Aleksandr Tarasov İnqilab və cihad və ya sollar islam radikalları ilə birləşməlidirlərmi?

Le Canard enchaîné, 1964, N 50.

35^ Агаев С.Л. “Иран: рождение республики”. М., 1984. s. 30–31.

36^ Васильев А.М. Orada s.114.

37^ Мусави Хомейни Р. Orada s. 78–79.

38^ Orada s. 79.

39^ Bax.: Iranian Fascism. Tragedy of Revolution. Aden, 1989. P. 23–25.

40^ Bax, məsələn: Atchine M., Vellot J.-C. Ni l’Iran ni l’Irak. Damas, 1983. P. 10–11.

41^ “İrangeyt” üzrə ədəbiyyat həqiqətən də həddən artıq çoxdur: “Əl-Şiraz” livan jurnalındakı 1986-cı il 4 noyabr tarixli, bütün dillərə tərcümə edilmiş məşhur məqalədən başlayaraq. “İran-kontras” skandalı haqqında 100-dən çox kitab və broşura və on minlərlə məqalə yazılmışdır. “İrangeytə” “Şirkətin daxilindən”, yəni MKİ-dən baxış maraqlıdır: Вудворд Б. Признания шефа разведки. М., 1990. Daha az məşhur “Avropa İrangeyti”nin (əxlaqsız Qərb, yəni Böyük Britaniya, Fransa, İxveç, AFR Avstriya, İşveçrə, Belçika, İspaniya, Norveç, İtaliya, Hollandiya və Finlandiyadan İraana, müsəlmanların məşkunlaşdığı qonşu İraqla müharibə üçün gizli silah göndərmələr) daha məzmunlu tədqiqatları haqqında kitab: De Bock W., Denaiu J.-C. Des armes pour l’Iran. L’Irangate Européen. P., 1988.

42^ Təəssüf ki, həlak olmuş “fədainlərin” sayı haqqında uyğun məlumat tapmaq mümkün olmadı – həm də, 1980-ci ildə “Fədain-ə Xalq”ın “çoxluğun” təşkilatı və “azlığın” təşkilatına parçalanmasından sonra “fədainlərin” fəaliyyəti haqqında məlumatda daima qarışıqlıq yaranır. Lakin islamçı İranda sollara qarşı repressiyaların miqyası böyük idi. Yalnız 1981-ci ilin iyul-noyabr aylarında 2000 insan edam edilmişdi (“Известия”, 2-3 dekabr, 1981-ci nəşri). Bu dövrdə edam olunanların, bir qayda olaraq, 40%-dən çoxunu “möcahədinlər”, təxminən 40%-ni “fədainlər”, təxminən 5%-ni – digər sol təşkilatların üzvləri təşkil edirdilər (İranian Fascism, səh.12), hər edam olunmuş “fədain” üçün isə 5-7 repressiya edilmiş – adətən məhkəməsiz öldürülmüş – ailə üzvləri məhv edilirdi. Buna atışmalarda və məhkəməyə qədər – işgəncələr zamanı çox sayda həlak olmuşları da əlavə edək.

43^ Iranian Fascism. P. 5. Müqayisə üçün – SAVAK mövcud olduğu 30 ildə şah rejiminin 65 mindən artıq əleyhdarlarını məhv etmişdir (Dünya ölkələri. Qısa siyasi-iqtisadi sorğu kitabçası. M.,1979, s.168)

44^ Литературная газета, 11.07.1981; Известия, 1/2.09.1981; Правда, 7.09.1981.

45^ Правда, 14.07.1981, 19.07.1981, 21.07.1981, 24.07.1981, 25.07.1981; L’Unitá, 14.07.1981, 21.07.1981; Известия, 25/26.07.1981, 30/31. 07.1981.

46^ Известия, 5/6.08.1981, 7/8.08.1981, 13/14.08.1981, 17/18.08.1981, 25/36.08.1981; Правда, 6.08.1981, 10.08.1981, 12.08.1981, 26.08.1981; The Washington Star, 8.08.1981; Московский комсомолец, 19.08.1981.

