Aleksandr Tarasov İnqilab və cihad və ya sollar islam radikalları ilə birləşməlidirlərmi?

Yasir Ərafatın sol opponentləri sonradan onu, rəhbərlik etdiyi – Fələstin Azadlıq Hərəkatının (FAT) islamçılarla “təsir dairələri” və sollara qarşı mübarizə barədə imzaladığı gizli razılaşmaya görə ittiham edirdilər. Bu məlumatı sənədlərlə təsdiq etmək mümkün olmadı: amma bu cür razılaşma faktı olması tamamilə mümkündür: İslamçıların burjua-feodal FƏTH-in üzərinə hücum halları çox azdır, islamçılar tərəfindən FƏTH-in kütləvi tədbirlərinin dağıdılması halı məlum deyil, baxmayaraq ki, sollar islamçı terrorun daimi hədəfi olublar. Amma islamçıların israil sağçılarıyla əməkdaşlığı – bu artıq təsdiqlənmiş faktdır.

İsrail administrasiyası tərəfindən islamçıların şirnikləndirilməsi o vəziyyətə çatdı ki, FAT-na daxil olan solların tədbirlərinə islamçıların hücumu olduqda, israillilər bilərəkdən ordunu və polisi iğtişaş yerindən uzaqlaşdırırlar ki, islamçılar rəqiblərinə rahatlıqla divan tuta bilsinlər. FAT-na daxil olan naserist və kommunistləri eyni tale gözləyirdi.⁷⁸

Fələstindən kənarda da islam radikalları sollara münasibətlərini aydın göstərirdilər. “İslamlaşdırılmış” Sudanda Cəfər Nimeyrinin sollara divan tutmasını xatırlamaq kifayətdir – xüsusi qeyd olunmalıdır ki, məhz sollar SSRİ və solyönümlü ərəb ölkələriylə əlaqələrin qurulması və onlardan kömək alınması hesabına Nimeyrinin⁷⁹ hakimiyyətdə qalmasına kömək etmişdilər. ⁸⁰Livanda 1986-1987-ci illərdə “Hizbullah” yerli kommunist partiyasının rəhbərlərini aradan götürdü.⁸¹ 1982-ci ilin fevralında Suriyada (Xana) “müsəlman qardaşlarının” qiyamı zamanı təxminən 250 baasist və kommunist “allahsız-sosialist” olduğu üçün öldürüldülər⁸² (Hələ sadəcə öz sol görüşlərinə görə fərdi terrorun yüzlərlə qurbanını, o cümlədən, Dəməşq universitetinin rektoru Məhəmməd Fədil və görkəmli alim və həkim, Suriya-Sovet dostluq cəmiyyətinin üzvü İbrahim Naameni qeyd etmirik⁸³).

Daha bir təsirli nümunə isə Əfqanıstandır. Söhbət MKİ və Mİ-6-nın iştirakı, ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanının pulu ilə Pakistan ordusu tərəfindən yaradılan taliblərdən getmir. Söhbət solyönümlü rejim olan Əfqanıstan Xalq Demokratik partiyası (ƏDXP) ilə silahlı mübarizə aparan islam fundamentalistlərindən gedir. Əlbəttə əfqan fundamentalistləri özlərini “Sovet aqressiyası” ilə mübarizə aparan patriot kimi qələmə vərirdilər. Amma bu uğurlu təbliğat gedişindən artıq bir şey deyildi. Əfqanıstanda ilk fundamentalist təşkilat, yeraltı fəaliyyət göstərən Müsəlman Gənclik təşkilatı hələ şahın dövründə, 1969-cu ildə yarandı və Zakir şahın rejiminə eyni zamanda “qərbyönümlü” və “sovetyönümlü” olduğu üçün düşmən münasibətində idi.

