2011 YÜksek lisans tez özetleri

SARIKAYA Güner

Danışman : Doç.Dr. Ömür KARABULUT BULAN

Anabilim Dalı : Biyoloji

Programı : Genel Biyoloji

Mezuniyet Yılı : 2011

Tez Savunma Jürisi : Doç. Dr. Ömür KARABULUT BULAN

Prof. Dr. Şehnaz BOLKENT

Prof. Dr. Refiye YANARDAĞ

Prof. Dr. Seyhan ALTUN

Doç. Dr. Gül ÖZCAN ARICAN

Alüminyum ile oluşturulan sıçan ince bağırsak toksisitesi üzerinde melatoninin rolü

Alüminyum dünyada yaygın olarak bulunan metallerden biridir. Günümüzde endüstriyel gelişmeler ve kirlenmelere bağlı olarak alüminyum besinler, su, hava ve çeşitli ilaçlar yoluyla insan vücuduna daha çok alınmaya başlandı. Alüminyumun, vücut dokularında serbest radikal üretimi ve lipid peroksidasyonu yoluyla oksidatif strese yol açarak, hedef organlarda hasara yol açtığı çeşitli çalışmalarla gösterilmiştir. Ayrıca bağırsaktaki mukozal hasar sonucu oluşan iltihaplı hastalıklarda alüminyumun rol alabileceğini gösteren literatürler bulunmaktadır. Alüminyum toksisitesi ile ilgili birçok çalışma olmasına rağmen, alüminyumdan kaynaklanan hasarın mekanizmaları henüz açıklanamamıştır.

Biyolojik sistemlerde prooksidan/antioksidan dengenin bozulmasıyla oluşan oksidatif stres, birçok patolojik durumla ilişkilendirilmektedir. Organizma, prooksidan etki gösteren serbest radikallere karşı antioksidan ajanlarla kendini korur. Melatonin (N-asetil-5-metoksitriptamin) epifiz bezinden salgılanan ve serbest radikalleri azaltabilen güçlü bir antioksidandır. Ayrıca melatonin antioksidan enzimlerin aktivitesini ve ekspresyonunu arttırma yeteneğindedir. Çeşitli çalışmalarda doku hasarı üzerinde melatoninin koruyucu bir role sahip olduğu gösterilmiştir. Çalışmamızda ince bağırsakta alüminyum etkisiyle oluşan hasarın mekanizmalarını ve bu hasar üzerinde melatoninin koruyucu özellik gösterip göstermediğini histolojik, immünohistokimyasal ve ELISA (enzyme-linked immunosorbent assay) yöntemleriyle ortaya koymayı amaçladık.

Yaptığımız bu çalışmada, toplam 40 adet ergin erkek Wistar albino sıçan kullanıldı. Deney hayvanları beş gruba ayrıldı. Birinci gruba kontrol olarak serum fizyolojik, ikinci gruba melatoninin kontrolü olarak etanol+serum fizyolojik, üçüncü gruba melatonin, dördüncü gruba alüminyum sülfat (Al₂(SO₄)₃) ve beşinci gruba da alüminyum sülfat (Al₂(SO₄)₃) ile birlikte melatonin bir ay süreyle haftada üç kez enjeksiyon yoluyla verildi. Jejunumdan alınan doku örnekleri histolojik incelemeler için Bouin fiksatifi ile fikse edildi. Parafin bloklardan alınan doku kesitlerine Hematoksilen & Eosin (HE), Masson’un üçlü boyası ve Periodik Asit Schiff (PAS) reaksiyonu uygulandı. Formalin ile fikse edilmiş doku kesitlerine metallotionein (MT) ve Ki-67 immünohistokimyası uygulandı. Biyokimyasal olarak miyeloperoksidaz (MPO) ve total glutatyon (GSH) değerleri ELISA yöntemiyle tayin edildi.

Alüminyum uygulaması ince bağırsak dokularında histolojik olarak dejeneratif değişikliklere yol açtı. MT uygulamasında MT pozitif kript hücre sayısında artış gözlenirken, Ki-67 uygulamasında Ki-67 pozitif kript hücre sayısında azalış gözlenmiştir. Ayrıca alüminyum, MPO değerlerinde artışa, GSH değerlerinde azalışa sebep olmuştur. Melatonin uygulandığında bu bulgular kontrol bireylerdeki değerlere yakın sonuçlar göstermiştir. Sonuç olarak alüminyumun neden olduğu ince bağırsak toksisitesi üzerinde melatoninin koruyucu etkiye sahip olduğunu söyleyebiliriz.