1. Verilmiş ədədləri artan sıra ilə yaz

_______________________________________________

15. Lalə, Güllü, Cəmilə və Nərgiz dörd bacıdırlar. Lalə Nərgizdən kiçikdir. Güllü isə Nərgizdən böyükdür. Cəmilə Lalədən də kiçikdir. Bacıların ən böyüyü kimdir?

Lalə Güllü Cəmilə Nərgiz

Daha çox yeniliklərdən xəbərdar olmaq və Alimokla birlikdə biliklərinizi yoxlamaq istəyirsinizsə, Alimok.com saytından

qeydiyyatdan keçin.

https://alimok.com/az/

Azərbaycan dili

1. 
   Cədvəli nümunədəki kimi tamamla.
   

Söz	İncə saitlər	Qalın saitlər	Heca sayı	Kar samitlər	Cingiltili Samitlər	Ahəng qanununa tabedir
Ulduz	-	u (2)	2	-	l, d, z	+
günəbaxan
rütubət
nağara
qayğıkeş
texnika
parabüzən

2.Verilmiş sözləri hansı xüsusiyyət birləşdirir?





3. Əksmənalı sözlər cütünü uyğunlaşdır və doğru olan bəndi işarə et.

4. Cədvələ əsasən sözü tap və çərçivədə yaz.

F-1 ; B - 2 ; C - 2 ; B - 3 ; E - 2 ; D - 3 ; C – 3.

L O P E R L

T E K D İ X

N S A K P G

5 . Cədvəli nümunəyə əsasən tamamla. Hər bir sözü həm sifət, həm feil şəklində yaz.

İsim	Sifət	Feil
yaşıllıq	yaşıl	yaşıllaşdırmaq
güc
yaş
ləkə

baxmaq
6. Verilmiş feili cədvələ uyğun tamamla.

Şəxs	Tək / cəm	Keçmiş zaman	İndiki zaman	Gələcək zaman
	Mən (tək)	baxdım	baxıram	baxacağam
I şəxs	Biz (cəm)
	Sən (tək)
II şəxs	Siz (cəm)
	O (tək)
III şəxs	Onlar (cəm)

7. Verilmiş hərflərdən yalnız cingiltili samitləri və incə saitləri seçib yazsan, şəhər adı alınacaq. Bu hansı şəhərdir?



______________________________


8. Verilmiş sözləri nümunəyə əsasən fonetik təhlil et.

Palıd [palıt]

p – samit, kar
a – sait, qalın, açıq, dodaqlanmayan
l – samit, cingiltili
ı – sait, qalın, qapalı, dodaqlanmayan
t – samit, kar
2 hecalı sözdür, ahəng qanununa tabedir.


müəllif

əsgər

qalıq


9. Mətnin növünü müəyyənləşdir və köməkçi nitq hissələrini tapıb altından xətt çək.

Ədəd və ölçüyə aid anlayışların meydana gəlməsi Daş Dövrünə qədər uzanır. Yüz min illərlə insanlar heyvanların yaşadığı vəziyyətdən fərqli olmayan bir şəkildə mağaralarda yaşamışlar. Öz enerjilərinin çoxunu yemək tapmağa sərf edirdilər. Ov etmək və balıq tutmaq üçün silahları, bir-biriləri ilə əlaqə qurmaq üçün isə danışıq dilini inkişaf etdirdilər. Daş Dövrünün sonlarına doğru yaradıcı sənətlərlə heykəllər və rəsmlər yaradaraq öz yaşayışlarını rəngləndirdilər. Tunc dövründə isə ticarət elə inkişaf etdi ki, yüzlərcə kilometr uzaqlıqdakı kəndlər belə ticarət əlaqələrinə girirdilər. Şəraitdən asılı olaraq əllə tutula və gözlə görülə bilən əşyaları təyin etmək üçün bəzi rəqəmsal terminlər ortaya gəlirdi. Riyaziyyatın da ilk dəfə ortaya çıxdığı vaxt Tunc Dövrüdür.

Mətnin növü:______________

10. Atalar sözləri 2 hissəyə ayrılmışdır. Onları birləşdirməyə çalış. Tapdığın atalar sözlərini yadda saxla.

axmaqlıq əlamətidir.

İstəsən ki, başın olsun salamat,

Əgər söz olarsa, incə və şirin,

ağzına gələni danışma dilim.

biliksizliyi ortaya çıxar.