“Müsəlman gəncliyi” ideya və təşkilatı baxımdan “Müsəlman qardaşlarının” surəti idi. Təşkilatın sıralarından sonralar fundamentalist təşkilatların məşhur liderləri – Gülbuddin Hikmətyar, Burxanuddin Rəbbani, Yunus Xales və Əbdürrəsul Səyyar çıxmışdılar. “Müsəlman Gəncliyinin” ilk “hərbi əməliyyatı” məhz sollara qarşı hücum olmuşdu – 1972-ci ildə maoist qrup “Şöleyi Cavidə” (Əbədi Məşəl) qarşı hücum həyata keçirilmişdi.⁸⁴ Əfqanıstanda “İslam İnqilabı” üçün ilk cəhd 1975-ci il üsyanı oldu (Aprel İnqilabına 3, Sovet ordusunun girməyinə 4 il qalmışdı) .⁸⁵

ƏXDP-nın hakimiyyətə gəlməsindən sonra fundamentalistlər dərhal “ateist rejimə” qarşı silahlı mübarizəyə başladılar. Şiə fundamentalist təşkilatlar İranın ərazisindən, sünni təşkilatları, 1978-ci ildəki aprel inqilabına qədər orda məskunlaşan “Müsəlman Cəmiyyətinin” sələfləri Pakistan ərazisindən hücuma keçdilər (1974-cü ildə “Müsəlman Cəmiyyətinin” üzvləri Pakistan fundamentalist təşkilatı “Camaati İslamın” düşərgələrində hərbi hazıqlıq keçmişdilər, Q.Hikmətyarın başçılığı ilə Əfqanıstan İslam Partiyası (ƏİP) və Əfqanıstan İslam Cəmiyyəti B.Rəbbaninin başçılığı ilə Pakistanda 1978-ci ildə yaradılmışdı).

Bununla belə, əfqan fundamentalistləri ƏXDP əleyhinə mübarizəyə başlayan digər qrup olan əfqan mühafizəkarlarından dərhal ayrıldılar – fundamentalistlərə nümunə olaraq Səbqatullah Möcühəddinin rəhbərlik etdiyi Əfqanıstanın Xilası Xalq Cəbhəsi və Seyid Əhməd Gilaninin rəhbərlik etdiyi Əfqanıstanın Milli İslam Cəbhəsini göstərmək olar. Mühafizəkarlar monarxiyanın bərpasının lehinə idilər, feodal və irsi hakimiyyətin, ali əfqan bürokratiyasının və ruhaniliyin maraqlarını ifadə edirdilər. Fundamentalistlər isə əksinə, monarxiyanın, iri feodalların və ruhaniliyin düşməni idilər. “İslam inqilabının” və Əfqanıstanda “İslam Respublikasının” yaradılmasının tərəfdarı idilər. Məhz bu fikir ayrılıqlarına görə 7 fundamentalist sünni, 3 mühafizəkar təşkilat adı eyni, mahiyyəti fərqli, Əfqanıstan Xilasının İslami İttifaqı adlı blok yaratdılar. Fundamentalistlərin hərbi hissələri mühafizəkarların hərbi hissələrini amansızca məhv edirdilər, bəzən isə əksi baş vərirdi.

Mühafizəkarlar öz hərbi hissələrini rəhbərlərinə, feodallara və dini liderlərə (pir) sədaqəti ilə seçilən cəmiyyətin ən geridə qalmış təbəqəsindən istifadə edərək irsi əsasda qururdular. Fundamentalistlər tərəfdarlarının hər yerdə – ilk növbədə Pakistan və əfqan qaçqınları arasında, Əfqanıstanda isə əsasən orta təbəqənin nümandələri arasından götürürdülər.

