflarına sistemin verimliliği ve ekonomikliği konusunda bilgi vermek için taslak hazırlanır;
  
• 
  Taslak, sistemin planlanması aşamasında “çalışma planı” olarak kullanılabilecek biçimde hazırlanmalıdır
  
• 
  Tüm görevler sıralanmalı ve zayıf noktalar belirlenmelidir
  
• 
  Bilgisayar donanımı ve yazılımı konusundaki görüşler de taslakta yer almalıdır
  

Sistem Planlanması

• 
  Proje şemalarının tanımlanması ve sistemin niteliklerinin belirlenmesinde aşağıdakilerden yararlanılır:
  

• 
  Sistemin gerekçesi
  
• 
  Sistemin teknik özellikleri
  
• 
  Sistemin bölümleri ve basamakları
  
• 
  Deneme
  
• 
  Sistemin çalıştırılması programı
  

Sistemin Tasarımı

• 
  Önceki aşamalarda belirlenen ve çıkarılan sonuçlar tüm ayrıntılarıyla işlenip gerçekleştirilir
  
• 
  Yeterlik denemeleri yapılır
  
• 
  İlk prototip kullanım koşulları altında denenir. Eğer gerçekleşme olumlu ise uygulama belgeleri hazırlanır
  

Sistemin Uygulanması

• 
  Sistem uygulamaya konulur
  
• 
  Sistemin bölümlerinin kurulma (uygulama) sırası, çalışanlar ve araçlar konusundaki bilgiler, uygulama ile ilişkin hususlar belirlenir
  
• 
  Bu aşama için el kitapları, belgeler, işletme kılavuzları, eğitim programları hazırlanmalıdır
  
• 
  Tüm koşullar yerine getirildikten sonra sistemin denenmesi yapılır
  

Sistem Yaklaşımına Örnek-Ders Yönteminin Belirlenmesi



Sistem Yaklaşımı-Ders Yönteminin Belirlenmesi

(a) Hedef kitlenin nitelikleri ve konu alanının dikkate alınması

• 
  Öğrencinin temel bilgisi, ilgisi, tutum ve becerilerinin dersin tasarımı üzerinde önemli etkisi olacaktır.
  
• 
  Dersin konusu da tasarımda etkilidir.
  

(b) Öğrenicilerin uygun alanda bilgi ve becerilerinin değerlendirilmesi

Dersi ala bilmek için öğrenciler belirli asgari bilgilere sahip olmalıdırlar. Yükseköğretime girişin sınavsız veya kolay olması sonucu bazı öğrencilerde yeterli bilgi olmaya bilir. Onlara gereken bilgi ve becerilerin öğretilmesi için ders uygun yönde tasarlanmalıdır.

(c) hedeflerin/öğrenme çıktılarının ifade edilmesi

• 
  Dersin hedefleri/ öğrenme çıktıları, öğrencinin kazanması gereken yeni bilgileri, becerileri içermelidir. Bunlar öğrenicilerin kendileri tarafından, öğretmenler tarafından ifade edilebilir
  

(d) Uygun öğretim yöntemlerinin seçilmesi

• 
  Hedefleri ve öğrenme çıktılarını belirledikten sonra uygun öğretim/öğrenme yöntemleri seçile bilir. Amaca ulaşmak için çok fazla böyle yöntemler mevcuttur. Uygun yöntemlerin bulunması araştırma ve deneyime dayalıdır
  

(e) Dersin veya müfredatın işlenmesi

• 
  Sistemin bir sonraki öğesi dersin gerçek uygulamasıdır. Buraya dersin yapılması ile ilgili tüm araç-gereçler, seçilmiş öğretim stratejisi, destek iletişim araçları ve malzemeler, dersin sorunsuz yapılması için gereken her şey dâhildir. Daha sonra dersin nasıl işleneceği hakkında ayrıntılı kitapçıklar hazırlanması mümkündür
  

(f) Sonuçların analizi ve değerlendirilmesi

• 
  Önceki aşamaların analizi ve değerlendirilmesi gösteriyor ki, öğrenicinin bilgi ve becerisinin gelişmesi için öğrenicilerin ihtiyaçlarına, bilgi ve deneyimlerine bireysel yaklaşılmalıdır. Öğrencinin başarısı dersten önce ve sonraki değerlendirmelerle belirlenebilir. Bu değerlendirmeler dersin hedeflerine/ öğrenme çıktılarına kesinlikle uygun olmalıdır.
  
• 
  Hedeflere ulaşmadaki başarısızlıklar, dersin tasarımcılarını tüm sistemi yeniden gözden geçirmesini, zayıf halkanın bulunmasını, iyileştirmenin nerelerde yapılabileceğinin öğrenilmesini gerektirir. Dersle ilgili geri bildirimler, öğrenici ve öğretmenlerin birlikte çalışması bütün dersin yeniden değerlendirilmesini sağlamış oluyor ve döngüsel ders geliştirme sürecinin temelini oluşturur.
  

1709