3. 1-genel tekniK Şartlar 2-İNŞaat iŞleri tekniK Şartnamesi

1.11 KALIP İŞLERİ

Betonun, projelerinde gösterilen şekil, boyut ve kotlarda dökümünün sağlanması, aynı zamanda, dekoratif görünüm sağlamak amacı ile çelik kalıp ya da standart kalıbın içinin özel kauçuk ya da plastik malzeme ile kaplanması için gerekli kalıpların, kalıp iskelelerinin, her türlü kalıp destek sistemlerinin yapımı, montajı ve sökümü Yüklenici’nin sorumluluğundadır.
Kalıp, çelik, ahşap veya istenen diğer malzemeden yapılacak ve betonu yerleştirme ve vibrasyonu sırasında ortaya çıkacak basıncı, deformasyon veya yer değiştirme olmaksızın karşılamaya yeterli mukavemette olacaktır.
Beton dökülmeden önce kalıp üzerine yeterli malzeme yerleştirecek, kalıp kaldırılırken betonu koparmaması sağlanacaktır.
Toprak kazı yüzeyleri gerekli görülmedikçe veya izin verilmedikçe dikey yüzey kalıpları yerine kullanılmayacaktır.

1.11.1MALZEMELER

1) Beton Kalıpların Yapılması:

Kalıp iskelesi, iş iskelesi ve dikmeler ile desteklenen kalıp ve kalıp yüzeyleri ya da iskeleleri kaliteli keresteden ya da onaylanmış başka bir malzemeden yapılacak ve mümkün olan en az malzeme ile yerleştirme, sıkıştırma esnasında minimum şekil değiştirme sağlamak üzere yeterli dayanım ve sertliğin elde edilmesi sağlanacaktır.

2) Metal Kalıplar:

Ahşap kalıplar için geçerli şartnameler metal kalıplar için de gereklidir. Kalıp için kullanılan metal, kalıbın formunu koruyabilmesini sağlayacak kalınlıkta olacaktır. Tüm vida ve kaynak başları gömülü olacaktır. Kalıp aksamı betonu gerektiği kadar destekleyecek ve zarar vermeden çıkarılacak biçimde planlanacaktır. Düz yüzeyli olmayan veya bağlantı hataları olan kalıp yüzeyleri kullanılmayacaktır.

3) İç Bağlantılar veya Ayraçlar:

Çelik veya plastik iç bağlantı ve ayraçların kullanımı için Yapı Denetim Görevlisi’nin onayı alınacaktır. Metal bağlantılar çıkarıldıklarında mümkün olan en küçük boşluğu bırakacak şekilde planlanacaktır.

4) Genel Amaçlar İçin Ahşap İskeleler:

Kullanılacak kereste özellikleri Yapı Denetim Görevlisi'nin her bir kullanım alanı için özel olarak belirleyeceği şekilde olacaktır.

1.11.2İNŞAA GEREKLERİ

1.11.2.1Genel

Kalıplar gerekli tüm destekler ile, geçici kalıcı tüm yüzeyleri içerecektir.
Tüm kalıplar beton kaybını önleyecek şekilde planlanacaktır. Sertleşmeden sonra beton sözleşmede belirtilen şekilde olacaktır.
15°’den fazla eğime sahip her durumda, yeterli sıkışmayı sağlamak üzere, kalıp bağlanacaktır.
Taşıyıcı betonlar kalıp yerine toprak veya mıcırın üstüne dökülmeyecektir.
İç bağlantı veya ayraçlar kullanıldığında betona zarar verilmeden çıkarılacaktır. Kalıp açıldıktan sonra boş kalan yerler uygun karışımla doldurulacaktır. Kaba metal parçaların üstünde en az 5 cm’lik beton tabakası bulunacaktır.

1.11.2.2İskeleler

İskele ayaklarının toprağa eşit yükler ulaştırması ve sağlam toprak üzerine basması (gerekirse stabilize) sağlanacaktır.
İskele ve kalıplar projelerde gösterilen limitler içinde taşıyıcı sistem sehimlerini verecek biçimde ayarlanacaktır.
İskele ve kalıpların dayanımı hesaplanırken taze beton ağırlığı 2600 kg/m³ olarak kabul edilecektir.
İskele ayakları için yapılacak sıkıştırma ve kazık giderleri Yüklenicinin sorumluluğunda olacaktır.