Hətta fundamentalist və mühafizəkar təşkilatlarının rəhbərləri də bir-birindən ciddi şəkildə fərqlənirdilər. Məsələn, S.Möcədiddin şərqdə nüfuzlu olan islam təlimlərindən Nəqşibəndiyyənin banilərinin mənsub olduğu həzrətlər (Məhəmməd Peyğəmbərin qohumları) ailəsindən idi. Möcədiddinin klanı Əfqanıstanın ən varlı və nüfuzlu klanlarından idi. S.A. Gilani də əsasən Şimali Afrika və İraqda nüfuzu olan Qədiriyyə şiə ordeninin banilərinin, həzrətlər ailəsinin üzvlərindən idi. Gilani özü ordenin pirlərindən biri idi, onun ailəsi Əfqanıstanda iri torpaq sahələrinə sahib idi. Əfqan fundamentalist təşkilatlarının liderlərinin hamısı orta və kiçik burjua mühitindən çıxmışdılar, şəxsi sosial statusa gəlincə, onlar şəhərin orta təbəqəsinin, “orta sinfin” tipik nümayəndələri idilər. Bu ümumiyyətlə fundamentalist liderlər üçün klassik mənzərədir: “İslam fundamentalizminin liderləri və ideoloqları, bir qayda olaraq, islam cəmiyyətinin ali dini təbəqəsini təmsil etmirlər. Onların çoxunun ilkin dini təhsilləri olmayıb və indi də yoxdur. Belə ki, “Müsəlman Qardaşları” assossasiyasının banisi Həsən Əl-Bənna saatsaz oğlu olan orta məktəb müəllimi idi. Pakistandaki digər fundamentalist təşkilat “Cəmaəti İslamın” banisi Maududi vəkil ailəsindən çıxan jurnalist idi. Nisbətən radikal ideoloq olan əfqan fundamentalizminin praktiki Q. Hikmətyar natamam ali texniki təhsilə malikdir. İslam olan müxtəlif ölkələrdəki fundamentalist cərəyanların ürəyi ruhanilər yox, dindar ziyalılardır.⁸⁶

Maraqlıdır ki, ƏİP-nın proqramında anti imperialist, anti kolonialist müddəalar yer alsa da, bu ƏİP-nın əhəmiyyətli dərəcə ABŞ-ın MKİ-nin təsir dairəsinə düşməsinə,⁸⁷ABŞ-dan silah almasına və öz döyüşçülərinə MKİ tərəfindən Pakistan ərazisində yaradılmış düşərgələrdə təlim keçməsinə mane olmadı (yeri gəlmişkən, ilk belə düşərgə hələ 1973-cü ildə yaradılıb).⁸⁸

Əfqanıstana Sovet ordularının girməsini fundamentalistlər “allahın hədiyyəsi”⁸⁹ kimi qiymətləndirdilər, çünki bu özü ilə əfqan əhalisinin Pakistan və İrana kütləvi qaçışını gətirdi (Bu daha çox tayfa başçılarının rəhbərliyi və əmriylə təşkil edilən qaçış idi). Bununla da qazanc arxasıyla İranda olan 600-800 min əfqana daha 3.7 milyon qaçqın əfqan qoşuldu. Əfqan fundamentalistləri qaçışı “hicrət” adlandıraraq, Məhəmməd peyğəmbərin tərəfdarıyla birlikdə özünə düşmən kimi yanaşılan Məkkədən Mədinəyə qaçışı ilə birbaşa analogiya aparırdılar. “Hicrət – şeytanın hakimiyyəti olan ərazidən Allah tərəfindən idarə olunan əraziyə getməkdir”– fundamentalistlər bildirirdilər.⁹⁰ Bununla da beynəlxalq köməyin də hesabına hüquqi islami baza verildi. Əfqan qaçqınlarını qəbul edən ölkələr Ənsar statusunu aldılar (Məhəmmədi qəbul edən Mədinəlilər), əfqan fundamentalisləri islam ölkələrindən və fundamentalist təşkilatlardan kömək alma hüququna iddia etməyə haqq qazandılar.

