3. Mərkəzi Afrikada nüfuz mübarizəsi. Mərakeş – Osmanlı əlaqələri

Əlcəzairdə mübarizələr. 1534-cü ildə Qanuni Süleyman Barbarossa Hayreddi İstanbula dəvət edib Əlcəzairə valisi və Osmanlı donanmasının başçısı təyin etdikdən sonra mərkəzə bağlı valiliyə çevrilən Əlcəzair 1830-cu ilə qədər Osmanlı hakimiyyəti altında qaldı. Əlcəzair, Tunis və Trablus ilə birlikdə "Döyüş Ocaqları" adlandırılan və ayrı bir statusla idarə olunan Əlcəzair, inzibati olaraq Bəylərbəyilər Dövrü (1518-1587), Paşalar Dövrü (1587-1659), Ağalar Dövrü (1659-167) və Dayılar dövrü (1671-1830) daxil olmaqla dörd fərqli dövr yaşamışdır. 1815-ci ildə Vyana Konqresində dəniz quldurluğunun və Aralıq dənizində qul ticarətinin qadağan edilməsinə dair qərarın əleyhinə hərəkət edən Əlcəzairli əmi Hüseyn Paşaya qarşı 1816-cı ildə dəniz əməliyyatından sonra nəticə Avropa donanmasının Əlcəzair donanmasının lehinə oldu. ağır yaralanmış və 1827-ci ildə Navarin basqını və Osmanlı və Misir donanmalarının.Osmanlı İmperatorluğunun Mora üsyanı səbəbiylə bütün diqqətini bu bölgəyə yönəltməsi, Rus-İngilis qısqacında olan Osmanlı rəhbərliyi, Əlcəzairlə məşğul olmamaq çətin vəziyyətdə idi, bölgəyə hakim olmaq istəyən Fransızları təqdim etdi. Bundan əlavə, iki Əlcəzairli yəhudinin alacaqları müqabilində Fransız gəmilərinin bir qismi Hüseyn Paşa tərəfindən ələ keçirilərkən, Fransız konsulu Pierre Devalinin Hüseyn Paşaya cəhd və müsahibə zamanı pərəstişkarını konsulun üzünə vurması kifayət qədər görünən sayılırdı. Fransa-Əlcəzair münasibətlərinin pozulmasının səbəbi. Bu sərfəli vəziyyətə baxmayaraq, Fransa Əlcəzairi işğal edə bilmədi və 1829-cu ildə Babıaliyə ultimatum verərək, Osmanlının Qərb Ocaqları üzərində hökmranlığı qəbul edildi; Lakin bölgə idarəçilərinin mərkəzə tabe olmadığı, Misir valisi Mehmed Əli Paşanın müvafiq qubernatoru cəzalandırmaq üçün bölgəyə əsgər göndərməli və Əlcəzair əmisini xilas etməli olduğu bildirildi, əks halda vurğulandı. Əlcəzair Fransa qüvvələri tərəfindən işğal ediləcəkdi. Osmanlı hökuməti bu incə vəziyyət qarşısında ikitərəfli siyasət yürütməyə çalışmış və vəziyyətə müdaxilə edəcəyinə söz vermiş, lakin hadisəni yarımçıq saxlamağa çalışmış və üstüörtülü şəkildə Əlcəzair Əmisini fransızlarla razılaşdırmağa çalışmışdır. Bundan əlavə, İngiltərə Misir valisinin Əlcəzairə müdaxilə etməsinin fəlakət olacağını görüb iki döyüş gəmisini Əlcəzairin açıq sahillərinə göndərməsi, Mehmed Əli Paşanın fransızların tələblərini birmənalı şəkildə rədd etməsi və Osmanlı rəhbərliyinin Əlcəzair ordusunun fransızlara qarşı baş verəcək istənilən hərbi mübarizədə uğur qazanacaqdılar. Lakin Fransa hökuməti nota ilə Əlcəzairdəki Dayi idarəçiliyinə son verəcəyini və Əlcəzairdəki yeni idarə formasının Avropa dövlətləri ilə məsləhətləşəcəyini bildirdikdən sonra İngiltərə xaricində heç bir etirazla qarşılaşmadı. İngilisləri razı salan fransızlar qraf de Burmonun komandanlığı ilə otuz yeddi min nəfərlik fransız ordusunu Əlcəzairə göndərdilər və 5 iyul 1830-cu ildə Əlcəzair faktiki olaraq işğal edildi və beləliklə də Fransa administrasiyasına keçdi. Lakin Fransa üzləşdiyi müqavimətə görə 1847-ci ilə qədər bütün ölkəni ələ keçirə bilmədi.