İnsana iki qulaq, bir dil verilib ki,

o sözü eşidən deyər “afərin”.

Az bilib, çox danışmaq,

Kim özündən çox bilənlə mübahisə etsə ki, biliyi ortaya çıxsın,

çox eşidib, az danışsın.

11. Verilmiş feillərin hansı zamana və şəxsə aid olduğunu müəyyən et.

görüşdük ______________________________________

qaçırsan ________________________________________

izləyəcəklər ______________________________________

baxırdı __________________________________________

yığırsınız ________________________________________

bölürsən ________________________________________

12. Uyğunluğu müəyyən et.

qabağa düşmək əlindən gələni etmək

pişvazına çıxmaq hirslənmək

əldən-ayaqdan getmək qəsdən hirsləndirmək

özünü toplamaq var-qüvvəsini yığmaq

acıq vermək qarşılamaq

özündən çıxmaq kimdənsə öncə davranmaq

13. Verilmiş cümlələrdə zərflərin növünü müəyyən et.

Uşaqlar mahnını avazla oxudular.

_____________________

Payızda yarpaqların rəngi al - əlvan rəngə boyanır.








Uşaqlar parkda oynayırdılar.

___________________________



Baba bağda xeyli işlədi.







14. Verilımiş sözlərin hər birini nitq hissələrinə uyğun xanalara yaz.

yuxuyozan, danışmaq, ucaboy, xəyal, çoxlu, adam, heyran, ağıllı, oxumaq,
sürətli, qaçmaq, ayaqyalın, kəmər, gözəllik, o, yüz, biz, onlar, belə, bilgi, bu

İsim	Sifət	Feil	Zərf	Əvəzlik	Say

15. a) Cümlə üzvlərini tap. 1-ci dərəcəli üzvləri mavi, 2-ci dərəcəli üzvləri qırmızı rənglə.

N	A	X	Ş	N	Ə	M
T	Ə	Ə	Ə	T	Ö	Z
M	Ü	B	T	Ə	D	A
A	D	Ə	G	Y	I	T
N	M	R	Ü	İ	I	Q
K	A	R	L	N	O	Q
T	A	M	A	M	L	I
Z	Ə	R	F	L	İ	K

b) Məntiqi uyğunluğu tap və boş xanaya yerləşdir.


= ?
T O R 9 5 3

9 2 3

O R A 5 3 2

A T A 2 9 2

Oxuyub anlama

Qələmin tarixi

Yazının başa gəlməsi üçün kağızla bərabər, qələm də lazımdır. İlk yazılar – Şumerlərin gil kitabələri iti əşya ilə cızması nətisəsində yaranmışdır. Az qala 3 min il istifadə olunan bu alət mismar formasında idi və nə qədər çətin olsa da, ayrı çarə tapa bilmirdilər. Uzun müddət – eramızın ilk minilliyi ərzində ucu itilənmiş qamış-qələmlərdən istifadə olunduğu da iddia olunur. Həmçinin lifdən düzəldilən ilk kağızın yaranması ilə yanaşı quş lələyindən də istifadə edilirdi. Daha rahat olan bu vasitə müxtəlif rəngli məhlullara batırılmaqla yazılırdı. Eyni zamanda dəmir ucluqlu ağac-qələmdən də istifadə olunurdu. 1780-ci ildə isə polad ucluğu (pero) kəşf etməklə Harrison öz adını tarixə yazdırmağı bacardı. 19-cu əsrdə isə artıq özü yazan qələmlər (avtoqələm) ixtira edildi. İlk dəfə qələm 1888-ci ildə ABŞ-da Con Loud tərəfindən ixtira olunub. Bu gün istifadə etdiyimiz diyircəkli qələmləri isə ilk dəfə 1940-cı ildə Josef Laslo və Georq Biro icad ediblər. Biz istifadə etdiyimiz qələmlərin neçə yaşı olduğunu hesablaya bilərik.

Mətnin növünü müəyyən et.
Qələm icad edilməmişdən əvvəl hansı vasitələrdən istifadə edilirdi?
İndi istifadə etdiyimiz qələmlər hansı qələmlərdir? Kim tərəfindən icad edilib?
İlk qələm nə zaman və kim tərəfindən kəşf olunub?
Hazırda istifadə etdiyimiz qələmlərin neçə yaşı olar?
Verilmiş məlumat mətnin məzmunu ilə bağlıdırmı? “Qələmin necə hazırlanması haqqında məlumat verilir.”