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, fundamentalist İrandan başqa hakimiyyətdə yüz faiz İslam fundamentalistlərinin olduğu – özü də onlar İrandan fərqli olaraq islam inqilabçıları və fundamentalistləri deyillər – daha bir ölkə var. Bu, şəriət və quran əsasında idarə olunan (fundamentalistlər həmişə buna nail olurlar) vəhabi teokratik monarxiyası olan Səudiyyə Ərəbistanıdır. Bu Səudiyyə Ərbistanına Yaxın və orta Şərqdə ABŞ-ın strateji tərəfdarı qismində çıxış etməyə mane olmur. Solyönümlü hind müəlliflərinin çox ehtiyatlı hesablamalarına görə, 80-ci illərdən bəri hər il Səudiyyə Ərəbistanından dünyaya “islami yardım” adı ilə paylanan 12-15 milyard dollardan 4-5 milyardı sünni-islam fundamentalistlərinin (qanuni və qeyri-qanuni), həmin pulun da yarısı əfqan fundamentalistlərinin payına düşür. ⁹¹

Səudiyyə rəhbərliyinin əfqan fundamentalistlərinə bu cür diqqəti onların sollara – ƏMDP və “allahsız ruslara” qarşı mübarizədə ön cəbhə kimi baxmasıyla bağlıdır. Səudiyyə Ərəbistanının özünün də əfqan fundamentalist təşkilatı var idi, bu vəhabi Ə. Səyyaf tərəfindən idarə olunan Əfqanıstanın azadlığı uğrundan islamı ittifaq idi (ƏAİİ).⁹² Səudiyyə Ərəbistanının ABŞ ilə əfqan fundamentalistlərinə hər il 1.5 milyard dollar həcmində amerikan istehsalı olan silah daşınmasının ödənilməsiylə bağlı razılığa gəldi.⁹³ Bundan başqa, Səudiyyə Ərəbistanın ABŞ tərəfindən dəstəklənən fundamentalist təşkilatlara “Stinqer” idxalı haqqında razılaşdı.⁹⁴ Ümumiyətlə, əfqan fundamentalistlərinin birgə maliyyələşdirilməsi, təlimi və silahlandırılması ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanını yaxınlaşdırdı və baasist İraqa qarşı İran Körfəzindəki müharibə vaxtı ortaya çıxacaq gələcək strateji-hərbi əməkdaşlığın əsasını qoydu – bu vaxta qədər ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanı arasındaki münasibətlərdə Fələstin məsələsiylə bağlı ziddiyətlər var idi. Başqa sözlə desək, Səudiyyə Ərəbistanı kommunizmi sionizmdən daha ciddi təhlükə hesab etdi və məhz anti-kommunizm Amerikan neoliberalları və Səudiyyə fundamentalistləri arasında ittifaqın əsasını qoydu. ⁹⁵

Bu şəraitdə “anti imperialist” əfqan fundamentalistlərinin ABŞ, Böyük Britaniya və hətta İsraildən (1983-cü ildə 100 milyon dollar) məmnuniyyətlə pul alması təəccüblü deyildi.⁹⁶ Xüsusən əfqan fundamentalistlərinin MKİ tərəfindən maliyyələşmə həcminin artması maraqlı faktdır. Əgər 1980-ci ilin əvvəlindən 1984-cü ilin sentyabrına qədər MKİ-nin əfqan fundamentalistləri ilə bağlı “təmiz” xərclərinin miqdarı 325 milyon dollar idisə,⁹⁷ 1987-ci ildə bu rəqəm 900 milyona çatdı.⁹⁸ Yunusun rəhbərlik etdiyi ƏİP (Hikmətyarın rəhbərlik etdiyi ƏİP ilə səhv salmayın!) xüsusilə Böyük Britaniya ilə isti münasibətlər qurdu və gələcəkdə inglislərdən “stinqerlərin” britaniya analoqu olan “blou payp” raketləri almağa başladılar. ⁹⁹