1.11.2.3Kalıp Hesabı ve Montajı

Kalıplar, yatay ve düşey dış yükler, beton ağırlığı, betonun yerleştirilmesi ve vibrasyonu sırasında oluşacak ek etkiler dikkate alınarak hesaplanacak ve projelendirilecektir. Kalıplar, bu etkiler altında istenmeyen hareketleri yapmayacak şekilde desteklenecektir.
Destek sistemi, betonun yerleştirilmesi sırasında kalıbın tümünde ya da herhangi bir kısmında yatay ve düşey hareketleri önleyecek şekilde hesaplanacaktır.
Sehim beklenen yerlerde kalıba, bunu dengeleyecek ters sehim verilecektir.
Kalıplar çelik, ahşap ya da başka bir uygun malzemeden ancak betondan malzeme kaybına neden olmayacak şekilde yapılacaktır. Kalıplar, betondan şerbet kaybını önleyecek sıkılıkta olacak, sızma ve akmaların olabileceği ek yerlerinde gereken önlemler alınacaktır.
Kalıp bağı kullanıldığında, kalıcı bağlar, beton yüzeyinden en az 2 cm içeride kalacak şekilde yerleştirilecek, çıkarılacak bağlar ise leke bırakmayan aderans önleyici ile kaplanacaktır. Boşluklar harçla doldurulacaktır.
Kalıp yüzeylerine, betonun yapışmasını önleyecek onaylı, beton yüzeyini lekelemeyecek bir kaplama maddesi sürülecek ya da örtülecektir.
Beton dökümünden önce yapılacak temizlik ve kontrol için kolon ve perde kalıplarının alt kısımlarında ve Yapı Denetim Görevlisi’nin isteyeceği yerlerde geçici açıklıklar yapılacaktır.
Gerek olmadıkça ve izin alınmadan toprak kazı yüzeyleri, düşey kalıp yerine kullanılmayacaktır.
Mimari özellikli beton yüzeyleri gerekli görünüşte olacak şekilde projelendirilecektir. Mimari özellikli beton kalıpları beton yerleştirilirken sürekli gözlenerek, istenen yükseklik yerleşim şekli, şişkinlik veya çukurlukta olması sağlanacaktır. Eğer inşaat sırasında herhangi bir zayıflık ortaya çıkar ve kalıp gereksiz çökme veya şekil değiştirmeye uğrarsa çalışma durdurulacak, sürekli olarak zarar gören inşaat sökülecek ve kalıp takviye edilecektir.

1.11.2.4Kalıbın Sökülmesi

Kalıpların sökülmesi, yapının tümünün güvenliği sağlanarak yapılacaktır.

Yapı payandalarla desteklendiğinde kiriş yanları, kolonlar ve benzeri düşey yapı kısımlarına ait kalıplar, betonun sökülme işleminden zarar görmeyecek kadar sertleşmesi koşuluyla 24 saat sonra sökülebilir.

Yapısal kısımlar, kendi ağırlıklarını ve gelebilecek herhangi bir inşaat ve depolama yükünü güvenle taşıyacak dayanıma erişmeden destek kalıp ve payandaları sökülmeyecektir. Bu gibi kısımlarda 7 günlük dayanım sonuçları alınmadan sökme kararı verilmeyecektir.
Betonun belirlenmiş bir mukavemete erişmesi esas alınarak kalıp sökme veya yeniden desteklemenin söz konusu olduğu durumlarda, beton aşağıdaki şartlardan herhangi birinin gerçekleşmesi halinde bu mukavemete eriştiği varsayılacaktır.
Temsil ettikleri betonla aynı kür koşullarında saklanan test numuneleri kalıbın sökülmesi için belirlenen mukavemete erişmişlerse,
Eğer beton, laboratuvarda kürlenen ve yeterli mukavemete erişen numunelere aynı süreyle kürlenmiş ve yapıdaki betonun kürlendiği süre betonla temasta olan hava sıcaklığının 10°C’nin üzerinde olduğu ve betonun ıslak, buharlaşmadan ve nem kaybından tamamen korunmuş olduğu günlerin veya kısımlarının, sayılarının ardışık olması gerekmeden, toplam sayısı ile belirlenmişse.