Avctarii indici tomus quartus
Yüklə 19,02 Mb.
|
|
congrua esse queat, ex eo ostendi potest, quia ex spiritu alente omnia, & mente se magno cor- pore miscente, elici à Poëta potuit pro ijs, quæ recensuit postremo loco, nobilia esse se- mina, in quibus vigor, & origo cælestis, ut- potè ab illo spiritu & mente prodeuntibus, sicut & prodeunt hominum, pecudumque ge- nus, vitæq́ue volantum &c. Vnde, inquit, scili-<-P> @@0@ @@1@ cum qualitatibus memoratis. In quo errores non tolerandi admissi, sicut in alijs, de quibus in enarratione illa Anchisiaca, ubi de anima- rum transmigratione, errante apertè deprava- to judicio, & sic caligante lumine rationis. Licet P. Pontanus talia metaphoricè esse ac- cipienda admoneat, quæ de ignea animæ na- tura à Virgilio, & alijs proferuntur. lis esse originem extra dubium est: quòd au- tem ignea, commoda metaphora, admittendum sanè, cùm ex eo id habeatur ut ejus affectus sursum debeant emicare, sicut de igne ab Ovi- dio dictum Metam. lib. 1.
sic clamat? quia dicturus statim Angelica hymnodia compilata: Cum quibus & nostras vo-
Quæ verba Seraphinorum sunt ex Isai. 6. v. 3. & constat Seraphinos suo nomine ignem desi- gnare: unde & ignis non triste ministerium, ut aliàs citatus nuper Maro, sed lætum & glo- riosum exequuntur. Et volavit ad me unus de Se- raphim, & in manu ejus calculus, quem forcipe tulerat de altari. Quia ergo trisagium decan- tantes ignei sunt, & igneo adscripti ministe- rio, igneos nos etiam Ecclesiæ sanctæ Spiritus esse contendit, & cum illis trisagium pari- ter personare: ideoq́ue & sursum habere corda; sed tamen munda: ideò siqui- dem pro munditia Prophetæ volat cum cal- culo ignito Seraph: sic enim cum beatissimis cantoribus poterit mundus labijs & corde di- vinam repetere cantilenam. Et quidem cùm supra cælos aquæ sint, sic multis in locis cla- mante Scriptura. Et aquæ omnes, quæ super cælos sunt &c. Psal. 148. v. 4. & alibi. Mirari juvat cur ad Prophetæ labia purganda non sint illæ ad- hibitæ, sed ignis sit applicatione peracta. Et videtur equidem, ut alia non sint neganda my- steria, ad id, quod diximus, referendum: Sera- phini enim, cùm ignei sint, igni tractando ap- tiores, qui ex nativa conditione sursum evo- lat: & tales sibi comites divino illo in officio exquirere, qui sursum habeant corda, & sine violentia id ulla, qualem in aquis supra cælos evectas posset aliquis suspicari. Vbi & consi- deratione dignum occurrit id, quod post præ- fata Sacerdos verba subnectit: Hossana in Ex-
thæo sit, In altißimis. Cap. 21. v. 9. Videtur enim apponi velut clausula præcedentium, & unum ex illis canticum concinnari. Et cur ita? Ideò utique ut indicio sit homines posse cum Angelis laudes in cælo cantare: siquidem Hossana hominum canticum est, & puerorum præsertim: & pueros clamantes in templo, & di- centes: Hossana filio David. Matth. suprà v. 15. Quibus in clamoribus violentum nihil esse po- tuit, unde in fine contentiosiùs cantitabant, quando jam triumphalis fuerat strepitus abso- lutus. Clamantes in templo. Ad hoc ergo cona- tus noster dirigendus, ut de consuetudine fiat<-P>@@ <-P>natura; quod multis accidit, ut mihi perno- tum, non sine difficultate à memoria cæle- stium avocatis. O felices, in quibus & æternæ felicitatis signum inter ea, quæ haberi in vita mortali possunt, præclarissimum! Ut unum hoc sufficere pro multis queat, quæ dici in caussa præsenti possent, si non alia revoca- rent.