Həmçinin Misir, Hind Körfəzi dövlətləri və Pakistan da əfqan fundamentalistlərinə maliyyə, silah-sursat və tibbi vasitələrlə böyük kömək edirdi. Dövlət köməyindən başqa “Müsəlman qardaşları”, “Cəmaəti İslami” və Kəşmir İslamçı təşkilatları da əfqanlara maliyyə, təbliğat ədəbiyyatı, silah və insanlarla kömək edir. Açıq aydındır ki, bu kömək ideoloji xarakter daşıyırdı və solların əleyhinə yönəlmişdi – Nəcbullah rejiminin çöküşünə qədər məhz ƏMDP fundamentalistlərin hücumunun əsas obyekti idi. Əfqanların rəsmi məlumatına görə artıq, 1985-ci ilin iyununda Əfqanıstanda fundamentalistlər hökumətin 243.900 tərəfdarını o cümlədən, təbii olaraq hərbi qulluqçu ola bilməyən 35.700 qadını öldürmüşdülər.¹⁰⁰ Maraqlıdır ki, məktəblər və kənd təsərrüfatı kooperativləri “sosializmin qalıqları” kimi fundamentalistlərin xüsusi nifrətinə səbəb olmuşdu. 1985-ci ilin iyununa qədər 1864 məktəb, 1987-ci ilin əvvəlinə qədər isə 906 kənd təsərrüfatı kooperativi məhv edilmişdir. ¹⁰¹

İslamçıların 90-cı illərin əvvələrində törətdiyi və rəsmi məlumatlara görə 30 min, müstəqil tədqiqatçıların hesablamalarına görə 80 min tələfata səbəb olan əsl vətəndaş müharibəsinin baş verdiyi Əlcəzairi də nümumə kimi göstərmək olar.¹⁰² Baxmayaraq ki, islam Əlcəzair konstitutsiyasında da mühüm rol oynayırdı, fundamentalistlər rejimi “qeyri-islami” və bir qədər sosialist hesab etdilər və qarşılarına məqsəd kimi teokratiyanın bərpasını qoydular. ¹⁰³

70-ci illərdə “Müsəlman qardaşları” assossiyasiyanın üzvü olan, islam fundamentalizmini də dəstəkləyən və “Müsəlman qardaşlarına” Misirdəki solların ilk növbədə naserist və kommunistlərin¹⁰⁴ təsirini zəiflətmək üçün yeraltından çıxmaq imkanı vərən Ənvər Sədatı xatırlamaq olar – heç Ənvər Sədat özü də bunu inkar etmirdi.¹⁰⁵ Onu da qeyd edək ki, “Müsəlman qardaşları” və Sədat arasında vasitəçi kimi 1971-ci ilin yayında onların görüşünü təşkil edən Səudiyyə kralı Veysəl çıxış etdi.¹⁰⁶ Elə həmin vaxt kral Veysəl Misirin Əl-Əsxara islam təriqətləri akademiyasına “kommunizm və ateizm” əleyhinə mübarizə naminə 40 milyon dollar ayırdı. Sədat da Veysələ Misir ərazisində bir neçə min “ateist marksizmlə mübarizə aparan islam komitəsi” yaratmağa icazə verdi. ¹⁰⁷

Sədatın gözləntiləri tamamılə doğruldu: 1987-ci ilin fevralında Misirdə islam fundamentalistlərinin sayı artıq 3-5 milyona çatmışdı,¹⁰⁸ “müsəlman qardaşları” isə Misir Daxili İşlər Nazirliyini kommunistlər və digər solların fəaliyyəti barədə məlumatla təmin edirdilər – bu məqsədlə hətta solyönümlü yeraltı qrupların tərkibinə öz agentlərini soxmuşdular.¹⁰⁹ Onu da qeyd edək ki, misirli islam radikalları fələstin fundamentalistləri kimi solları imperializmdən, sionizmdən daha təhlükəli düşmən hesab edirlər: (1981-ci ildə Sədatı öldürdüyü üçün məşhurlaşacaq¹¹⁰) “Əl-Cihad Əl-Qədid” Misir islam təşkilatının nəzəriyyəçisi Məhəmməd Əbd-əs-Səlam Faraq öz tərəfdarlarına əvvəl ateistlərin məhvi, daha sonra İsrail və imperializmlə mübarizəyə başlamağın vacibliyi barədə kitab yazmışdır. ¹¹¹

Xomeyninin obrazlı ifadəsiylə desək, radikal islamçılar sollara “böyük şeytan”, imperializm və sionizmə isə “balaca şeytan” kimi baxırlar. Hətta əksi olsa da belə anlaşılır ki, imperializm və sionizmin məhvi yolunda islamçılar sosializm tərəfdarlarının məhvini ilkin addım hesab edirlər.

