Alevilik, Aleviler ve Beşikçi

Sosyolojik Deliller Getiren Bir Teolog

Ama bu teolog, sosyolojiden delliler getiren bir teologtur. Bunu görelim.

Burada, biçimsel olarak bir alevi teolojisi olup olmadığının önemi yoktur. Beşikçi’nin yaptığı budur. Alevilere kendi inançları ile tutarlı iseler, Aleviliğin İslamiyet’in bir biçimi olduğu yolundaki fikirleri bir yana bırakmalarını söylemektedir. Bir dinin taraftarlarına, o dinin, o inancın saf biçimlerini öğretmek, onun ön kabulleriyle tutarlılık içinde bulunmayı sağlamak her zaman teologların işidir, din adamlarının işidir.

Eğer Beşikçi bir bilim adamı ise, Alevilerin, bir inancın taraftarlarının, iç tutarlılıklarının onun sorunu olmaması gerekir. Bunlar sadece bir veri, bir olgu olarak onun konusu olabilir. Eğer Alevileri iç tutarlılığa çağıran bir Alevi ilahiyatçısı, bir teolog ise, yaptığı bir teolog olarak doğru olabilir ama bu sefer de, yapılan tartışmanın veya getirilen delillerin sosyolojik ya da bilimsel bir anlamı yoktur.

O halde, Beşikçi, sosyolojiden deliller getiren bir teologdur. Yaptığı teolojik bir tartışmadır. Yaptığı bir inancı iç tutarlılığa çağrıdır. Getirdiği delillerin sosyoloji ve tarihten olması, bilim bilim diye sürekli vurgulaması, onun bu özündeki niteliğini değiştirmemektedir. Bütün bunlar sadece ortada bilimsel bir tartışma olduğu yanılgısına yol açmaktadır.

O halde Beşikçi’nin metni, politik ya da sosyolojik bir metin olarak ele alınamaz.

Beşikçi’nin metni teolojik bir metindir.

Bu metinle ancak Alevilik inancı içinde olanlar veya teologlar tartışabilir.

Biz ise ne Aleviyiz ne de teolog. Dolayısıyla bu tartışmaya girmemiz mümkün değildir. Biz konuyu sosyolojik ve politik olarak ele almaya çalışıyoruz. Yani örneğin Beşikçi’nin teolog olarak tartışması bizi ilgilendirmiyor ama bu tartışmasının politik ve sosyolojik anlamı ilgilendiriyor.

Ama yine de, Beşikçi’nin kendi iç çelişkilerinin, girdiği yolun onu bir teolog olarak da nasıl silahsızlandırdığını görelim. Bir teologmuş gibi olaya bakalım. Yani yine bir başka soyutlama düzeyine geçelim.

Beşikçi’nin yaptığının bu teolojik karakterini teslim ettiğimizde, o teolojik tartışmanın kendi mantığı içinde nereye varmaktadır? Teolog olarak Beşikçi’nin kendi bindiği dalı nasıl kestiğini görelim.

Teolog Olarak Birici Sonuç: Tutarsızlığa Çağrı

Beşikçi, kendi iç tutarsızlığıyla kalmamakta, muhataplarını, yani Alevileri de bir tutarsızlığa zorlamaktadır. Kendi iç tutarsızlığı, bir inancın taraftarlarına bilimsel argümanlar getirmekti; ya da teolojik bir tartışmayı sosyolojik kavramlarla yürütmekti. Ama bunu yaparken, kendi tutarsızlığını muhataplarına da aktarmaktadır.

Yani Alevilik bir inanç olduğuna göre, bir Alevi, tıpkı Aleviliğin diğer bir sürü inancı gibi, İslamiyet’in bir biçimi olduğuna da inanabilir. Bunların hepsi inançtır eni sonu. İnançlar arasında bir tutarlılık aranmaz. İnancın kendi içindeki bu tutarsızlık, inanç olarak bir tutarsızlık oluşturmaz. Tutarlılık olmaması inançları tutarsız yapmaz. Tam da aksine inançların tutarlılığıdır bu.

Yani Alevi, diyelim ki, olgulara aykırı da olsa, Alevliğin İslamiyet çerçevesinde bir inanç olduğuna, tıpkı on ikinci imam olan Mehdi’nin bir mağarada uyuduğu ve bir gün çıkacağına inandığı gibi inanabilir. Bunların her ikisi de eni sonu inançtırlar. Alevi bunlar için, tıpkı Mehdi’nin mağarada beklediğine ve bir gün çıkıp geleceğine dair bir bilimsel delil aramadığı gibi, İslamiyet’in bir biçimi olduğuna dair de bir bilimsel delil aramamaktadır. Yani Beşikçi’nin kafa karışıklığı içinde olduğunu söylediği Alevi kendi içinde tutarlıdır.

Peki Beşikçi ne diyor ve yapıyor?

Mehdi’nin mağarada uyuduğu ve bir gün huruç eyleyeceği inancına nedense bir itirazı yok, bunun için bilimsel kanıtlar getirmiyor veya istemiyor. Alevilik bir inançtır diyerek bilimsel kanıtlar istemeyeceğini belirtmiş oluyor. Onun itirazı, Aleviliğin İslamiyet’in bir biçimi olduğu inancına. Bu ne perhiz bu ne lahana turşusu?

