Reja: 1.Reja turlari. 2.Kengaytirilgan vasiqilgan reja 3.Reja tuzish ko’nikmalari 4.Xulosa 5.Foydalanilgan adabiyotlar
Reja – mos yozuvlar sximasi tayanchlardan iborat-eng kata semantik yukni ko’taradigan so’zlar va jumlalarbo’laklari. Qo’llab-qo’vvatlovchilarda siz nutq yoki hisobot matnini osongina tiklashingiz mumkin.Qo’llab-quvvatlovchilarni tanlash yozuvchining xotirasining xususiyatlariga , uning maqsad va vazifalariga bog’liq bo’lishi mumkin.
Rejalarning biz bilgan bir qancha turlari bor. .Savol rejasi -Tezis reja .Nom rejasi .Reja-asosiy sxima Savol rejasi-matnda savollar shaklida yoziladi.Matnning har bir axborot markazi bitta savolga mos keladi. --axborotlarning markazi mantiqiy savollar shaklida bo’ladi;
--asosiy ma’lumotlarni izlashga qaratilgan; --rejada so’roq olmoshlari qollaniladi; --savollarning asosiy javobi matnning asosiy ma’lumotlari hisoblanadi va konspekt ko’rinishidagi rejaga mos keladi; -referat shaklida tuzilgan; Tezis rejasi-fe’l tuzilishining tezislaridandir. -har bir xatboshi matnning tegishli qismining asosiy ma’lumotlarini ochib beruvchi jumla sifatida tuzilgan -dinamik va informatsiondir;
Tezis- bu paragrafiyaning qisqacha tuzilgan asosiy qoidasi, ma’ruza matni, ma’ruza va hokazo. Tezislar odatda paragrafiyaning axborot markaziga tog’ri keladi. Tezislar ikkinchi darajali va orginal bo’ladi. Ikkilamchi tezislar qaysidir manbaning asosiy ma’lumotlarini ajratib ko’rsatish uchun ishlatiladi.Asl tezislar seminar, konferensiya yoki kongressda bo’lajak taqdimot uchun asosiy matn sifatida yoziladi.
Nom rejasi-nominativ tizimning tezislaridan hisoblanadi. . ma’nodosh gaplash shaklida tuzilgan ; .matnda muhokama qilinadigan asosiy masalalarni sanab o’tadi; .nutq tayyorlashda , yoritilishi kerak bo’lgan asosiy masalalarni ta’kidlashda foydalaniladi; Reja-matnda ko’rib chiqilayotgan asosiy fikrlar, qoidalarning ma’lu, bir ketma ketlikdagi ro’yxati.
Matnning kengaytirilgan va siqilgan rejasi nima? Dissertatsiyalar, tezislar va turli tadqiqotlar uchun batafsil mazmun rejasi tuziladi. Batafsil reja matnni kompozitsion bloklarga bo’lish orqali amalga oshiriladi:kirish ,asosiy qism, xulosa. Batafsil reja fikr mantig’ining rivojlanishini rasmiy ravishda ifodalaydi. Kirish- bu tadqiqot muammosini shakllantirish , nutq mavzusi, tadqiqot vazifasi haqida o’quvchi uchun zarur bo’lgan dastlabki ma’lumotlarni taqdim etish, uni hal qilish yo’llarimi muallifning baholashi.
Asosiy qism – ishning asosiy qoidalarini ochib berish,tafsilotlash, isbotlashga bag’ishlangan.Birinchidan, umumiy ko’rinishdagi ma’lumotlar, so’ngra- yangi ma’lumotlar beriladi.Tadqiqotlar natijalari haqida ma’lumot beriladi va tuhuntiriladi. Xulosa- bu ishning asosiy kontseptual mazmunining qisqacha mazmuni , shuningdek asosiy xulosalarning qisqacha tavsifi. Katlangan ( siqilgan) kontent reja ish nomi , izoh va mundarija bilan ifodalanadi.
Biz reja tuzishda qilishimiz kerak bolgan ishlar ketma-ketligi: 1.Ishingizning umumiy maqsadini 2.Yordamchi materiallar yig’ing ; 3.Reja turini tanlang; a)dalillaringizni qanday tartibga solishni hal qiling; b)asosiy toifalarni aniqlang; c)har bir toifa uchun kamida ikkita nuqtani ko’rib chiqing ; d) ballaringizni kichik nuqtaga ajrating;
Kishi reja yozmasa ham , uning boshida nima haqida gapirishi yoki yozilishining taxminiy tartibi shakllanadi. Ba’zan reja uning majburiy bajarilishini talab qilmaydi, faqat matn ustida ishlashda zaruriy ichki qadamdir.
Foydalanilgan adabiyotlar 1.Majmua akademik yozuv .D. Toirova qo’llanmasi 2.Matn rejasi.vikepedia.