Avrupa Birliği Türkiye'ye Yönelik Katılım Öncesi Mali Yardım Programı

3.EKONOMİK EĞİLİMLER

Araştırmaya katılan firmalara, işyerleri açısından temsil ettikleri sektörün son 6 aydaki durumu ve yakın geleceğe ait piyasa beklentileri sorulmuştur.

İşyerlerinin büyük bir çoğunluğu temsil ettikleri sektörde son 6 ayda piyasanın geliştiğini ve gelecek 6 ayda da gelişeceğini belirtmiştir.

3.1.Son 6 ay

Çalışmaya katılan 172 işverenin 99’u diğer bir deyişle %59’u son 6 ay boyunca ekonomik durumlarının geliştiğini belirtmiştir. Sadece 6 işveren (%4) işlerin gerilediğini ifade etmiştir.

TABLO 3.1 .Ekonomik faaliyet ve işletmelerin son 6 ay içindeki ekonomik durumlarına göre örneklem işyeri sayısı

Ekonomik faaliyet kodu^1	Ekonomik faaliyet kolu	İşyeri sayısı	İşletmelerin ekonomik durumu
			Gelişti (+1)	Değişmedi (0)	Geriledi (1)	Ortalama^2
C1	C2	C3	C4	C5	C6	C7
	TOPLAM	172	99	66	6	+93
1101-1999	Madencilik ve taşocakçılığı	11	5	6	0	+5
2000-3999	İmalat sanayii	82	50	27	5	+45
5110-5999	Elektrik, gaz ve su	8	7	1	0	+7
4000-4999	İnşaat ve bayındırlık işleri	8	5	3	0	+5
6000-6199	Toptan ve perakende ticaret	13	7	6	0	+7
8500-8539	Otel ve lokantalar	14	6	8	0	+6
7000-7999	Ulaştırma, haberleşme ve depolama	14	9	4	1	+8
6200-6999	Mali kurumlar, sigorta, taşınmaz mallara ait işler ve kurumların yardımcı iş hizmetleri	9	5	4	0	+5
8000-8999	Toplum hizmetleri, eğitim, sağlık, sosyal ve kişisel hizmetler ve tüm diğer faaliyetler	12	5	7	0	+5
	Bilinmeyen	1

Genel olarak sektör ortalamalarına bakıldığında, son 6 ayda bütün sektörlerde ekonomik gelişmenin yaşandığı gözlenir.

3.2.Gelecek 6 ay

İşverenlerin gelecek 6 aydaki piyasa beklentileri geçmiş altı aydan farklı değildir. 172 firmanın 99’u piyasanın gelişeceği beklentisini taşırken, sadece 7 işveren işlerin daha da gerileyeceğini düşünmektedir.

Özellikle toptan/ perakende, mali aracı kuruluşlar ve imalat sanayi sektörlerinde oldukça iyimser bir hava hakimdir.

TABLO 3.2 .Ekonomik faaliyet ve işletmelerin gelecek 6 aya yönelik ekonomik gelişme beklentilerine göre örneklem işyeri sayısı

Ekonomik faaliyet kodu^3	Ekonomik faaliyet kolu	İşyeri sayısı	İşletmelerin ekonomik beklentileri
			Gelişti (+1)	Değişmedi (0)	Geriledi (-1)	Ortalama^4
C1	C2	C3	C4	C5	C6	C7
	TOPLAM	172	99	65	7	+92
1101-1999	Madencilik ve taşocakçılığı	11	7	4	0	+7
2000-3999	İmalat sanayii	82	48	31	3	+45
5110-5999	Elektrik, gaz ve su	8	5	2	1	+4
4000-4999	İnşaat ve bayındırlık işleri	8	4	4	0	+4
6000-6199	Toptan ve perakende ticaret	13	10	1	2	+8
8500-8539	Otel ve lokantalar	14	8	6	0	+8
7000-7999	Ulaştırma, haberleşme ve depolama	14	9	4	1	+8
6200-6999	Mali kurumlar, sigorta, taşınmaz mallara ait işler ve kurumların yardımcı iş hizmetleri	9	6	3	0	+6
8000-8999	Toplum hizmetleri, eğitim, sağlık, sosyal ve kişisel hizmetler ve tüm diğer faaliyetler	12	2	10	0	+2
	Bilinmeyen	1

