3. 1-genel tekniK Şartlar 2-İNŞaat iŞleri tekniK Şartnamesi

1.12 DONATI ÇELİĞİ

1.12.1KAPSAM

Sözleşmede gösterilen donatıların bu bölümdeki teknik şartnameler, çizimler ve Yapı Denetim Görevlisi’nin direktifleri ile kesinlikle uygun olarak yapılması için gerekli malzeme, tesis, teçhizat ve işgücünün sağlanması işleri bu bölümde öngörülmüştür.
Yüklenici, betonarme inşaatta kullanılacak çelik donatının her türlü yardımcı malzemesiyle birlikte
Temini ve taşınmasından,

Projelerine uygun şekilde kesimi, bükümü ve yerleştirilmesinden,

Beton dökümüne kadar korunmasından
sorumludur.

1.12.2MALZEME

Yüklenici, İşyeri’ne getirdiği her parti çubuk ya da hazır donatı için Üretici’nin test sertifikalarını Yapı Denetim Görevlisi’ne sunacaktır. Bu sertifikalarda çeliğin döküm analizi, eşdeğer karbon miktarı, çekme ve bükme test sonuçları bulunacaktır. Yapı Denetim Görevlisi ayrıca, İşyeri’ndeki malzemeden örnekler alınarak test yapılmasını isteyebilir.

1.12.3ÇUBUK DONATILAR

Betonarme betonu çubuk donatılarında kıvrım, bükülme ve hasar olmayacak, aksi belirtilmedikçe St IIIb sınıfı donatı kullanılacaktır :
Standartlarda aksi belirtilmedikçe betonda kullanılacak donatı çubukları ve minimum akma gerilmeleri:
Ana donatı için 420 N/cm² - 220 N/cm²

Etriyeler için 220 N/cm²

olacaktır.

1.12.4HAZIR DONATILAR

Çizimlerde veya donatı listesinde aksi belirtilmedikçe fabrika yapımı kaynaklı çelik donatı, onaylanmış hazır donatı standardına uygun olacak ve soğuk çekilmiş çelikten standardına göre üretilmiş olacaktır. Sözleşme’de aksi istenmedikçe, hazır donatı, şantiyeye düz levhalar halinde ihzar edilecektir. Minimum akma sınırı 500 N/cm² olacaktır.

1.12.5TESTLER VE ÜRETİCİNİN TEST SERTİFİKASI

Şantiyeye ihzar edilen her parti çubuk veya hazır donatı için Yüklenici üreticinin test sertifikasını temin ederek Yapı Denetim Görevlisi’ne sunacaktır. Bu sertifikada: kullanılan çeliğin döküm analizi, eşdeğer karbon miktarı, çekme, bükme ve tekrar bükme test sonuçları ve imalathane markası bulunacaktır.
İlaveten, Yapı Denetim Görevlisi bağımsız bir test kuruluşunda deney yapmak üzere şantiyeye ihzar edilen donatıdan numuneler alınmasını isteyebilir.

1.12.6ÇUBUK ARALIKLARI

Çubukların aralıkları belirtildiği veya çizimlerdeki gibi olacaktır. Belirlenen aralıktan sapmalar 1.5 cm’den fazla olmayacaktır.

1.12.7BETON YÜZEYİNDEN MESAFELER

Paspayı, aşağıda belirtildiği gibi veya çizimlerdeki gibi olacaktır.

Kaya ve toprakla temas eden yüzeylerde 7.5 cm

Suyla temas eden yüzeylerde 5.0 cm

Döşeme ve kirişlerde, kolonlarda 3.0 cm

Ancak, etriyelerin aralık demirlerinin ve benzeri ikinci derece donatıların pas payı çaplarına göre azaltılabilirler.