O inançsa o da inanç. Beşikçi’ye ne? Neye inanacağına Beşikçi mi Alevi mi karar verecek? Beşikçi ise, Mehdi’nin uyumadığına ve bir gün çıkıp gelmeyeceğine; bu inancın bilimsel olmadığına hiç bir itiraz yöneltmiyor da tutuyor, Alevilerin İslamiyet'in bir türü olduğuna inanmalarını, onlarca inançtan bir tanesini sorun ediyor. Böylece Alevi’ye kendi kafa karışıklığını ve tutarsızlığını da bulaştırmaya çalışıyor. Alevi’ye şunu demiş oluyor: ‘inancının bazı konularında istediğin gibi inanabilirsin, bilimsel kanıtlara gerek yoktur; ama İslamiyet’le ilişkiler konusunda inancın yeri olmaması gerekiyor. Bilimsel olarak inancının İslamiyet’ten ayrı olduğu kanıtlandığına göre bunu kabul etmen gerekiyor. Yani inancının bazı yerlerinde, inanca ilişkin bazı yerlerinde bilime ilişkin kriterlerle düşünüp davranmalısın. Yani benim gibi tutarsız olmalısın, ya da benim iç tutarsızlığımı sen de yansıtmalısın.’

Beşikçi’nin teolog olarak yaptığı, nesnel olarak, kendi tutarsızlığını ve kafa karışıklığını Alevilere de bulaştırmaya çalışmaktan başka bir şey değildir.

Teolog olarak ikinci sonuç: Engizisyon Yargıçlığı

Dikkat edilsin, Beşikçi potansiyel olarak, engisizyon yargıçlarına meşruiyet sağlayan bir yoldadır. Çünkü laik bir sistem, dinler içinde sapkınlık özgürlüğünün savunusudur aynı zamanda.

Şu soruyu soralım:

Peki insanlar, Beşikçi’nin kanıtlarına rağmen görüşlerinde ısrar ederlerse ne olacaktır? Çünkü Beşikçi sadece Alevilere ayrı bir din olduklarını kabul ettirmeye çalışmıyor, esas hedefi bunu devlete kabul ettirmek. Zaten bunu devlete kabul ettirmenin yolu Alevilerin bunu kabul etmeleri olduğunu düşündüğü için Alevilere ayrı bir din olduklarını kanıtlamaya çalışıyor ve bir teolog gibi tartışmaya girip onları iç tutarlılığa davet ediyor.

Beşikçi’nin yaptığının politik bir anlamı yoksa, yaptığını yapmasının anlamı yoktur. Varsa ortaya bir sorun çıkar. Alevi otoritelerin veya devletin bu konudaki görüşü ve yaptırım hakkı kabul ediliyor demektir. Yani bir takım Aleviler çıkıp da “biz İslam’ın bir türüyüz” diyemeyeceklerdir. Çünkü bilimsel olarak kanıtlanmış ve devlet tarafından da kabul görülmüştür ki Alevilik İslam’ın bir biçimi değildir. Bunu söylemek sapkınlıktır. Eğer öyle olmasaydı Beşikçi’nin yaptıklarını yapmasına gerek olmayacaktı.

Peki o Aleviliğin İslam’ın bir biçimi olduğunu söyleyenler söylemeye devam ederlerse ne olacak? Onlar Beşikçi’nin ve Beşikçi’nin istediği gibi devletin bilimsel olarak ortaya koyduğu sonuçları kabul etmemekte ısrar ederlerse ne olacak?

Eğer, ‘onlar da ona inanıyorlar, öyle inanıyorlarsa öyledirler’ denecekse, bu şimdiden niye denmiyor da uzun uzun onlara öyle olmadıkları kanıtlanmaya çalışılıyor?

Ama Beşikçi’nin yaptığının bir anlamı varsa, böyle bir durumda, bu sefer onların yola getirilmesi ve o sapkın fikirlerden kurtarılması gerekir. Elbette Beşikçi bilim adamı olarak, fikir özgürlüğünden yana ve şiddete, zor yoluyla imana getirmeye karşıdır, ikna etmesi gerekir. Ama karşı taraf ikna olmuyorsa ne olacak?

Onlar Aleviliğin İslam’ın bir biçimi olmadığına ikna etmek; ikna olmadıkları takdirde zorla bu görüşün onlara kabul ettirilmesi gerekecektir.

Beşikçi’nin açığa çıkmamış potansiyel konumu budur.

Peki nasıl getirilecek? Bilimsel veya teolojik kanıtlar bir işe yaramıyor?

Gelsin işkence ve hapishane.

Beşikçi’nin potansiyel olarak varacağı yer budur. Bir dini iç tutarlılığa çekmeye çalıştığınızda, bir teolojik tartışmaya girdiğinizde ve bunun politik sonuçları olmasını kabul ettiğinizde maalesef varacağınız yer budur. Bunun İfade edilmemiş olması ve ortaya çıkmaması sonucu değiştirmez.

Görüldüğü gibi, bir teolog olarak Beşikçi, aslında inanç özgürlüğünü savunayım, Alevilerin uğradığı baskıya karşı çıkayım derken karşımıza bir engizisyon savunucusu olarak çıkmakta ve onu meşrulaştırmaktadır.

Ama daha da kötüsü var.