pro Hac de caussa, scilicet Do pro De, Et an hic aliquid, ex quo doctrinæ conferri possit au- ctarium? De remissione peccatorum ageba- tur, in cujus obtinendæ cura non est solœcis- mus admiscendus. Committitur ille, Adjiciens, quæ sunt removenda, repellens Quæ meritò adjicienda forent. Igitur hac de caussa solœcismus est, quia Do verbum accusativum exigit, non ablativum. Qui ergo obtinere peccatorum remissionem velit, debet se sincerè & humiliter accusare. Ex cujus præcipuæ circũstantiæ defectu solet indulgentia aut impediri penitùs, aut certè re- tardari. Debet insuper nihil auferre, ubi pręser- tim de confessione agitur, ne scilicet pudore quis ignobili & exitioso ductus, id taceat, quod deberet clarè & integrè judici conscientiæ suę à Deo præstito propalare. Vbi non pauci ob vitandam temporariam aliqualem confusio- nem, æternæ non dubitant subjacere, pro quo formidanda exempla succurrunt. Notissima historia est Pharisæi & Publicani, de qua Lucæ 18. Descendit hic justificatus in domum suam ab illo. v. 14. & unde hoc? quia verè & integrè se accusavit, quod in Pharisæo desi- deratum. Pro quo Divus Augustinus: Enarra- nonnullis: Ideò Publicanus non audebat oculos ad cælum levare, quia se ipsum intuebatur, conscien- tiam suam puniebat. v. 13. Ipse sibi judex erat ut ille intercederet, (Deus) Ipse puniebat, ut ille li- beraret. Ipse accusabat, ut ille defenderet. Itaque, fratres mei, erat & Pharisæus ille peccator. Sed perversus & nesciens quò venisset, erat tamquàm in statione medici curandus, & sana membra osten- debat, vulnera tegebat. Deus ergo tegat vulnera, non tu. Nam si tu tegere volueris erubescens, medi- cus non curabit. Hæc ille: juxta quæ satis per- spicuum evincitur Publicanũ & se accusasse ex animo, & integrè, utpotè qui Pharisæo peni- tus contrarius opponitur, qui rectè facta sua singillatim, nullo dempto, depromebat, in accusatione perfrigidus; & ita Publicanus ex adverso stans non Deo solùm, sed hominibus satagebat fieri manifesta: hoc enim & statio à longè, & demissio oculorum, & percussio pectoris indicabant. Non ergo vulnera erube- scens tegebat, & sic à medico, & breviter, & integrè persanatus. Vnde futuræ Sacramen- talis Confessionis auspicia consignata, in qua perfecta sanitas accusatione sincera & humili, necnon integra, superata erubescentia compa- ratur. Sic & vitandus moralis solœcismus à Pharisæo commissus, in quo cum accusatione malè verba cohæserunt, dum quæ erant remo- venda, adjecit, bonorum scilicet operum jacta- bundum compendium: & adjicienda repulit,<-P> @@0@ @@1@ cusationem turpi pudore correptus, certa ani- mi superbientis appendice. Tacuit unde profice- sanctus circa verba illa citati Psalmi. v. 3. Quo- niam tacui inveteraverunt ossa mea, dum clama- rem tota die. Morbus equidem, quo exarescunt ossa, immedicabilis est, quoniam ad intima penetravit, præ diuturnitate. Et tales ij, qui in Confessionum frequentia deficiunt, aut illas perverso usu defrustrant, vix enim nisi per ex- traordinariam Dei misericordiam emergunt, unde & formidanda, ut dixi, exempla perdi- tione animarum perpetua reliquerunt. erratum videri alicui possit, ex eo scilicet quòd causa uno tantùm S. formata reperiatur, cum duplex habere debuisset. Sed quidem à me tunc ita scriptum usum peritorum amplexo. Quia tamen posteà deprehendi à modernis Scriptoribus, & antiquitatis exactissimis ob- servatoribus cum duplici S. conscriptam, cœpi eos sequi, & in progressu scriptorum id inviolabiliter observavi. Et cui non honorifi- cum fuerit Justum Lipsium hac in caussa se- qui, quem tot secuti? Scribanus, Cerda, Ma- riana, Arriaga, Editor Instituti Societatis, Mo- ronus, Tamajus, Andreas Christianus, Her- mannus Hugo, Thomas Bonius, And. Pintus. Quia tamen & periti & exacti etiam uno sunt S. contenti, ut sint equidem per me licet, scrip- tum ulteriùs uti jam cœpi, bona legentium gratia, quibus visum mihi est etiam rei adeò judicio multorum levis reddere rationem. Et rerũ etiam levium curam habendam Scripto- ribus non levis momenti negotiũ arbitror, quia ex lapsibus hujusmodi solet circa majora fieri conjectura à multis, quibus circa judicium pro illis aut maturitas deficit, aut peritia. Et citatus quidem Lipsius ita scribit in Centuria singulari ad Germanos & Gallos. Epist. 