2018 yili programi

TABLO II: 74- Bazı Ülke Gruplarına Göre Dış Ticaret

(Milyar ABD Doian)	2013		2014		2015		2016		2017 (Ocak-Ağustos)
Ülke Gruplan	İthalat	İhracat	İthalat	İhracat	İthalat	İhracat	İthalat	İhracat	İthalat İhracat
İİT	32,1	49,4	29,1	48,6	22,4	42,7	23,2	41,2	21,8 31,2
EİT	14,8	11,9	13,4	11,7	9,3	9,6	7,7	9,6	7,6 5,4
KEİ	41,3	20,4	40,9	19,7	31,5	14,6	24,2	13,1	19,2 9,8
D-8	16,8	8,8	16,1	8,6	11,8	8,2	10,9	9,1	10,4 4,5

Kaynak: TÜİK

2017'nin ilk sekiz ayında, İİT üyesi ülkelere yapılan ihracat 31,2 miiyar ABD doları düzeyinde gerçekleşerek bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 17,8 artmıştır. 2017 yılının ilk sekiz ayında İİT üyesi ülkelerden yapılan ithalat ise 21,8 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiş olup bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 48,3 oranında artmıştır.

İSEDAK'ın İİT içi ticaretin gelişmesine yönelik en önemli projesi olan İİT Üyesi Devletler Arasında Tercihli Ticaret Sisteminin (TPS-OIC), taraf ülkelerin taviz listelerini güncellemelerini müteakip fiilen yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Ülkemizin taviz listesi güncellenmiş olup taviz listelerini güncellemeleri için ilgili ülkeler nezdinde gerekli girişimlerde bulunulmaktadır.

2015. 
      yılı ilk sekiz ayında, EİT üyesi ülkelerle yapılan ticarette; ihracat 5,4 milyar ABD doları, ithalat ise 7,6 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir.
      

2017. 
      yılı ilk sekiz ayında, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ) üyesi ülkelerle ticarette; ihracat 9,8 milyar ABD doları, ithalat ise 19,2 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir.
      

Aynı dönemde, Gelişmekte Olan Sekiz (D-8) Ülke ile ticarette; ihracat 4,5 miiyar ABD doları, ithalat ise 10,4 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir.

1. 
   Amaç ve Hedefler
   

AB'ye tam üyelik hedefi doğrultusunda, Kopenhag siyasi ve ekonomik kriterlerine uyum düzeyinin yükseltilmesi, 35 fasıl altında toplanan AB müktesebatına uyum sağlanması ve fasılların müzakerelere açılması yönündeki çalışmalar sürdürülecektir. AB'ye uyum süreci, 2008 Katılım Ortaklığı Belgesi temelinde, ülkemizin öncelikleri dikkate alınarak yürütülecektir.AB'den sağlanacak mali yardımların Türkiye'nin AB'ye üyelik sürecine azami katkı sağlaması temel hedeftir, Onuncu Kalkınma Planı döneminde AB'den sağlanan mali yardımların ulusal önceliklerimizin de dikkate alınarak daha verimli ve etkili bir biçimde kullanılması sağlanacaktır.

Üyelikle birlikte kullanılacak fonlara hazırlık niteliği taşıyan ve merkezi ve bölgesel düzeyde kapasite geliştirmeyi amaçlayan katılım öncesi mali yardım uygulamalarına ilişkin çalışmalara 2018 yılında da devam edilecektir, IPA II döneminde sağlanan fonların yıllık sektör programlaması ve sektörel operasyonel programlar aracılığıyla etkili bir şekilde kullanılması sağlanacaktır. IPA II döneminde "sosyo-ekonomik ve bölgesel kalkınma" ile "istihdam, eğitim ve sosyal politikalar" alanları altında sağlanacak fonların kullanımında, bölgesel ihtiyaç ve öncelikler ile ulusal kaynaklarla tamamlayıcılık esas alınacaktır,

İİT Zirve Dönem Başkanlığı süresince, İİT'nin üye ülkelerin ortak sorunlarına çözüm sağlayan daha etkin bir teşkilat olması için azami özen gösterilmeye devam edilecektir, İSEDAK Stratejisinde tanımlanan işbirliği alanlarında oluşturulan çalışma gruplarında ülkemizin tecrübesinin etkin bir biçimde aktarılmasını tem inen ilgili milli kurum ve kuruluşlarla etkin koordinasyon sürdürülecektir.