47^ Правда, 7.09.1981; L’Unitá, 7.09.1981; L’Humanité, 22.09.1981.

48^ Известия, 5/6.08.1981, 8/9.08.1981, 17/18.08.1981, 18/19.08.1981, 20/21.08.1981, 22/23.08.1981, 25/26.08.1981, 27/28.08.1981; Правда, 6.08.1981, 8.08.1981, 10.08.1981, 11.08.1981, 12.08.1981, 23.08.1981, 26.08.1981, 29.08.1981, 2.09.1981, 4.09.1981, 7.09.1981; The Guardian, 9.08.1981; Московская Правда, 14.08.1981; Московский комсомолец, 19.08.1981, 29.08.1981.

49^ Правда, 1.07.1981.

50^ Iranian Fascism. P. 7.

51^ Ibid. P. 8.

52^ Bax.,: Правда, 1.07.1981, 1.09.1981, 2.09.1981, 4.09.1981; Известия, 1/2.07.1981, 1/2.09.1981. Hətta 1983-cü ildə, yəni TUDƏ-nin məhvindən sonra “Dünya ölkələri” sovet kitabçasıbıb müəllifləri belə bir şey yazmaqdan çəkinmədilər: “ABŞ, İsrail və digər mürtəce qüvvələr tərəfindən dəstəklənən əks-inqilab (İranda – A.T.) ölkədə anarxiya və xaos yaratmağa, inqilabın antiimperialist xarakterini dəyişdirməyə səy göstərir. Bu məqsədlə o, terrora əl atır, sui-qəsdlər təşkil edir, anti-sovet və antikommunist təbliğat aparır... Beynəlxalq imperializmin iştirakı ilə İranın İraqla müharibəsi törədilib...” (Страны мира. Краткий политико-экономический справочник. М., 1983. С. 164). Sən demə, İran dövləti deyil, “ABŞ və İsrail tərəfindən dəstəklənən, terrora əl atan əksinqilab” (oxu: “Möcahədin-ə Xalq” və “Fədain-ə Xalq”) İranda anti-sovet və antikommunist təbliğat aparır! Sən demə, ərəblərin məskunlaşdığı iran əyalətlərini “azad etmək” qərarına gəlmiş (İrandakı qarışıqlıqdan istifadə edən) avantürist Səddam Hüseyn yox, hansısa “imperializm” qüvvələri iran-iraq müharibəsini başladıblar!

53^ Спольников В.Н. Orada. s. 107–108.

54^ Orada. s. 181, 184.

55^ Orada. s. 106

56^ “За Рубежом” jurnalı, 1982, № 4. s. 16–17.

57^ Lenin V.İ. Bütün əsərləri. Cild 34. М., 1965. s. 83.

58^ Bax. Каутский К. Предшественники новейшего социализма. Т. 1. М.–Л., 1924; Т. 2. М.–Л., 1925; Бернштейн Э. Социализм и демократия в Великой Английской революции. М.–Пг., 1924.

59^ Bax., məsələn: Новое время, 1978, № 8. s. 12.

60Мадер Ю. Сокровища «Черного ордена». Документальный рассказ. М., 1966. s. 198.

61^ Bax.: Марксизм и современность (Киев). 1998, № 1. s. 127.

62^ İran proletarları və kapitalistləri arasında tipik sinfi konfliktin son nümunəsi haqqında Bax: AP, 16.07.2002