31. μία (Ambitio) cor hoc poßidet? Non ita est, fa- teor: nec communes aut populares laudes; sed nec judicia, valde moror, à Pighio tamen aliquo ama- ri, æstimari, laudari (candidè dicam) æstimo, amo. Sic ille viro non mediocriter erudito. Ubi non se valde morari populares aut judicia can- didè profitetur. Dum autem Valde addidit, non omnem judiciorum talium respectum exclusit: quia revera excludendus penitus non est, in eo præsertim, qui ad communem utilitatem scri- bit, minimè obtinendā, si quod scribitur multis non videatur placiturum; ex eo enim quod non placet, quomodo possit utilitatis fructum sibi Scriptor polliceri? Quod sapit, nutrit. Uti- nam & hæc, & alia, in quibus non Stoica se- veritate procedo, sed Deo placendi studio, cu- jus & gloriæ milito, cujus si beneplacitum ar- rideat, hoc ero superabundanti præmio con- tentus, cetera ut ipsi libuerit stadium fortunæ decurrant. exornari. Vbi non quidem ordo, sed sempiternus horror inhabitat, dum multi cum Holoferne ad libidinem accensi sempiternis horroribus sub- jacuerunt: Sandalia ejus rapuerunt oculos ejus. dine cruciandam: talis enim inordinatio ordi- natissima Dei ordinatione permittitur; non equidem ut ultra meritum torqueantur; cùm sit receptum in Theologia dogma citra meri- tum potiùs futuram pœnam: sed quia in car- cere futuri, in quo nullus esse ordo poterit, sicut in communibus est videre carceribus; in qui- bus licet justa pœnarum sit servanda mensura; locus ipse ordinem non admittit, sed est in eo amara confusio, gemitibus, clamoribus, vin- culorum stridore, graveolentia, quæ cum vin- cti in magno numero sunt, non possunt huma- na providentia profligari. Et quis carcer ut ille tartareus, in quo, heu, innumerabilis torque- tur multitudo? Carceris vividam descriptio- nem exhibet Cassiodorus Lib. 11. Ep. 40. quam dedimus in Amphitheatro. n. 901. & bene in- cipit. Cella gemituum. stionem. Est autem pastio satis latinum nomen, actionem pascendi, & etiam alimenta desi- gnans. Sicut etiam pactio, qua plurium in rem aliquam consensus, seu promissio mutua desi- gnatur. Et quod ad veritatem rei attinet, stare quidem pactio posset. Sermo enim ibi de glo- ria, in qua Agnus, qui & Pastor, electos pas- cit, juxta id, quod in Apocalyp. 7. v. 16. & 17. habetur, ubi quod recturus dicitur & deductu- rus, ad pastum referendum juxta Græcam le- ctionem. Quod equidem nihil aliud est quàm pactionis cum eisdem initæ complementum. Hinc illud D. Joannis Chrysostomi Sermone de Martyribus Tomo 3. Considera pactum, con- ditionem attende &c. pactum, quod spopondisti. Et quando illud: Certè in Baptismi susceptio- ne, in qua renuntiare se dicit illum susceptu- rus Satanæ, & pompis ejus, cui statim promit- titur vita æterna. Hoc est ergo, quod Agnus & Pastor erga fideles abrenuntiatores exequi- tur, dum regit eos, & deducit ad vitæ, æternæ inquam, fontes aquarum, pactionis suæ fide- lissimus executor. Ubi & nos Recognitioni 4. Partis finem imponemus, de gloria agentes, qui dudũ de inferni carcere pręlocuti. Sic equi- dem oportet, ut inter medias hasce sortes, juxta monitionem Propheticam dormiamus, Psal. 67. v. 14. Si dormiatis inter medios cleros &c. Pro quo & observatione dignum, ne ab Apoca- lypsis loco recedamus, Sextum illius ita finiri Caput: Venit dies magnus iræ ipsorum, & quis po-
nec non & Agni. Et ab ira Agni. Sic ergo cùm finiatur terribilis illa descriptio judicij, sequi- tur statim Septimum Caput, in quo de Ele- ctorum gloria, in quos non sedentis in throno severitas evibratur, sed largiflua benignitas, cum præmiorum opulentia pulcherrima: neque Agni ira, sed mansuetudo munifica, & ita Caput antithesi observanda concluditur sic: &
@@0@ @@1@ Sic in die iræ erit qui stare possit, & multi quidem erunt: nam tunc stabunt justi in magna ergo: Stabunt justi. Neque utcumque stabunt, sed in magna constantia, Id est, Immobili securi-
& alios. Ubi & antithesis præcedenti similis: Capitis enim præcedentis finis ille: Et erunt Deus.