Üye ülkelerin işbirliği çabalarına aktif katılımı ile kurumsal ve beşeri kapasitelerini geliştirmelerine hizmet edecek İSEDAK Proje Finansmanı mekanizması kapsamında, üye ülkelerin ve ilgili İİT kuruluşlarının çok taraflı işbirliği projelerine ülkemiz tarafından mali destek sağlanacaktır.

İİT üyesi ülkelerle ekonomik ve ticari işbirliğini geliştirmeye yönelik mevcut proje ve programların başarılı bir biçimde uygulanması için çalışmalara devam edilecektir. Bu doğrultuda üye ülkelerle, İİT'nin ilgili kuruluşları ve Türkiye’deki ilgili kurum ve kuruluşlarla etkin koordinasyon sürdürülecektir. TPS-OICin yürürlüğe konulması için ilgili ülkeler tarafından güncel taviz listelerinin iletilmesi ve uygulamaya dönük gerekli hazırlıkların tamamlanmasına ilişkin çalışmalar sürdürülecektir. TPS-OICin ülkemizde uygulanmasına ilişkin olarak gerekli idari ve yasal tedbirler alınacaktır.

EİTin kuruluş amaçlarına daha uygun ve etkili bir bölgesel işbirliği teşkilatı olmasına dönük çalışmalara ve bölgesel işbirliği çabalarına destek verilmeye devam edilecektir. E İT Vizyon 2025 Belgesinin etkin bir şekilde uygulanmasına katkı sağlanacaktır. E İT bölgesinde bölge içi ticaretin artırılması için tarife ve tarife dışı engellerin azaltılmasına, ulaştırmanın ve taşımacılığın kolaylaştırılmasına dönük çabalar artırılacaktır. Bu kapsamda, EİT Ticaretin Kolaylaştırılması Stratejisi dokümanı oluşturulacaktır. Ülkemiz ev sahipliğinde kuruluş çalışmaları devam eden EİT Eğitim Enstitüsünün kurumsallaşması için gerekli idari ve yasal çalışmalara devam edilecektir. Ülkemizin EİT Bilim Kurumuna ve EİT Kültür Enstitüsüne üyelik sürecinin tamamlanması için gerekli adımlar atılacaktır.

KEİ Ticaret ve Ekonomik Kalkınma Çalışma Grubunun gündemindeki Ticaretin Kolaylaştırılması Stratejisinin tamamlanmasına yönelik çalışmalar hızlandırılacaktır.

D-8 Üyesi Ülkeler Arasında Tercihli Ticaret Anlaşmasının tüm taraf ülkelerce etkin olarak uygulanmasını sağlamak için girişimlerde bulunulacaktır.

Politika / Tedbir	Sorumlu / işbirliği Yapılacak Kuruluşlar	Süre	Yapılacak İşlem ve Açıklama
Bölgesel ticaret anlaşmaları vasıtasıyla ticaretin kolaylaştırılması ve serbestleştirilmesine yönelik çabalar artırılacak ve yürürlük aşamasına gelmiş olan ticari düzenlemelere işlerlik kazandırılacaktır, (Kalkınma Planı p.1098)
Tedbir 413. TPS-OIC'in ülkemizde uygulama zemininin oluşturulması sağlanacaktır.	Ekonomi Bakanlığı (S), Başbakanlık, Dışişleri Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, TOBB	Aralık Sonu	OT üyesi ülkelerde TPS- OIC'in uygulama zemininin oluşması için gerekli girişimler yapılacaktır. Yeterli sayıda üye ülkenin taviz listelerini iletmesinin ardından TPS-OIC'in ülkemizde başarıyla uygulanabilmesi için uygulamaya dönük gerekli yasal ve idari hazırlıklar tamamlanacaktır.
İSEDAK daha etkin hale getirilecek, bu çerçevede önümüzdeki dönem çalışmalara yön verecek İSEDAK Stratejisi, oluşturulan çalışma gruplarının da katkısıyla güçlü bir şekilde hayata geçirilecektir. (Kalkınma Plan p.İ103)
Tedbir 414. İSEDAK Sekretarya hizmetleri kapsamında hazırlatılacak araştırma raporları, anketler ile düzenlenecek eğitim programları, çalışma ziyaretleri ve benzeri kapasite geliştirme faaliyetlerinin; proje destek sisteminin; uluslararası toplantıların düzenlenmesinin finansmanına ilişkin usul ve esaslar hazırlanacaktır.	Kalkınma Bakanlığı (S), İlgili Kurum ve Kuruluşlar	Aralık Sonu	İSEDAK Sekretarya h izmetlerin in geliştirilmesi, üye ülkeler arası işbirliğinin ve üye ülkelerde beşeri ve kurumsal kapasitenin artırılmasına yönelik yürütülen çalışmaların, proje destek sisteminin ve uluslararası toplantıların organizasyonunun finansmanına ilişkin usul ve esaslar hazırlanacaktır.
Tedbir 415. İSEDAK Stratejisi kapsamında oluşturulan çalışma gruplarında ülkemizin tecrübesinin etkin bir şekilde aktarılması için 12 çalışma grubu toplantısı düzenlenecektir.	Kalkınma Bakanlığı (S), İlgili Kurum ve Kuruluşlar	Aralık Sonu	12 çalışma grubu toplantısı düzenlenecektir. Çalışma gruplarında ülkemizin tecrübesinin aktarılmasına yönelik ilgili kurum ve kuruluşlarla etkin bir koordinasyon sağlanacaktır.
İSEDAK bünyesinde somut uygulamalara ve daha etkin bir işbirliğine zemin hazırlamak için tasarlanan proje destek sistemi başlatılacak, üye ülkelerin proje tekliflerine teknik ve mali destek sağlayacak programlar uygulamaya geçirilecektir. (Kalkınma Planı p.1104)
Tedbir 416. İSEDAK proje finansmanı mekanizması kapsamında seçilen projelere destek sağlanacaktır.	Kalkınma Bakanlığı (S), Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bankası, İlgili Kurum ve Kuruluşlar	Aralık Sonu	İSEDAK proje finansmanı mekanizması kapsamında 2018 yılı için en az beş yeni proje desteklenecektir.
EIFin daha etkin bir işbirliği platformuna dönüştürülmesi için çalışmalar yoğunlaştırılacak, öncelikli alanlarda sonuç odaklı program ve projelerin yürütülmesi için gerekti altyapının oluşturulmasına öncülük edilecektir. (Kalkınma Planı p. 1105)

