A. ÖZel eğİTİme giRİŞ 2 Özel Eğitim Nedir? 2

BAĞIMSIZ HAREKET BECERİLERİ

Bağımsız hareket becerileri görme yetersizliği olan bireylerin çevrelerini güvenli bir biçimde tanımalarını, çevre içinde bağımsız bir şekilde hareket ederek hedeflerine ulaşmalarını sağlamak amacıyla oluşturulmuş becerilerdir (Altunay Arslantekin, 2015). Bağımsız hareket becerileri bina içi ve bina dışı bağımsız hareket becerileri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bina içi bağımsız hareket becerileri; gören rehber becerileri, kendini koruma teknikleri, baston becerileri olarak üç ana grupta ele alınmaktadır. Rehber becerileri; rehberle yürüme, rehberle dar yerden geçme, rehberle yürürken taraf değiştirme, rehberle merdiven çıkma/inme, yürüyen merdivenlerden çıkma/inme, rehberle kapıdan girme/çıkma, rehberle yürürken 180 derece dönme, rehberle sandalyeye ya da koltuğa oturma becerileridir. Kendini koruma teknikleri; nesnelerin tampon olarak kullanılması, yüksek kol - alçak kol korunma tekniği ile yürüme, elle duvar/nesne takip ederek yürüme becerileridir (Altunay, 2000; Hill ve Ponder, 1976; İleri, 1998). Baston becerileri ise; çapraz baston tekniği ile kenar takibi, çapraz baston tekniğiyle yürürken el değiştirme, sarkaç baston tekniği, bastonla kapıdan girme/çıkma, bastonla merdiven inme/çıkma, nesneleri inceleme, yürüyen merdivenle yukarıya çıkma/inme, asansöre binme becerileridir. Bina dışı bağımsız hareket becerileri, rehber becerileri, baston becerileri ve yerleşim bölgeleri ile ihtiyaçlarını karşılayacağı ortamlara gitme şeklinde üç ana grupta toplanmaktadır (Hill ve Ponder, 1976).

BİNA İÇİ BAĞIMSIZ HAREKET BECERİLERİ

1. Gören Rehber Becerileri

Rehberle yürüme, rehberle dar yerden geçme, rehberle yürürken taraf değiştirme, rehberle merdiven çıkma/inme, yürüyen merdivenlerden çıkma/inme, rehberle kapıdan girme/çıkma, rehberle yürürken 180 derece dönme, rehberle sandalyeye ya da koltuğa oturma

2. Kendini Koruma Teknikleri

Nesnelerin tampon olarak kullanılması, yüksek kol - alçak kol korunma tekniği ile yürüme, elle duvar/nesne takip ederek yürüme

3. Baston Becerileri

Çapraz baston tekniği ile kenar takibi, çapraz baston tekniğiyle yürürken el değiştirme, sarkaç baston tekniği, bastonla kapıdan girme/çıkma, bastonla merdiven inme/çıkma, nesneleri inceleme, yürüyen merdivenle yukarıya çıkma/inme, asansöre binme becerileridir.

Bina Dışı Bağımsız Hareket Becerileri

Rehber becerileri, baston becerileri ve yerleşim bölgeleri ile ihtiyaçlarını karşılayacağı ortamlara gitme şeklinde üç ana grupta toplanmaktadır

KAYNAKLAR

(Hill ve Ponder, 1976; Pogrund ve diğerleri, 1998; Tuncer ve Altunay, 1999).

(Smith ve Geruschat, 1996).

L. ÖZEL EĞİTİMDE SINIF YÖNETİMİ

OLUMLU SINIF YÖNETİMİ

Sınıf yönetimi; dersin amaçlarını öğrenciye kazandırmak için, ders ve derslikle ilgili düzenlemeleri gerçekleştirerek, dersin amaçları doğrultusunda iletişim kurarak, öğrencinin davranışını denetleme ve yönlendirme olarak ifade edilebilir.

Öğrencilerin bilişsel ve gelişim düzeylerine göre derslerin amaçları düzenlenmiş ve bu amaçlar doğrultusunda öğretim etkinlikleri planlanmış ve sunulmuş olmasına rağmen öğrencilerin öğrenemediklerinin farkına varılmasıyla sınıf yönetiminin öneminin farkına varılmıştır.

