2011 YÜksek lisans tez özetleri

JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

BAYRAKTAR Sinem

Danışman : Y.Doç.Dr.Hasan Emre

Anabilim Dalı : Jeoloji Mühendisliği

Mezuniyet Yılı : 2011

Tez Savunma Jürisi : Yrd. Doç. Dr. Hasan EMRE

Prof. Dr. Hüseyin ÖZTÜRK

Prof. Dr. Hayrettin KORAL

Doç. Dr. Sabah YILMAZ ŞAHİN

Yrd. Doç. Dr. Yıldırım GÜNGÖR
Çatalca (İstanbul) Batısı Kuvarsit ve Kuvars Kumu Yataklarının Jeokimyasal - Mineralojik İncelenmesi

Çalışma sahası Çatalca’nın (İstanbul) batı-kuzeybatı kesiminde yer alır. Yalıköy ve yakın çevresini kapsayan yaklaşık 70 km² lik bir alandan oluşmaktadır. İnceleme alanının en yaşlı birimi Istranca Masifi’ne ait Permo-Triyas yaşlı Şermat Kuvarsiti’dir. Bu birim masife ait Triyas yaşlı Mahya Şisti tarafından uyumsuz olarak üzerlenir. Masifin üzerine uyumsuzluklarla gelen birimler, Eosen yaşlı kireçtaşları ve Neojen yaşlı Ergene Formasyonu olarak yüzeylenirler.

Bu çalışmada cam hammaddesi olarak kullanılan Permo-Triyas yaşlı kuvarsitler ve Neojen yaşlı kuvars kumlarının jeokimyası detaylı olarak çalışılarak Neojen yaşlı kuvars kumlarının olası kökeni tartışılmıştır.

Kuvarsitlere ait örneklerin petrografik incelemelerinde iri kuvars kristalleri görülmüştür. Cam sanayinde kuvars kristallerinin veya tanelerinin iri olması istenen bir özelliktir.

Cam sanayinde kullanılan Şermat Kuvarsiti ve Ergene Formasyonuna ait kuvars kumlarında yapılan jeokimyasal incelemelerde, Rb, Ba, K, Nb ve Sr gibi elementlerin üst kabuk bileşimine göre daha düşük değerlerde olduğu tespit edilmiştir.

Jeokimyasal-petrografik ve mineralojik bulguların ışığında havzanın oluşum modeli yapılmıştır. Bu modele göre sahadaki kuvars kumları Miyosen-Pliyosen yaşlı olup, yapısal kontrollü havza kenarlarındaki kuvarsit ana kayacından türemişlerdir. Kuvarsit ve kuvars kumlarının % SiO₂ değerleri % Al₂O₃, % Fe₂O₃, % MgO, % CaO, % K₂O ve % TiO₂ değerlerine izdüşürüldüğünde kuvars kumlarının düşük % SiO₂ değerlerine karşı feldspat, demir içeriği ve titan içeriği açısından yükselen değerlere sahip olduğu görülmüştür. Bu durum cam üretimi için istenmeyen özellik teşkil etmektedir.

Atık havuzlarındaki örneklerle ilksel örneklerin mineral içeriği XRD sonuçlarıyla karşılaştırıldığında bu örnekler arasında farklılık olmadığı tespit edilmiştir.