Tedbir 417. Ekonomik İşbirliği Teşkilat Eğitim Enstitüsü (EİTEE) Mütevelli Heyeti tarafından onaylanan EİTEE 2017-2019 yılı çalışma planı kapsamında faaliyetler uygulanacaktır.	Milli Eğitim Bakanlığı (S), Dışişleri Bakanlığı, İlgili Kurum ve Kuruluşlar	Aralık Sonu	EİTEE Mütevelli Heyeti tarafından onaylanan EİTEE 2017-2019 yılı çalışma planı kapsamında, üye ülke dillerinin öğrenilmesi ve öğretilmesine ilişkin çalıştay düzenlenecek, eğitimle ilgili diğer uluslararası kuruluşlarla işbirliği faaliyetleri gerçekleştirilecek; EİT ülkelerinde tarih, edebiyat ve kültür mirasının öğretimi konusunda bir konferans düzenlenecek; uzman değişim programı ile ilkokul, ortaokul ve lise seviyesinde kardeş okul projesi başlatılacaktır.
Tedbir 418. Ülkemizin EİT Bilim Kurumuna üyelik süreci tamamlanacaktır.	Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (S), Dışişleri Bakanlığı, TÜBİTAK, İlgili Kurum ve Kuruluşlar	Aralık Sonu	Ülkemizin EİT Bilim Kurumunun Tüzüğünü onaylaması için gerekli çalışmalar yapılacaktır.
Tedbir 419. Ülkemizin EİT Kültür Enstitüsüne üyelik süreci tamamlanacaktır.	Dışişleri Bakanlığı (S), Kültür ve Turizm Bakanlığı, İlgili Kurum ve Kuruluşlar	Aralık Sonu	Ülkemizin EH Kültür Enstitüsünün Tüzüğünü onaylaması için gerekli çalışmalar yapılacaktır.
Tedbir 420. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) bünyesinde Ticaretin Kolaylaştırılması Stratejisi oluşturulacaktır.	Ekonomi Bakanlığı (S), Dışişleri Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı	Aralık Sonu	2017 yılında EİT Ticaretin Kolaylaştırılması Taslak Stratejisi hazırlanmış olup söz konusu taslak stratejiyi ele almak üzere "EİT Ticaretin Kolaylaştırılması Anlaşması Ortak Çalışma Grubu Toplantısı" yılın ilk çeyreğinde gerçekleştirilecektir. Üye ülkelerin katılımını sağlamak için ticaret diplomasisi yürütülecektir. Ayrıca BPK Toplantısında konu gündeme getirilecektir.