Neler Yapılarak Öğrenme Sağlanabilir?

Sınıfta öğrencilerin ders dinleme, dersin gerektirdiği malzemeleri getirme, ödev yapma, izin verildiğinde konuşma ve parmak kaldırma gibi öğrenme yaşantılarına katılma ve diğer davranışları yönlendirildiği ve denetlendiğinde öğrenmelerini hızlandırmak olasıdır.

ÖĞRETİMİN ÖN KOŞULU SINIFTA ÖĞRENCİ DAVRANIŞLARINI KONTROL ETMEKTİR!!! YANİ SINIF YÖNETİMİDİR.

Sınıf yönetimi;

• 
  Öğrencilerin öğrenme yaşantılarına katılmalarını sağlamak için davranış yönetimini,
  
• 
  Sınıfın fiziki yapısını düzenlemeyi,
  
• 
  Öğrenme yaşantılarına katılmayı engelleyen davranışların değiştirilmesini kapsar.
  

Öğrenci davranışları denetlenmediğinde, yönetilmediğinde, öğretimin ögeleri olan amaçlar, içerik ve öğretim süreçleri ne kadar iyi planlanmış, öğretim etkinlikleri ne kadar iyi sunulmuş ve sınıfın fiziki düzenlemesi ne kadar iyi olursa olsun öğretimin amaçlarına ulaşılmaz ve sağlıklı bir iletişim kurulmaz.

Sınıf Yönetiminin Amacı

Öğrenme süresini en yüksek düzeye çıkararak öğrencilerin yeni davranış kazanma ve üretken olmalarını arttırmaktır.

Sınıf yönetiminde en önemli husus öğrencilerin davranışlarını yönetmedir.

Öğrencilerin hedeflenen kavram ve becerileri kazanması için sınıf içerisinde uygun davranışların sergilenmesini sağlayan , denetim süreçlerini planlama ve uygulama işine, sınıfta davranış yönetimi denilmektedir.

Davranışların denetlenmesine ilişkin yapılan düzenlemeler öyle olmalıdır ki öğrencilerin tek tek ya da küme olarak kendilerine saygı duyma, üretken olma ve kabul edilebilir etkili toplumsal davranışları geliştirme olanağını arttırmalıdır.

Davranış yönetiminin iki amacı vardır;

1. Öğrencilerin okulun ve dersin amaçlarına göre davranmalarını (öğrencinin kendine saygı duymasını ve üretken olmasını) sağlama ve sürdürme

2. Okulun ve dersin amaçlarına uygun olmayan davranma biçimlerini, sapkın davranışları ve üretken olmayan davranışları, amaçlar doğrultusunda değiştirmek için gerekli düzenlemeleri yapma.

DAVRANIŞLARI AÇIKLAMA YAKLAŞIMLARI

Ali 2. sınıfa devam eden ders saatinde yanındaki arkadaşı ile sürekli konuşan, arkadaşlarının eşyalarına zarar veren ve küfür eden bir öğrencidir.

‘Sizce Ali neden bu davranışları sergiliyor?’ sorusuna yaklaşımlara dayalı farklı açıklamalar aşağıdaki gibidir.

Biyofiziksel yaklaşıma göre; davranış, bedenin biyofiziksel, biyokimyasal kalıtsal yapısından etkilenir. Buna göre, Ali’nin bazı hormonlarıyla ilgili problemleri olduğundan sıralanan davranışları sergilemektedir.

Psikodinamik yaklaşıma göre; davranış, bilinçsiz etmenler ve kişilik gelişiminden etkilenir. Buna göre Ali, erken çocukluk döneminde aile büyüklerinden birini kaybetmesi sonucu yaşadığı travma nedeniyle sıralanan davranışları sergilemektedir.

Bilişsel yaklaşıma göre; davranış algılamadan, belleğin ve akıl yürütmenin gelişmesinden etkilenir. Buna göre Ali, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan bir öğrenci olduğu için sınıfta sıralanan davranışları sergilemektedir.

İnsancıl yaklaşıma göre; davranış, insanın gizil güçlerine ulaşma arzusunun bir sonucu olarak görülmektedir. Buna göre Ali, sevgisizlik ve duyarsızlık nedeniyle bu davranışlarda bulunmaktadır.