1.12.8DEPOLAMA

Bütün donatı malzemeleri, yerine yerleştirilene kadar, mekanik zedelenmelerden veya yüzey bozulmalarından, paslanmadan veya benzeri zararlardan korunacaktır.
Şantiyede depo edilen donatı malzemesi, tahta döşeme üzerine veya uygun şekilde aralıklandırılmış ve üzerine uzatılan demirin hiç bir kısmı zeminle temas etmeyecek şekilde yerleştirilmiş destekler üzerine uzatılacaktır.
Havanın kuru ve depolanma müddeti az ise depolanmış donatının üzeri örtülmeyebilir; ancak yağmur yağdığı takdirde çubuklar üzeri örtülü şekilde depolanacaktır.
Farklı tip ve çaptaki çelikler ayrı ayrı depolanacaktır.

1.12.9YÜZEY ŞARTLARI VE İLAVE ÖNLEMLER

Beton döküleceği andaki metal donatı yüzeyinde bağ oluşturma kapasitesini aksi yönde etkileyecek olan çamur, yağ ve benzeri maddeler bulunmayacaktır.
Betonlamadan önce donatı Yapı Denetim Görevlisi tarafından son bir kontrolden geçirilecek ve herhangi bir şekilde tatminkar bulunmazsa onaylanmış bir metotla düzeltilecektir.
Atmosferik tuz konsantrasyonlarının donatıyı kabul edilemez derecede kirlettiği ve paslandırıcı rüzgar esme ve çığ düşmesi durumlarının olduğu çevrelerde aşağıdaki ilave önlemler alınacaktır:
Kullanımdan önce donatıdaki paslar kumlama yöntemiyle temizliğe tabi tutulacaktır. Bu temizlikten bir gün sonra donatı gözlenecektir. Eğer yeni paslanma görülmüşse temizleme işlemi tekrar edilecektir.

Kumlamadan sonra ve montajdan önce donatı hemen kullanılmayacaksa geçirimsiz bir tabakayla sıkıca sarılarak korunacaktır.

Montajı yapılmış donatı eğer üzerinde uzun süre çalışılmayacaksa geçirimsiz bir tabakayla kaplanacak ve Yapı Denetim Görevlisi’nce aksi onaylanmadıkça montajdan sonra üç gün içerisinde betonlanacaktır.

Daha önce dökülmüş betondan dışarı çıkan donatılar, örneğin filizler, geçirimsiz bir malzemeyle sıkıca sarılacaktır.

Donatının bozulmasını (Örneğin çalışanların üzerinde yürürken yapacakları tahribat) önlemek için çok sıkı bir kontrol yapacaklardır.

Betonlamadan hemen önce donatıdaki paslar tel fırçayla veya kumlamayla temizlenecektir.

1.12.10DONATININ HAZIRLANMASI VE YERİNE YERLEŞTİRİLMESİ

Yüklenici, çizimlerde gösterilen veya başka şekillerde istenilen çelik donatıların çubuk ve hazır elemanlar da dahil temini, kesimi, bükülmesi ve yerleşirilmesini yapacaktır. Bütün donatı çelikleri, aderansı önleyecek veya azaltacak yağ, gres ve benzer maddeler veya gevşek parçalar, pas veya parçacıklardan arındırılmış olacaktır. Kaynak yapılırken akım geçirici olarak donatı kullanılmasına müsaade edilmeyecektir. Donatı zeminde temiz olarak depolanacak ve diğer maddelerin kirletiminden korunacaktır. Filizlerde dahil olmak üzere bütün donatılar betona gömülene kadar uygun bir biçimde korunacaktır.

1.12.11KESME VE BÜKME

1.12.11.1Kesme ve Bükme Listeleri

Yüklenici, her yapı için ayrı ayrı olmak üzere, çizimlerden ve şartnameden gelen bilgiler ışığında, kendi kullanımı için bükme cetveli ve çubuk listesi, çelik hasırlar için kesim cetvelleri ve tip listeleri hazırlayacak donatı çeliği temin ederken doğru bilgi verilmesinden sorumlu olacaktır. Listelerin ve talep listelerinin birer kopyası, bükme işlemine başlamadan önce, onay için Yapı Denetim Görevlisi’ne sunulacaktır.
Söz konusu kesim ve bükme listelerinin onaylanması Yüklenici’nin projeye göre ve/veya standartlarda belirtilen şekilde donatı hazırlanması sorumluluğundan kurtarmaz.

