Allame murtaza askerî ehl-i BEYT VE ehl-i SÜnnet ekolleri Mütercim: Cafer bendiderya ismail bendiderya

Savaşlarda Resulullah'ın (s.a.a) Medine'de Kendi Yerine Geçirdiği Şahıslar

Hicretin İkinci Yılı

Allah Tealâ, hicretin ikinci yılının safer ayında Resulullah'a (s.a.a) müşriklerle savaşmasını emretti. Bu nedenle Resul-i Ekrem (s.a.a) muhacirlerle birlikte, Kureyş'in ticaret kervanına saldırı düzenleyip o ayda Veddan ve Ebva'ya[31] kadar ilerledi.

1- Resulullah (s.a.a) Medine'den çıkınca on beş gün boyunca Hazrec kabilesinin reisi Sa'd b. Ubâde'yi bıraktı.

2- Aynı yıl rebiyülevvel ayında vuku bulan Bevat Gazvesi'nde, Evs kabilesinin reislerinden Sa'd b. Muaz'ı kendi yerine seçti.[32]

3- Kurz b. Câbir Fahrî, Medine etrafına baskın yaparak halkın mallarını çalıyordu. Resulullah (s.a.a) azat ettiği kölesi Zeyd b. Haris'i kendi yerine oturtarak Kurz'u takibe koyulup Safvan'a kadar ilerledi. Ama Kurz kaçmayı başardı ve yanındaki halkın mallarını da beraberinde götürdü.[33]

4- Cemaziyelevvel veya cemaziyelahir ayında Zu'l-Aşîre Gazvesi'nde Ebu Seleme el-Mahzumî'yi kendi yerine bırakarak Şam'a doğru hareket etmekte olan Kureyş kafilesine saldırmak için Medine'den çıktı. Fakat müşriklerin kafilesi kaçmaya muvaffak oldu ve kafilenin Şam'dan dönüşünde Bedir denen yerde savaş oldu.[34]

 5- Bedr-i Kübra Gazvesi'nde gözleri kör olan İbn Ümmü Mektum'u Medine'de yerine geçirmiş ve kendisi bu gazvede on dokuz gün Medine dışında kalmıştır.[35]

6- Benî Kaynuka Gazvesi'nde Ebu Lubabe Ensarî'yi Medine'de kendi yerine bırakmıştır.[36]

7- Sevîk Gazvesi'nde Ebu Lubabe Ensarî'yi[37] kendi yerine geçirdi. Bu savaşta Resulullah (s.a.a) nezrini yerine getirmek amacıyla Mekke'den

dışarı çıkmış olan Ebu Süfyan'la savaşmak için Medine'den ayrılmış. Ebu Süfyan, Bedir Savaşı'nda öldürülen adamlarının intikamını

alıncaya kadar güzel kokulardan ve kadınlardan sakınmayı adamıştı. Dolayısıyla iki yüz atlıyla Medine üzerine hareket etti ve Urayz'a[38]

kadar da ilerledi. Yolda Resulullah'ın (s.a.a) kendisine doğru geldiğini haber verdiklerinde Mekke'ye doğru kaçarken ağırlık yapmasın diye un tulumlarını bırakarak kaçtılar. Bu yüzden bu savaşa "Un Savaşı" anlamında " Sevîk Gazvesi" ismi verildi.

Hicretin Üçüncü Yılı

8- Hicretin üçüncü yılının muharrem ayının on beşinde İbn Ümmü Mektum'u kendi yerine bırakarak Kerkeretu'l-Kudr Gazvesi'ne katılmak ve Selim'le Gatafan kabileleriyle savaşmak için Medine dışına çıktı. Bu kabilenin mensupları korkudan kaçınca malları Resulullah'ın

(s.a.a) eline geçti ve savaşmadan Medine'ye döndüler.[39]

9- İbn Ümmü Mektum'u cemaziyelahir ayında on gün kendi yerine bırakarak kendisi Selim Oğullarını takip etmek için Feran Gazvesi'nde

Medine'den çıkmıştır. Bu gazvede düşman korkudan kaçmış Müslümanlarla savaşma cesaretini gösterememiştir.[40]

10- Necd bölgesinde Zî Emer Gazvesi'nde Osman b. Affan'ı kendi yerine bırakarak Gatafan Kabilesi'yle savaşmak için Medine'den çıktı. Hz. Resulullah (s.a.a) bu savaşta on gün Medine'ye dönmedi. Düşman ise bir şey yapamadan kaçtı.

11- Uhud Gazvesi'nde İbn Ümmü Mektum'u bir gün kendi yerine geçirerek Medine'nin bir mil uzaklığındaki Uhud Dağı eteğinde müşriklerle

savaştı.