Davranışçı yaklaşıma göre; davranış, davranış öncesi ve davranış sonrasındaki olaylar arasındaki ilişkiden etkilenir. Buna göre Ali, yukarıda sıralanan davranışları sergilediğinde, arkadaşları ve öğretmeni tarafından her defasında uyarıldığı için davranışları sergilemeye devam etmektedir.

Sınıfta karşılaşılan bu tür davranışların çözümünde ve sınıfın yönetiminde bu yaklaşımlardan her hangisine göre davranılırsa daha etkili olur?

Öğretmenin Problem Davranışın Öğrenciden Kaynaklandığını Düşünmesinin Sınıf Yönetimine Etkisi

Sınıfı yönetmede güçlük yaşayan öğretmenlerin çoğu, güçlüğün öğrencinin biyofiziksel ya da ruhsal yapısından, kaynaklandığını düşünebilir. Örneğin, öğrencinin dikkatinin dağınık olmasını beyindeki bir hormon miktarının az olmasından dolayı olduğu düşünülebilir. Bu durumda öğretmen ne yapmalı? Çocuğu doktora göndermeli vb. Böyle düşündüklerinde, öğrencileri sınıflarında istemez ya da sorunun halledilmesi için ailelerine ya da diğer uzmanlara gönderme eğiliminde olurlar. Çünkü davranışın nedeni hormonlarla açıklandığında bu öğrenci için öğretmenin yapacağı bir şey yoktur. Böylece öğrenemeyen ya da yaramaz öğrencilerle ilgilenmenin kendi sorumluluklarında olmadığını belirtebilirler.

Öğrenciyi gösterdiği davranışlardan dolayı sorumlu tutma, sınıf yönetimini imkânsızlaştırır. Öğrenci sorumlu tutulduğunda, öğrencinin davranışlarının değişmesini beklemekten başka bir şey yapılamaz. Öğretmen sınıfı yönetirken yeni yollar aramaz. Azarlayarak, öğrenciyi sınıfta istemeyerek ya da sınıfını terk ederek sınıfı yönetir. Öğretmen işinden doyum sağlayamaz.

Öğretmenin Sorunlu Davranışın Davranış Düzenlemelerinden Kaynaklandığını Düşünmesinin Sınıf Yönetimine Etkisi

Öğretmenin sorunlu davranışların düzenlemelerden kaynaklandığını düşünmeleri, düzenlemeleri değiştirerek ve bazı değişkenleri kontrol ederek sorunlu davranışa sınıf ortamında çözüm aramasını sağlar. Davranış üzerinde etkili olan davranış öncesindeki ayırt edici uyaranların ve davranışın sonuçları olan pekiştirme ve ceza niteliğindeki olayların belirlenmesi ve etkilerine göre düzenlemeler önem kazanır. Bu durumun çözümü noktasında öğretmen davranış ilkelerini ve bu ilkelerden kaynaklanan işlem süreçlerini kullanma becerisine sahip olmalıdır ki bu düzenlemeleri gerçekleştirebilsin. Yapılan araştırmalar da bunu desteklemektedir.

Öğrenci davranışlarını yönlendirme ve denetim altına almak, akademik davranışları kazandırmak için davranış ilkeleriyle ilişkili işlem süreçlerini öğretmenlerin öğrenmeleri ve kullanmaları kolaydır. Diğer yaklaşımlarda davranış değiştirmek için gerekli olan ilaç önerme, ameliyat yapma, grup terapileri yapma, sınıfın ışık durumunu düzenleme gibi becerilerin öğretmene kazandırılması mümkün değildir.

Davranış ilkelerinden sınıfta her zaman karşılaşılan sorunların üstesinden gelmek için yararlanılabilir. Öğretmenler bu ilkeleri sistemli bir şekilde uygulamaya başladıklarında uzmanlara başvurmadan sınıf içinde oluşan problemli davranışların üstesinden gelebilirler ve olası davranış sorunlarını önleyebilirler.

Sizce bir davranışın problem davranış olup olmadığına nasıl karar verilir?

Hangi davranışlar problem davranıştır?

OLUMLU SINIF YÖNETİMİNDE;

Problem davranışları önleme

Var olan uygun davranışları sürdürme

Problem davranışları azaltma ve değiştirme amaçlanmaktadır.