1.12.11.2Düz Çubukların Kesme ve Bükmesi

Çelik donatı üzerinde kıvrım, büküklük veya başka hasar olmayan düz çubuklardan kesilecek ve uzman işçiler tarafından soğuk olarak bükülecektir. Çapı 19 mm den büyük olan çubuklar, bu amaç için dizayn edilmiş ve Yapı Denetim Görevlisi’nce onaylanmış bükme makinalarıyla yapılacaktır.
Çubuk donatı projesinde gösterildiği gibi olacak şekilde hassas bir şekilde kesilip bükülecektir. Yapı Denetim Görevlisi’nden izin alınmadıkça çubukların ısıtılarak bükülmesi tercih edilmeyecektir.
Donatının geçici olarak bükülmesi ve daha sonra düzeltilerek kullanımından kaçınılacaktır. Eğer Yapı Denetim Görevlisi’nden izin alınmışsa işlem çevre ısısında yapılacak ve bu tip bükümlerin içi yapı yumuşak çelik için çapının en az 4 katı ve yüksek gerilmeli donatıda çapının en az 6 katı olacak ve büküm yerindeki muhtemel çatlaklar gözlenecektir.

1.12.11.3Çelik Hasırların Kesimi

Gerektiğinde çelik hasırlar plakadan düz olarak kesilecektir. Kesim işleminde malzeme zaiyatının az olması dikkat edilecektir.

1.12.12YERLEŞTİRME

Bütün çelik donatı plan ve çizimlerinde gösterilen yerlere hassasiyetle yerleştirilecek ve beton dökümünde ve betonun priz alma müddetince yerinden oynamaması sağlanacaktır. Yapı Denetim Görevlisi tarafından başka bir yönteme izin verilmezse donatı çubukları kesişme noktalarından bağlanacak ve bağlantı tellerinin bükülen uçları betonun içine döndürülecektir. Açık tabanlı şantiye elemanları için 1.2 mm çapında paslanmaz çelik teller kullanılacaktır. Diğer durumlarda 1.6 mm çapında tavlanmış, yumuşak demir teller kullanılacaktır. Bütün kesişim noktalarında, aralığı 30 cm den az olanlar hariç, çubuklar iki yönlü, 30 cm den az aralığı olan kısımlarda şaşırtmalı olarak bağlanacaktır.
Yerleştirme sırasında paspaylarının, belirlenmiş şartlara uygun olmasına özen gösterilecektir. Projelerinde özellikle belirtilmiş durumların dışında paspayları :
Zeminle temas eden yüzeylerde 7.5 cm

Suyla temas eden yüzeylerde 5.0 cm

Döşeme, kiriş ve kolonlarda 3.0 cm
Bütün donatılar aşağıdaki limitler haricindeki yer değiştirmelere karşı korunacaktır.
Yerinde pas payı, istenen normal pas payı eksi 5 mm den daha az olmayacaktır. Donatının herhangi bir elemanın sadece bir yüzüne yerleştirildiği durumlarda (mesela döşemedeki düz donatı) gerçek payı, istenen paspayı artı :
6 mm ye kadar (Ø 16 dahil ) olan çubuklarda 5 mm

16 mm ile 25 mm (Ø 25 dahil ) arasındaki çubuklarda 10 mm

25 mm’nin üzerindeki çubuklarda 15 mm
den fazla olmayacaktır.

Kalıpta donatı ve çelik elemanlar arasındaki mesafe, destek, blok, bağ, askı ve diğer tastikli elemanlar yardımıyla sağlanacaktır. Donatının kalıp yüzeyle temasına önleyen bloklar, tastikli boyutlarda ve harçtan yapılmış ve tastikli metal parçalardan oluşacaktır.