12- Hemrau'l-Esed Gazvesi'nde yine İbn Ümmü Mektum'u kendi yerine bırakarak yeni bir saldırı için Medine'ye doğru hareket eden Ebu Süfyan'la savaşmak için Medine'nin on mil uzaklığındaki Hemrau'l-Esed bölgesine gitti. Ebu Süfyan'la beraberindekiler kaçtılar; Resulullah (s.a.a) onların geri dönmeyeceklerinden emin olmak için orada üç gün bekledikten sonra Medine'ye döndü.

Hicretin Dördüncü Yılı

13- Benî Nadir Gazvesi'nde İbn Ümmü Mektum'u kendi yerine bırakarak Medine'nin iki mil uzağındaki Gars bölgesinde Benî Nadir Yahudilerini on beş gün kuşatmada tuttuktan sonra, onları oradan çıkardı.[41]

14- Üçüncü Bedir Gazvesi'nde Abdullah b. Revahe Ensarî'yi[42] on altı gün kendi yerine bırakarak, Uhud Savaşı'nda Ebu Süfyan'ın, bir yıl sonra Bedir'de Hz. Peygamber'le savaşmaya geleceği yönündeki sözü üzerine sekiz gün Bedir'de beklemiş, fakat bu maksatla Mekke'den hareket edip Asfan'a kadar ilerleyen Ebu Süfyan görüşünü değiştirerek Resulullah'la (s.a.a) savaşmadan Mekke'ye dönmüştür.

Hicretin Beşinci Yılı

15- Zatu'r-Rika[43] Gazvesi'nde Osman b. Affan'ı Medine'de on beş gün kendi yerine bırakarak kendisi o yılın muharrem ayının onunda Medine'den çıktı. Resulullah'ın (s.a.a) kendilerine doğru hareket ettiğini haber alan Araplar, onunla karşılaşma cesaretini gösteremeyerek kaçıp dağlara ve vadilere dağıldılar.

16- Dûmetu'l-Cendel Gazvesi'nde[44] İbn Ümmü Mektum'u kendi yerine bırakarak, kendisi Medine'den Şam'a doğru hareket hâlinde olan Müslümanların ticaret kafilesine saldıran Ekider b. Abdulmelik Nasranî'yle savaşmaya gitmiştir. Ekider kaçtı ve Resulullah (s.a.a) birkaç gün Dûmetu'l-Cendel'de kaldıktan sonra Medine'ye döndü. Bu, Resulullah'ın (s.a.a) Rumların bölgesindeki ilk gazvesi sayılıyordu.

17- Hicretin beşinci yılının şaban ayının ikisinde, Mureysi suyunun[45] kenarında vuku bulan Benî Mustalik Gazvesi'nde Zeyd b. Harise'yi kendi yerine bırakarak Medine'den çıkmıştır.

18- Hicretin beşinci yılında şevval veya zilkade ayında vuku bulan Hendek Gazvesi'nde, yine İbn Ümmü Mektum'u Medine'de kendi yerine bırakmış, kendisi Hendek'te Ahzab'la savaşmıştır.

19- Zilkade ayına yedi gün kala Medine yakınlarında vuku bulan Benî Kureyze Gazvesi'nde, Ebu Rahm Gıfarî'yi[46] kendi yerine seçerek,

kendisi on beş gün veya daha fazla Benî Kureyze'yi muhasara'da tutmuştur.

Hicretin Altıncı Yılı

20- Asfan[47] yakınlarındaki Benî Lehyan Gazvesi'nde[48] İbn Ümmü Mektum'u yerine bırakarak, on dört gün Medine dışında kaldıktan sonra Medine'ye dönmüştür.

21- İbn Ümmü Mektum'u beş gün kendi yerine bırakarak, Medine'ye iki günlük yol uzaklığında Zî Garad Gazvesi'ne[49] gitmiştir.

22- Hudeybiye Gazvesi'nde[50] de Ümmü Mektum'u kendi yerine bırakmıştır.

Hicretin Yedinci Yılı

23- Medine'nin 96 mil uzaklığındaki Hayber Gazvesi'nde Resulullah (s.a.a), Siba b. Urfute'yi[51] kendi yerine bırakarak savaş ve sulh yoluyla Hayber'in sağlam kalesini fethettikten sonra Vadi'l-Kura'ya doğru ilerledi ve orayı da kuşatarak fethetti. Daha sonra Şam'ın sekiz menzil uzaklığında ve Medine'yle Şam arasında yer alan Teyma ahalisi Hz. Peygamber'e (s.a.a) barış önerdi; Resulullah (s.a.a) da onların

önerisini kabul etti.

24- Yine Siba b. Urfute'yi Medine'de kendi yerine geçirerek zilkade ayının altısında Umretu'l-Gaza için Medine'yi terk etmiştir.