Elementar məntiq deyir ki, əgər sollar axmaq deyillərsə, islam radikallarına da eyni cür yanaşmalıdırlar.

29 dekabr 2001 – 13 avqust 2002-ci il

“Свободная мысль-XXI” jurnalının 12-ci sayinda dərc olunub.

1^ “Dorados” – Vilya döyüşçülərinin ləqəbi (isp. dilində dorados – qızıl suyuna çəkilmiş, parlaq), ad ona görə qoyulmuşdu ki, Vilyanın bu şəxsi qvardiyası üzvlərinin qızıl suyuna çəkilmiş və qızılla tikilmiş lampasları var idi.

2^ Bax.: Documentos historicos de la Revolución Mexicana. T. XII. México, 1967. P.16–20.

3^ Bu barədə bax: məsələn: Lenqqud A.D. “Скрытый террор”. Moskva., 1984, həmçinin “За рубежом” jurnalı, 1982, № 11. Səh. 14.

4^ Bu qlobal forumlar (1992-ci ildə Rio-de-Janeyroda, 1994-cü ildə Mançesterdə və 1996-cı ildə İstanbulda) Rusiyada mifologiya predmetinə çevrilib. Əsasən Riodakı forum əfsanələşdirilib ki, burada “Rio-de-Janeyro Deklarasiyası” qəbul edilmişdi, iddia edilir ki, “üçüncü dünya” ölkələri “birinci dünya” ölkələrinin inkişaf yolunu təkrar etməməli, yəni sənayeləşməməlidir. Bizim “dayanıqlı inkişaf” tədqiqatçıları (o cümlədən RFKP rəhbərliyinə yaxın olan çevrələrdən, xüsusilə mərhum akademik V.A.Koptyuq) bu sənədi “kapitalist inkişaf yolunun çıxılmazlığı” “sübutu” kimi reklam etdilər. Əslində isə “Rio-de-Janeyro Deklarasiyasının” məğzi “üçüncü dünya” ölkələrinə, “birinci dünyanın” xammal daimi təminatçıları statusunu verməkdən, onların müstəqil texniki inkişafının qarşısını almaqdan ibarət idi. Qlobal forumlar Avropa İttifaqının hesabına təşkil edilmişdi və oraya nəzarət altına almaq üçün müxalifyönümlü QHT dəvət edilmişdi – ona görə ki, onları ənənəvi olaraq “yemləyən” Qərbə qarşı dayanan tərəf – SSRİ – məhv olmuşdu. Qlobal forumların əsas məqsədi, təbliğatçılarının dediklərinin əksinə olaraq, heç də “vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı” deyildi, “sosial əməkdaşlıq” konsepsiyasının tətbiqi, yəni müxalifətin zərərsizləşdirilməsi idi. QHT ilə eyni səviyyədə forumlarda iştirak etməli olan hökumət strukturu nümayəndələri (əgər təşkilatçıların reklamına inansaq) forumun nə üçün yığıldığını bilərək, onlara etinasız yanaşdılar (bələdiyyə səviyyəsində inzibatçıların göndərilməsi ilə kifayətləndilər). Bəzi trotskist qruplar, həmkarlar ittifaqları və digər QHT, Qlobal forum təşkilatçılarına aldanaraq, nəticədə uğurla “sosial əməkdaşlığa” daxil edilmişdilər (Balkan yarımadasında NATO xüsusi tapşırıqlarının yerinə yetirilməsinə qədər!).