1.12.13DESTEKLER

Donatı metal veya beton destekler, mesafe koruyucular veya bağlar kullanılmak suretiyle yerinde tutulacaktır. Söz konusu destekler betonlama esnasında donatıyı yerinde tutabilecek sağlamlıkta olacaktır. Destekler, kalıp alındıktan sonra görülmeyecek veya betonda renk bozukluğu veya bozulmaya neden olmayacak şekilde kullanılacaktır. Beton paspayı elemanları, kullanılacağı yapının beton karışım formülüyle hazırlanmış betondan yapılacaktır.

1.12.14ÇUBUKLARIN VE HASIR ÇELİĞİN BİNDİRME BOYLARI

Çubukların ve hasır çeliğin üstüste bindirilmesine, gerektiği zamanda ve Yapı Denetim Görevlisi’nin onayıyla izin verilir. Yapı Denetim Görevlisi tarafından izin verilmedikçe donatı hiçbir şekilde kaynaklanmayacaktır. Eğer Yapı Denetim Görevlisi onaylamışsa, kaynaklama ve test işlemleri kabul edilen standartlardaki gibi yapılacaktır.
Aksi belirtilmedikçe çubukların bindirme boyları, en az çapının 50 misli uzunlukta olacak ve çubuklar şaşırtmalı olarak döşenecektir.
Çeşitli kesitlerdeki hasır çeliğin bindirilmesi genel olarak aşağıda belirtildiği gibi yapılacaktır:
İki çelik hasırı üst üste bindirerek ve 45 cm lik aralıklarla bağlayarak bir hasır elde etmek (Her iki çelik hasırtabakası da boyuna yönde ölçülür)

İki çelik hasırını yanyana getirerek ve 90 cm lik aralıklarla telle bağlayarak bir hasır elde etmek.

1.12.15KAYNAK

Projede gösterilmedikçe veya Yapı Denetim Görevlisi’nce onaylanmadıkça donatıya kaynak yapmak veya punta yapmak yasaktır. Üzerinde uygun olmayan bir şekilde veya habersizce kaynak yapılmış donatı değiştirilecektir.

1.12.16ÇELİK HASIR VEYA GERİLMİŞ METAL HASIR DONATI

Kaynakla birleştirilmiş çelik hasır veya gerilmiş metal hasırların ganayt ve püskürtme beton işlerinde veya döşemelerde donatı çubuklarının yerine kullanılır. Yan yana gelen hasırlar kenarlardan ve sonradan en az bir kesişme noktası kadar üstüste bindirilmelidir. Kesişme noktasının boyuna uzunluğu projede gösterilen yönde olmalıdır.
Çelik bir çerçeve tarafından desteklenen çelik hasırın üst parçası, bir döşemede kullanılıyorsa ve bu üst parça iki taraftan kiriş açıklığın üçte biri kadar kirişe doğru uzuyorsa, sözkonusu üst parça kiriş açıklığının üçte birinde kesilmeyip, açıklık boyunca uzatılacaktır.
Eğer üstteki ilave hasır donatı açıklıkta gösterilmişse, bu hasır kirişteki üst donatılar arasında geçecek şekilde konulacaktır. Döşeme deliklerinin bütün iç köşelerinde, merdiven sahanlıklarında vs. 22 cm, 45 cm’lik parçalar, döşemenin üst tarafındaki köşelere diyagonal olarak yerleştirilecektir.

1.12.17BETONLAMADAN ÖNCE ONAY

Beton dökülmeden önce, yerine yerleştirilen bütün donatı Yapı Denetim Görevlisi tarafından kontrol edilip onaylanmış olacaktır. Yukarıdaki koşullar haricinde dökülen herhangi bir beton, Yapı Denetim Görevlisi’nin talimatı gereğince, masrafları Yüklenici’de ait olmak üzere, donatıyla beraber sökülerek yerine yenisi hazırlanacaktır.