2011 YÜksek lisans tez özetleri

Bentler Orman İşletme Şefliği (Belgrad Ormanı)’nde Ölü Ağaç Üzerine

Araştırmalar

Ölü ağaçlardan gövdelerinden temizlenmiş ormanlar, doğal ormanlara göre birçok yerde tüm tür çeşitliliği bakımından 1/5’den daha fazla fakirleşmiştir. Özellikle günümüzün işletme ormanlarında, “temiz işletmecilik” anlayışından olsa gerek, özellikle kalın çaplı ölü ağaçlar bulunmamakta ya da çok az miktarlarda bulunmaktadır. Yani birçok tür ya “temiz işletmecilik” düşüncesine kurban olmuştur ya da tehlike altında bulunan türler listesine (“kırmızı liste”ye) girmiştir. İşletme ormanlarında bugüne kadar işlemlerde aşırı yaşlı ve hastalanmaya başlamış ağaçlar “otomatik” olarak işaretlenerek kesilmiştir. Ülkemizde yapılan bir iki çalışma dışında ölü ağaçlar üzerine envanter de bulunmamaktadır. Bu nedenle bu çalışmada İstanbul içerisinde yer alan Belgrad Ormanı’nın 3094 ha’lık bir kısmında ölü ağacın durumu ortaya konularak alınabilecek silvikültürel önlemler ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Bu araştırma, Kuzeybatı Türkiye’de yapraklı karışık orman zonunda yer alan Belgrad Ormanı içerisinde yer alan Bentler İşletme Ormanı’ndaki kaba ölü ağaç (KÖA) miktarının durumunu göstermektedir. Toplam ölü ağaç hacmi (KÖA) 4,24±2,20 m³/ha olarak bulunmuş olup; bunun 2,648±1,32 m³/ha KÖA_ayakta1 (uçları kurumuş ve tepesi bozulmamış ayakta ölü ağaç), 0,034±0,05 m³/ha KÖA_ayakta2 (kabuğu dökülmüş ve tepesi kırılmış ayakta ölü ağaç), 1,524±1,26 m³/ha KÖA_yatık1 (yeni devrilmiş ölü ağaç) ve 0,036±0,04 m³/ha KÖA_yatık2 (çürümüş devrik ölü ağaç)’dir. KÖA_yatık1 ve KÖA_ayakta1 en yaygın, KÖA_yatık2 ve KÖA_ayakta2 en az görülen KÖA ölü ağaç formları olarak belirlenmiştir. Toplam KÖA_yatık ve KÖA_ayakta ve bunların kendi sınıfları arasında bir denge yoktur. Bu araştırmanın sonuçlarına göre, Belgrad Ormanı Kurtkemeri İşletme Ormanı’nda ölü ağaç bakımından fakirdir. Burada yeralan meşcerelerindeki toplam KÖA hacmi (4,24±2,20 m³/ha), toplam canlı ağaç hacminin toplam CA hacminin (74,128 ±19,97 m³/ha) %5,72’si olarak bulunmuştur. Araştırma alanlarındaki ölü ağaç hacimleri arasında belirgin farklar bulunmuştur. Belgrad Ormanın bir kısmında yapılan bu çalışmanın; tüm Belgrad ormanının işletilmesinde ölü ağaç ve parçalanma süreçlerinin dikkate alınmasında rehberlik etmesi umut edilmektedir.

Ölü ağaçların özelliklerinden dolayı gelecekteki amenajman planlarında, ölü ağaç envanterlerinin yıllık olarak yapılması ve orman işletme planlarına yansıtılması gerektiği uluslararası çalışmalarda belirtilmektedir. Nitekim ağaç, çeşitli nedenlerle “balta ya da motorlu testereye yenik düşmez ise”, doğaya terk edilmiş ormanlarda genellikle yetişme ortamının doğal ağaç türleri birkaç yüzyıl rahatça yaşayabilir. Doğaya yakın silvikültürcü ölü ağaçları ormanda bırakarak bir yandan bunların temizleme giderlerinden tasarruf ettiği gibi, diğer yandan da biyolojik çeşitliliğe yaptığı bağış ile mutlu olur.