63^ Bu qadağadan yayınmaq üçün islam bankları sələmçiliyi maskalayan müxtəlif üsullardan istifadə edir. Bunun necə edildiyi haqda Londonda çıxan “Əş-şərk Əl-Əsfat”ərəb qəzetindəki xüsusi araşdırmada yazılmışdır. İslam bankları kreditə faiz aldığı müştərilərə özlərini ticarət vasitəçisi kimi təqdim edir və bununla da yüksək 10 faiz almaqla öz əməlini maskalayır, eyni vaxtda bütün xərcləri (sığorta da həmçinin) və itkiləri debitora yazırlar. Bundan əlavə, islam bankları aktiv şəkildə öz vəsaitlərini qərb banklarına qoyub buradan faiz götürürlər. Burada bankda faizsiz əmanətlərə malik müştərilər şübhələnmirlər ki, bankirlər onların hesablarından varlana bilərlər. (bax.: см.: Жданов Н.В., Игнатенко А.А. Ислам на пороге XXI века. M. 1989. s. 112–113).

64^ Литературная газета, 30.11.1988. “İslam inqilabı” ərəfəsində İranın 37 milyon əhalisindən 18-i aclıq və səfalət vəziyyətindəydi (Iranian Fascism. Səh. 3).

65^ Iranian Fascism. s. 4.

66^ Забриски Rider, № 13. s. 130.

67^ Klassik orta əsrlər rpraktikası . Bax.: Семевский М.И. Тайный сыск Петра I. Смоленск, 2001. С. 195–196; Анисимов Е.В. Дыба и кнут. Политический сыск и русское общество в XVIII веке. М., 1999. С. 423–425.

68^ The New York Times, 13.04.1982.

69^ Игнатенко А.А. Халифы без халифата. Исламские неправительственые религиозно-политические организации на Ближнем Востоке: история, идеология, деятельность. М., 1988. С. 83.

70^ Жданов Н.В., Игнатенко А.А. Op.cit. s.162.

71^ The Islamic Impulse. Georgetown, 1987. P.130.

72^ Агаев С.Л. Orada.s. 323.

73^ Жданов Н.В., Игнатенко А.А. Orada.s. 107.

74^ Агаев С.Л. Orada.s. 243.

75^ Bax.Orada s. 230–234. Hətta islam rejiminə uyğunsuz loyallıq göstərən (ABŞ ilə qlobal qarşıdurmada) sovet təbliğatçıları da islam radikallarını “qarayüzlük” adlandırmağa məcbur oldular (Новое время, 1983, N21. s.11). Maraqlıdır ki, bu etiraf 9 dildə çıxan və büyün dünyaya yayılan, yəni KPSS-nin xarici təbliğat maşınının vacib tərkib hissəsi olan “Новое время” qəzetində çıxdı. “Новое время” ümumi antimamerikanizm zəminində molla rejimi ilə oyun oynayan sovet siyasətini tamamilə haqlı olaraq tənqid edən iranlı tələbə-emiqrantları dəstəkləmədi. Yeri gəlmişkən, Volskiyin də yazdığı kifayət qədər demaqoq, qeyri-inandırıcı görsənirdi və marksizmə aidiyyatı yox idi (Əgər nəyəsə aidiyyatı var idisə, bu yalnız Bismarkın Realpolitiki ola bilərdi). Volskiyin çıxışının yersiz görsənməsinin əsas səbəbi həm də o idi ki, “Новое время” qəzetinin həmin sayında İranda 13 TUDƏ üzvünə ölüm hökmü çıxarılması və 200 nəfər üzərində təcili məhkəmə qurulması haqqında xəbər var idi.

76^ Независимая газета, 10.04.1996.

77^ Orada.

78^ Orada.

79^ Bax:. Демократическая Республика Судан. М., 1973. С. 168–171; Жданов Н.В., Игнатенко А.А. Указ. соч. С. 116–119.

80^ Bax: Демократическая Республика Судан. М., 1973. s. 162–167.

81^ Игнатенко А.А. Op.cit. s. 113.

82^ Le Mond, 2.08.1984.

83^ Азия и Африка сегодня, 1981, № 6. s. 45.

84^ Спольников В.Н. Orada. s.20.

85^ Orada. s. 22–23.

86^ Orada. s. 66.

87^ Orada. s. 48.