3. 
   Küresel Kalkınma Gündemine Katkı
   

a) Mevcut Durum

Türkiye'nin kalkınma alanında sahip olduğu bilgi ve tecrübenin diğer ülkelerle paylaşılması kapsamında kalkınma işbirliği program, proje ve faaliyetleri uygulanmaya devam edilmektedir Küresel kalkınma perspektifiyle özellikle de uluslararası göç hareketlerini kontrol altına almak amacıyla bazı kırılgan devletlere yönelik yeniden yapılandırma ve kapasite geliştirme programlarına ağırlık verilmektedir. Hâlihazırda, Suriye'ye yönelik acil ve insani yardımlar, Somali ve Afganistan'a yönelik güvenlik ve kalkınma odaklı barış inşası faaliyetleri küresel kalkınma gündemine ilişkin Türkiye'nin yürüttüğü en önemli girişimlerdir.yılı insani yardım verilerine göre, Türkiye yaptığı 5.865 milyon ABD doları insani yardım tutarı bakımından ABD'nin ardından ikinci sırada, insani yardımların milli gelire oranı bakımından ise birinci sırada yer almaktadır. Türkiye'yi sırasıyla AB kurumlan, Almanya, Birleşik Krallık ve Japonya takip etmektedir.

Türkiye küresel kalkınma gündeminin öncüsü konumundaki Birleşmiş Milletler ve ihtisas kuruluşlarıyla da yakın işbirliğine önem vermektedir. Türkiye'nin İstanbul'u, Cenevre ve Viyana örneklerinde olduğu gibi, BM'nin bir bölgese! merkezi haline dönüştürme politikası doğrultusunda bugüne kadar BM Kalkınma Programı (UNDP) Avrupa ve Bağımsız Devletler Topluluğu Bölgesel Hizmet Merkezi, BM Nüfus Fonu (UNFPA) Orta Asya ve Doğu Avrupa Bölgesel Ofisi (EECARO), BM Kadın Birimi (ÜN Women) Avrupa ve Orta Asya Ofisi ve BM Kalkınma Programı (UNDP) İstanbul Uluslararası Kalkınmada Özel Sektör Merkezi (IICPSD) gibi birçok BM kuruluşunun İstanbul’a taşınması sağlanmıştır.

2015 yılında gerçekleştirilen BM Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi'nin sonuç belgesi olan 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi ve altındaki sürdürülebilir kalkınma hedefleri, küresel kalkınmanın odağında yer almaktadır. Türkiye, sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin müzakere ve kabul süreçlerinde aktif olarak yer almıştır. Sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin kabulünden sonraki ilk yılda, bu hedeflerinin takibi ve gözden geçirmesinden sorumlu olan BM Yüksek Düzeyli Siyasi Forumuna gönüllü olarak ilk rapor sunan 22 ülkeden biri de Türkiye olmuştur. Böylece Türkiye BM yapısı nezdinde, uygulama sürecindeki kararlılığına ilişkin güçlü bir mesaj vermiştir. 10-19 Temmuz 2017 tarihlerinde gerçekleştirilen ve ana teması Değişen Dünyada Yoksulluğun Ortadan Kaldırılması ve Refahın Artınlması olan BM Yüksek Düzeyli Siyasi Forumu toplantısında yoksulluk, açlık, sağlık, toplumsal cinsiyet eşitliği, sanayileşme ve yenilik, sudaki yaşam ve uygulama araçları ile Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlan gözden geçirilmiş, ülkemizin bu alanlardaki sürdürülebilir kalkınma hedeflerindeki ilerlemeleri diğer ülkelerle paylaşılmıştır.

2016. 
      yılında, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Kapsamında Türkiye'nin Mevcut Durum Analizi Projesi başlatılmıştır. 17 amaç ve 169 hedef kapsamında politikalar, programlar, projeler ve mevzuat İncelenmekte olup sürdürülebilir kalkınma hedefleri çerçevesinde eksiklikler ve ihtiyaçlar ortaya konulmaktadır. Bu hedeflere ulaşmak için kurumlararası görev paylaşımına yönelik bir kurumsal yapı önerisi de ortaya konulmaktadır. Kamu, özel sektör, akademi ve sivil toplum kuruluşlarının geniş katılımıyla gerçekleştirilen projenin
      

2017. 
      yılı sonunda tamamlanması ve 11. Kalkınma Planına önemli bir girdi oluşturması beklenmektedir.
      

Sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin izlenmesine yönelik küresel göstergeler BM nezdinde belirlenmiş olup bu süreç TÜİK tarafından takip edilmiştir. TÜİK, göstergelerle ilgili bir izleme sistemi kurabilmek amacıyla Türkiye İstatistik Sistemi içinde bir envanter çalışması yapmıştır. Bu çalışmayla, göstergelerle ilgili sorumlu ve ilgili kuruluşlar belirlenmiştir. 2017-2021 dönemini kapsayan Resmi İstatistik Programında sürdürülebilir kalkınma hedefleri göstergeler bağlamında sorumlu ve ilgili kuruluşlar olarak belirlenmiştir.