5^ “Взгляд” (Perm) № 39. Səh. 31. Bu məlumatın yalnız, OPOR QHT tərəfindən buraxılan Perm jurnalında tapıla bilməsi o faktla izah edilir ki, Mançesterdəki Qlobal forum nümayəndələri Rusiyadan Foruma məhz permli QHT nümayəndələrini dəvət etmişdilər – rəsmi olaraq ona görə ki, Perm ərtaf mühitin kritik vəziyyəti və fəal (və tez-tez uğurlu) fəaliyyət göstərən QHT (hüquq mühafizəçiləri, işçilər və ekoloji təşkilatlar, OPOR halında – eyni şeydirlər) ilə məşhurdur, əslində isə bu QHT-ləri zərərsizləşdirmək ümidi ilə dəvət edilmişdilər, çünki onlar kifayət qədər aktiv şəkildə Perm əyalətində müəsissələri satın alan (öz adamları vasitəsilə) qərb korporasiyalarına qarşı (qaçınılmaz olaraq bu hadisələri istehsal və iş yerlərinin ixtisarı olacaqdı) müqavimət göstərirdilər. Ümumilikdə, OPOR fəalları Qlobal forumların təşkilatçılarının hiyləsini başa düşdülər. BTM-nə hücuma dair işçilərin reaksiyası haqqında OPORların nə yazdığını oxuyun: “Permdə işçilər arasında sorğu göstərdi ki, çoxluq ticarət mərkəzinin amerikan klerklərinin həlak olmasına etinasızdır. Çoxları isə bunu “dərin məmnuniyyət” hissi ilə qəbul etdilər. Məhayət, serb və ərəblərin qatillərini, bu ticarət mərkəzində dünyanın suyunu çıxaranları cəzalandırdılar. Nəhayət ki, təkəbbürlü, lovğa yankiləri əzdilər... Nyu-Yorkda dağılmış iki binanın nə olduğu haqqında düşünmək lazımdır. Axı onlar, ABŞ-ın bütün dünyanın qanını içmək, həmçinin, Rusiya daxil olmaqla, investisiya axınlarını topladığı alətlərdən biridir ki, Rusiyada sosial-iqtisadi vəziyyətin pisləşməsindən hər il milyonla insan həlak olur. Dünyada bu iki binanın fəaliyyəti ilə yaranmış aclıq ildə 40 milyon insanı öldürür (“Рабочий вестник” (Perm), № 42).

6^ The World Social Forum. Eco-Socialist Diary. No 3. Maraqlıdır ki, Portu-Aleqridə keçirilmiş II beynəlxalq sosial forumda bu təşkilatların nümayəndələri artıq yox idilər: onlara, BMT Baş Assambleyasında uşaq problemlərinə dair xüsusi konfransın təşkil edilməsini təklif edən BMT əməkdaşlarının tabeliyində idilər ki, burada söhbət heç də aclıqdan deyil, təhsilə çıxışdan, uşaq əməyinin istismarından, uşaqların cinsi istismarından və uşaqların silahlı münaqişələrdən istifadə edilməsindən gedirdi. BMT, UNICEF və ÜST-nin ünvanına mənfi fikirlərə yol verilmirdi – onlar tərəfindən maliyyə köməyindən məhrum olmamaq üçün. Kofrans zəif və heç nəyə məcbur etməyən qətnamələrin qəbulu ilə başa çatdı. “Yeni dünya intizamına” təhlükə törədənlərin neytrallaşdırılmasının gözəl bir nümunəsidir: qadağan edə bilmirsənsə - satın al!

7^ “Свободная мысль-XXI” jurnalı, 2002, № 4. Səh. 72–76.

8^ Orada. Səh.76. Mən, İordanskidən fərqli olaraq, inanıram ki, hər bir tiranın məhvi – şücaətdir və hər rus çarını on dəfə öldürməyə səbəblər kifayət qədər idi (xüsusilə, II Aleksandrı – polşa üsyanını yatırılması və üsyan olan rayonlarda əhalinin soyqırımına, Bezdnada güllələnməyə, bəyannamələrin saxlanılmasına görə xalqçılara ölüm hökmləri verilməsinə (məsələn, Lozinski və Rozovskidə olduğu kimi), 1877-1878-ci illərdə rus-türk müharibəsinə, daha şərəfsiz Berlin traktatı ilə yekunlaşmış şərəfsiz Şipka və Plevnaya görə və s)