88^ Bax.: Gupta B.S. Afghanistan Syndrome. How to live with Soviet power. Delhi,1982. P. 42; Asian Survey, 1984, N 4. P. 397; MERIP Report, 1980, N 89. P. 25.

89^ Sovet hökuməti Əfqanıstanda 2 faciəvi səhvə yol verdi: Birincisi, “məhdud kontingentin” ölkəyə müdaxiləsi haqqında idi, halbuki əfqanların ölkələrinə əcnəbinin - xüsusilə qeyri-müsəlman qoşunun - gəlişinə necə reaksiya verməsi hamıya məlumdur. İkinci səhv - hətta səhv yox, bu, birbaşa cinayət idi – Qorbaçovun, ordunun Əfqanıstandan çıxarılması haqqında qərarı idi. Əgər müharibə başlanıbsa, onu udmaq lazımdır. Əfqanıstandan ordunu çıxarmaqla (yəni müharibəni uduzmaqla) Qorbaçov SSRİ-nin süqutunun əsasını qoydu; bu, məğlub olunmuş rus-yapon müharibəsinin 1905-ci il inqilabını başlatmasına bənzədi. Bundan başqa, ƏXDP-ni islam irticası və qərb imperializminin birləşmiş qüvvələriylə üzbəüz qoyaraq, Qorbaçov bütün dünyaya göstərdi ki, Sovet hökuməti müttəfiqləri ilə necə davranır – onları taleyin hökmünə buraxır. Özünə hörmət edən ölkələrdə buna görə tribunala verirlər.

90^ Sitat: Спольников В.Н. Göstərilən mənbə üzrə. s.39

91^ Socialist (Calcutta), 1997, N 50.

92^ Спольников В.Н. Orada. s.57. Yalnız 1984-cü ilin mayında Səudiyyə Ərəbistanı A.Sayafa 10 mln. ABŞ dolları vermişdi (The Washington Post, 11.05.1987).

93^ The Washington Post, 11.05.1987.

94^ Ibid.

95^ Bax.: Saikal A., Maley W. The Soviet Withdrawal from Afghanistan. Cambridge, 1989.

96^ The International Herald Tribune, 29.02.1984.

97^ The International Herald Tribune, 11.09.1984.

98^ New Statesman, 1988, N 22.

99^ Спольников В.Н. Orada. s. 56.

100^ Известия, 8.06.1988.

101^ Orada; Жданов Н.В., Игнатенко А.А. Göst.mənbə üzrə. s. 219.

102^ Компас, 1999, № 25. s. 73.

103^ Bax.: Le Monde, 12.08.1990.

104^ Новое время, 1978, № 8. s. 13.

105^ Le Monde, 7.10.1981.

106^ Игнатенко А.А Göst.mənbə üzrə. s. 22

107^ Mirel P. L’Egyptedesruptures. L’Ere Sadate, de Nasserà Moubarak. P., 1982. P. 109.

108^ The Islamic Impulse. P. 130.

109^ Carre O., Michaud G. Les Frères musulmans. P., 1983. P.111–112.

110^ Adətən belə hesab edilir ki, Sədatın ölümü fundamental qruplaşma olan “Ət-Təkfir vəl-Hicrə” tərəfindən törədilib, amma əslində bu “Ət-Təkfir vəl-Hicrə” və ”Əl-Cihad əl-Qədid”in birgə əməliyyatı idi (bax.: Рети Э. Смерть на трибуне. М., 1983. s. 13). Maraqlıdır ki, “Müsəlman qardaşlarının” fəaliyyətini dəstəkləyərək Sədat öz ölüm hökmünü imzaladı. “Ət-Təkfir vəl-Hicrə” “Müsəlman qardaşlarının” nəzdində olan bir qrup idi (Новое время,1978, No.8, s. 12).

^ Bax: Orada; Жданов Н.В., Игнатенко А.А. Göst.mənbə üzrə. s.173.

111^ Bax: Orada; Жданов Н.В., Игнатенко А.А. Göst.mənbə üzrə. s.173.