Komşu üîkeier ve yakın çevre üikeleriyfe kalkınma işbirliği programlan ve böigelerarası işbirliği programlarının geliştirilmesine ağırlık verilecektir.

Çok taraflı kalkınma işbirliği kuruluşlarıyla bölgesel ve küresel düzeyde işbirlikleri ulusal önceliklerle uyumlu şekilde artırılacaktır, Bu doğrultuda, bu kuruluşların bölgesel ve küresel birim ve merkezlerinin ülkemizde kurulması için gerekli çalışmalara devam edilecektir.

Türkiye'nin ekonomik, siyasi ve kalkınma işbirliğinin görece zayıf olduğu Latin Amerika ülkelerine yönelik faaliyetler sürdürülecektir.

Türkiye'nin ulusal stratejilerine, dış politika hedeflerine, bölgesel ve küresel önceliklerine uygun şekilde diğer ülkelerle ikili düzeyde teknik işbirliği çalışmaları sürdürülecektir.

Uluslararası acil ve insani yardımların hızlı, etkin ve sürdürülebilir biçimde gerçekleştirilmesi sağlanacaktır. Acil ve insani yardımların etkinliğini artırmaya ve ülkelerin kapasitesini geliştirmeye yönelik çalışmalar yapılacaktır.

Türkiye ile diğer ülkeler arasında Karma Ekonomik Komisyon (KEK) toplantılarının gerçekleştirilmesi, yüksek düzeyli stratejik konsey mekanizmalarının kurulması ve bunun yanı sıra yatırımların karşılıklı teşviki ve korunması anlaşmaları ile çifte vergilendirmenin önlenmesi anlaşmalarının ve Gümrük Birliği yükümlülüklerimizle uyumlu bir şekilde STAlann imzalanması için gerekli çalışmalar yapılacaktır.Politika/ Tedbir	Sorumlu/ İşbirliği Yapılacak Kuruluşlar	Süre	Yapılacak İşlem ve Açıklama
Türkiye'nin uluslararası kuruluşlardaki etkinliği artırılacaktır. Bu amaçla uluslararası merkezlerdeki Türk misyonlarının uzman kadroları güçlendirilecek, uluslararası kuruluşlarda görevli vatandaşlarımızın sayısının artırılması yönündeki girişimler hızlandırılacaktır, (Kalkınma Planı p,U19)
Tedbir 421. Türkiye’nin uluslararası kuruluşlardaki etkinliği ve uluslararası kuruluşlarda görev yapan vatandaşlarımızın sayısı artırılacaktır.	Başbakanlık (S), Dışişleri Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Devlet Personel Başkanlığı, İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları	Aralık Sonu	Vatandaşlarımızın, uluslararası kuruluşlarda, daimi kadrolarda veya geçici görevlendirme yoluyla istihdamı teşvik edilecek, bu kuruluşların staj imkânlarından faydalanılarak ülkemize bilgi ve tecrübe aktarılacaktır. Bu kuruluşlarda açık olan pozisyonların duyurulması ve iş başvurusu süreçlerinde daha aktif rol üstlenilecek, uluslararası kuruluşlara staja giden personelin bu kuruluşlarda daimi statüde çalışmaya devam etmeleri teşvik edilecektir.
Uluslararası etkinliği yüksek ve kalkınma işbirliği konusunda uzman kuruluşların bölgesel ofislerini ülkemizde açmasını teşvik edecek daha yoğun girişimlerde bulunulacaktır. (Kalkınma Planı p.1120)
Tedbir 422. Ulusal öncelikler doğrultusunda BM ve diğer çok taraflı kalkınma işbirliği kuruluşlarıyla yapılan işbirlikleri geliştirilerek uluslararası kalkınma çalışmalarına etkin katilım sağlanacaktır.	Dışişleri Bakanlığı (S), Kalkınma Bakanlığı, TIKA, İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları	Aralık Sonu	Bölgesel ve küresel işbirliklerini artırmak amacıyla BM kuruluşlarının bölgesel ofislerinin ülkemizde açılması için çalışmalar yapılacak ve çok taraflı kalkınma işbirliği kuruluşlarıyla ortak faaliyetler sürdürülecektir.

I Dünya ekonomisine ilişkin veriier; Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından 2017 Ekim avında açıklanan tahminlerdir.