SEXTA
§. I. de quo Sectione prima. lentianus in Hymnodia Sancto- rum Patrum in Apparætu, & §. Quid Canticum, sic ait: Canticum est vox cantantis in lætitia: Psalmus autem qui cantatur ad psalterium: & hymnus significat læ- titiam, & communiter sumitur in bonam partem. Sic ille: qui §. sequenti affirmat vix apparere in quo distinguantur. Cùm ergo vix appareat, id quod præmiserat, non videtur sufficere ut discrimen agnoscamus. Et quidem juxta expli- cationem dictam Canticum & hymnus nullo discrimine proponuntur: siquidem Canticum dicitur vox cantantis in lætitia, & hymnus si- gnificare lætitiam, cantantis inquam. Ut au- tem explicationi nostræ congruat explicatio dicta, juvat quod ex D. Augustino adducit il- lius verbis, scilicet: Unde in Psalmo opera: in hymno laus, in Cantico mentis exultatio intelli- gitur. Sic ille citans Doctorem sanctum Lib. 9. Confeßion. Cap. 6. & 7. & in Psal. 72. Cùm enim Canticum præ Psalmo & Hymno men- tis exultationem importet, stat ritè quod à Nobis est de illo disceptatum, & non leviter comprobatum, scilicet Canticum aliquid læ- tius & festivius designare. verba locis designatis non extant. Et in Con- fessionibus quidem delectatum se vehementer affirmat, & cap. 6. sic locutus: Quantùm flevi in hymnis & Canticis tuis, suavè sonantis Ecclesiæ tuæ vocibus commotus acriter! Voces illæ influebant au- ribus meis, & eliquabatur veritas tua in cor meum, & ex ea æstuabat inde affectus pietatis, & curre- bant lacrymæ, & benè mihi erat cum eis. Caput autem 7. sic claudit: & ideò plus flebam inter Cā- tica hymnorum tuorum, olim suspirans tibi, & tan- dem respirans, quantùm patet aura in domo fœnea.<-P>@@ <-P>Hæc Doctor sanctus, ex quibus aliquod qui- dem discrimen inter hymnos & Cantica, qui- bus ejus recreabatur spiritus, elici potest, non tamen illud, quod est à præfato Scriptore tra- ditum Augustiniana auctoritate. Visum est autem verba sanctissimi Doctoris hoc exhibuis- se loco, ut magno nobis documento sint, animadversuris qualia sint cantica in Ecclesia concrepanda: ea scilicet quæ movere ad pias lacrymas possint, & devota suspiria, dum per illa veritas ad cordis intima penetrat veluti ad facilem haustum eliquata. Non sic certè, non sic cantiunculæ illæ, quæ jam nimis invalue- re, & vanæ potiùs, quàm piæ subserviunt vo- luptati: neque pro ciendis lacrymis, sed risui potiùs aptæ, ac profanam harmoniam imita- tæ. Et quid ad hæc faciant Publicani ad tem- plum cum illo venientes, de quo n. 241. ut sci- licet peccata deplorent, tundant pectora, su- spirent, gemant, & sic divinam sibi Majesta- tem concilient, qua justificati suas in domos meliores quàm venerant, revertantur? incomparabilem Magistrum audiamus citato ulteriùs in loco, scilicet in Psal. 72. ubi sic loquitur: Hymni cantus sunt continentes laudet Dei. Si sit laus, & non sit Dei, non est hymnus. Si sit & laus, & Dei laus, & non cantetur, non est hymnus. Oportet ergo ut si sit hymnus, habeat hæc tria; & laudem, & Dei, & canticum. Hæc ille. Ubi neque illud apparet, quod ipsi præfatus Scriptor attribuit, circa quod non est multùm digladiandum, neque pio auctori acri censura objiciendus defectus non pervisi fontis, & Scriptorum, apud quos citationes invenit mi- nùs attenta lustratio, & earum confusio. Stat ergo juxta D. Augustinum hymnum esse Can- ticum cum Dei laude: quod quidem illius tempore ita asseri ab ipso potuit, quando pro solius Dei laude hymni fuerant constituti: sed cùm jam pridem hymni etiam in Sanctorum laudem compositi, & usu Ecclesiæ recepti in- Yüklə 19,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|