Hicretin Sekizinci Yılı

25- Mekke'nin Fethi'nde Ebu Rahm Gıfârî'yi kendi yerine seçmiştir.

26- Mekke'nin fethinden sonra Resulullah (s.a.a) Hevazin'e doğru giderek Huneyn Savaşı'nı[52] yapmıştır. Resul-i Ekrem (s.a.a) bu gazvede

Medine'de kendi yerine Ebu Rahm Gıfârî'yi bırakmıştı.

27- Medine'nin 90 fersah uzağında bulunan Tebûk Savaşı'nda, yerine Ali b. Ebu Talib'i bırakmıştır. Tebûk Savaşı, Resulullah'ın (s.a.a) son gazvesidir. Hayber gazvesiyle Vadi'l-Kura Gazvesi'ni iki gazve sayacak olursak Resulullah'ın (s.a.a) gazvelerinin sayısı 28'dir, aksi durumda 27'dir.

* * *

Resulullah'ın (s.a.a) Medine'de olmadığı durumlarda kendi yerine bıraktığı kimselerin isimlerini Mes'udî'nin el-İşraf ve et-Tenbih kitaplarının,

hicretin ikinci yılından sekizinci yılına kadar vuku bulan olaylar bölümünden naklettik. Elbette Mes'udî, Resulullah'ın (s.a.a) gazvelerde kendi yerine bıraktığı kimselerin isimleri konusunda bazı tarihçilerle ihtilâf etmektedir. Fakat Resulullah'ın (s.a.a), Tebûk Savaşı'nda Ali b. Ebu Talib'i (a.s) kendi yerine bırakmış olmasında Hanbelilerin imamı Ahmed b. Hanbel'le aynı görüştedir. Ahmed b. Hanbel kendi Müsned'inde Sa'd b. Ebî Vakkâs'tan naklen şöyle yazar: Resulullah (s.a.a) Tebûk Savaşı için Medine'den çıkınca, Medine'de kendi yerine Ali b. Ebu Talib'i (r.a) seçti. Ali, Hz.

Peygamber'e dedi ki: "Ya Resulullah! Ben her yerde sizin yanınızda olmak istiyorum." Resulullah buyurdu ki: "Sen bana nispetle, Harun'un Musa'ya nispetindeki gibi olmak istemez misin; ama benden sonra peygamber yoktur."[53]Buharî de Sahih'inde Sa'd b. Ebî Vakkâs'tan şöyle nakleder: Resulullah Tebûk'e doğru hareket edince, Medine'de kendi yerine Ali'yi tayin etti. Fakat Ali dedi ki: "Beni kadınlarla çocukların arasında mı bırakıyorsun?" Resulullah, "Bana nispetle, Harun'un Musa'ya olan nispetindeki gibi olmak istemez misin; şu farkla ki, benden sonra peygamber yoktur?" buyurdu.[54] Müslim de Sa'd b. Ebî Vakkâs'ın sözünü kendi Sahih'inde şöyle kaydeder: Resulullah (s.a.a) gazvelerinin birinde Medine'de yerine Ali b. Ebu Talib'i bıraktı. Ali, Resulullah'a dedi ki: "Ya Resulullah! Beni kadınlarla çocukların arasında mı bırakıyorsun?" Peygamber ona dedi ki: "Benim için Harun'un Musa'ya nispetindeki gibi olmayı istemez misin; şu farkla ki artık benden sonra peygamber yoktur?"[55]Böylece, Resulullah'ın (s.a.a) savaşlara katılmak amacıyla birkaç gün Medine'den çıktığında bile, birini kendi yerine tayin ettiğini ve kendisi olmadığı zaman içerisinde halkın ona müracaat etmesini istediğini görüyoruz. Hatta Resul-i Ekrem (s.a.a) bir gün veya birkaç saat için Medine'den çıktığında işleri yürütmesi için birini kendi yerine bırakıyordu. Yine Hz. Peygamber, Medine'ye bir mil uzaklıktaki Uhud Savaşı'nda bile, kendisi savaştayken halkın işleriyle uğraşması için birini kendisine halife etmiştir. Veya Hendek Savaşı'nda, Resulullah (s.a.a), kendisi Medine'deki Hendek'te Kureyş müşrikleriyle savaşırken halka işlerinde müracaat etmeleri için bir merci tayin etmiş, kendisi rahat bir kafayla savaşla meşgul olmuştur. Binaenaleyh, eğer Resulullah (s.a.a) birkaç saatliğine bile olsa veya kendisi Medine'de savaşırken yerine birini tayin ediyorduysa, ümmetini daimi olarak terk ettiğinde ne yapmıştır acaba? Gerçekten  onları başsız ve perişan bir vaziyette bırakarak, onlar için bir merci tayin etmemiş midir?! Bu konuyu, kitabımızın ilerideki bölümlerinde inceleyeceğiz.