9^ Tipik nümunə – avstraliyalı sol aktivist Stiven Cobbun məqaləsi:

http://www.left.ru/2002/13/job63.html;

http://www.left.ru/2002/14/job64.html;

http://www.left.ru/2002/15/job65.html

10^ Müsəlman ölkələrində sosialist ideyaların islamla birləşdirilməsinin çoxsaylı cəhdlərini – naserist və BAAS-dan başlayaraq Qəddafiyə qədər – indiki halda hesaba almamaq olar, çünki onlar sadəcə olaraq “xristian sosializminin” islam variantıdırlar, məsələn, Myanmada analoji calaq artıq buddizmlə aparılır; Qərbdə sollar tərəfindən islamın nümayişkəranə şəkildə qəbul edilməsini doğurmuş ayrı-ayrı hallar (R.Qarodi, bəzi “qara panteralar”, “Qırmızı briqadaların bəzi üzvləri) həmçinin “fərqli operadandır”.

11^ Bax.: http://imperium.lenin.ru/EOWM/eowm7/millenium.html

12^ Бренер А., Шурц Б. Апельсины для Палестины. CПб., 2002. Səh. 27..

13^ Savadlı sol üçün – məqsədi təbii ki, dünya sosialist inqilabı olan – kafi arqument artıq o fakt olardı ki, islam radikalları “islam inqilablarının” bütün dünyada yayılmasını qarşılarına məqsəd olaraq qoyurlar və öz müraciətlərini “Yaşasın dünya islam inqilabı” çağırışı ilə bitirirlər (Bax. Спольников В.Н. Афганистан: исламская оппозиция. Истоки и цели. М.,1990. səh.105,108)

14^ Bax: məsələn: Резников А.Б. Иран: падение шахского режима. М., 1983. s. 60–62, 66–67, 78, 108–111, 118–120, 130–131, 152.

15^ Onu xatırlatmaq lazım gəlir ki, bu sübut olunmuş faktdır. F.Engelsin “Almaniyada kəndli müharibəsi” əsərində sübut olunub. Bax: Marks К. və Engels F. Əsərləri. Cild. 7. М., 1956. s. 360–376.

16^ Orada. Səh.92. İranda “islam inqilabından” sonra sağ, islamist qruplaşmaların şiə ruhaniliyi tərəfindən maliyyələşdirilməsi misilsiz dərəcədə artdı: təkcə “Hizbulla” (əsas, livan və fələstin şöbələri daxil olmaqla bütün təşkilat) 80-ci illərin sonu – 90-cı illərin əvvəllərində İrandan hər il 30 milyon dollar, 1997-ci ildə isə 100 milyon dollar alırdı (“Security”, 1999, İyun, səh.8).

17^ Мусави Хомейни Р. “Путь к свободе. Речи и завещание”. М., 1999. s. 209.

18^ Orada s.189–190.

19^ Orada s. 193.

20^ Orada s. 75–76.

21^ Orada s. 64.

22^ Васильев А.М. Персидский залив в эпицентре бури. М., 1983. s. 113.

23^ Мусави Хомейни Р. Orada s. 195, 58.

24^ Orada s. 216–217.

25^ Orada s. 79. Maraqlıdır ki, burada Xomeyninin fikirləri ABŞ-ın ZOG (Sionist işğalçı hökumət) nəzarəti altında olduğunu düşünən neofaşistlərlə tamamilə üst-üstə düşür.

26^ Orada s. 85–86.

27^ Orada s. 265.

28^ Orada s. 304.

29^ Orada, s. 87.

30^ Orada. Səh.92. İranda “islam inqilabından” sonra sağ, islamist qruplaşmaların şiə ruhaniliyi tərəfindən maliyyələşdirilməsi misilsiz dərəcədə artdı: təkcə “Hizbulla” (əsas, livan və fələstin şöbələri daxil olmaqla bütün təşkilat) 80-ci illərin sonu – 90-cı illərin əvvəllərində İrandan hər il 30 milyon dollar, 1997-ci ildə isə 100 milyon dollar alırdı (“Security”, 1999, İyun, səh.8).

31^Orada s. 87.

32^ Orada s. 77

33^ Orada s. 76

34^