Piyasadaki bu olumlu gelişmeler, İŞKUR’un önceliklerini değiştirmesi için bir neden olabilir. Şimdiye kadar İŞKUR’un önceliği dezavantajlı gruba ait kişilerin işe yerleştirilmesini sağlamaktı. Bölgesel piyasa ihtiyaçlarını karşılamak için uygun işgücünün bulunması, eğitilmesi ve yetiştirilmesine öncelik verilebilir.

4.İstihdam EĞİLİMLERİ

TABLO 4.1 .Ekonomik faaliyete göre istihdam edilenler ve istihdamdaki yıllık tahmini büyüme

Ekonomik faaliyet kodu	Ekonomik faaliyet kolu	Örnek işyerlerinde istihdam edilenler	Toplam istihdam edilenler^5	Gelecek yıl için istihdamdaki yıllık tahmini büyüme ^6	İstihdam büyüme indeksi (2004=100)^7
					Bir yıl önce	Gelecek altı ay	Gelecek on iki ay
C1	C2	C3	C4	C5	C6	C7	C8
	TOPLAM	16013	547801	32868	90	102	106
1101-1999	Madencilik ve taşocakçılığı	477	2046	82	96	101	104
2000-3999	İmalat sanayii	8431	227151	22715	86	105	110
5110-5999	Elektrik, gaz ve su	428	3389	136	100	101	104
4000-4999	İnşaat ve bayındırlık işleri	1412	40862	-409	100	97	99
6000-6199 ve 8500-8539	Toptan ve perakende ticaret ve otel lokantalar	1451	97554	4878	98	101	105
7000-7999	Ulaştırma, haberleşme ve depolama	2135	28118	281	81	98	101
6200-6999	Mali kurumlar, sigorta, taşınmaz mallara ait işler ve kurumların yardımcı iş hizmetleri	834	23925	0	100	99	100
8000-8999	Toplum hizmetleri, eğitim, sağlık, sosyal ve kişisel hizmetler ve tüm diğer faaliyetler	845	124756	4990	96	102	104

Örnekleme katılan 172 işletmedeki toplam çalışan eleman sayısı 16,013’tür. Bu rakam DİE’nin 2000 Genel Nüfus Sayımından elde edilen Bursa ili toplam istihdam rakamının %3’ üne denk gelmektedir.

Bu çalışmaya “Tarım, Ormancılık, Avcılık ve Balıkçılık” dışında Bursa ili işgücü piyasasını şekillendiren bütün sektörler dahil edilmiştir. Tablo 4.1’e göre bir sene sonra istihdam Bursa ilinde istihdamda %6 civarında artış gösterecek ve %6’lık artış da yaklaşık olarak 32,868 yeni iş fırsatı yaratacaktır.

Tablo 4.1’e göre yıllık istihdam artışının en yoğun yaşanacağı sektör imalat sanayi olacaktır. İmalat sanayi sektörü önümüzdeki 1 sene içinde %10’luk bir artış gösterip yaklaşık olarak 22,715 kişilik yeni istihdam olanakları yaratacaktır.

İstihdam artışında imalat sektörünü %5’lik artışla “toptan/ perakende ticareti ve otel ve lokanta” sektörleri takip eder. Bu sektörlerdeki gelişmeler 4878 yeni iş olanaklarının doğmasına yol açacaktır.

Madencilik ve taşocakçılığı, elektrik/ gaz/ su dağıtım hizmetleri ve toplum hizmetleri, (eğitim/ sağlık/ sosyal hizmet) sektörlerinin her biri de %4’lük bir istihdam artışı gerçekleştirerek toplam olarak 5208 yeni istihdam fırsatı yaratacaktır.

Mali aracı kuruluşlarda önümüzdeki sene istihdam açısından herhangi bir değişiklik olmazken, inşaat ve bayındırlık sektöründe %1’lik gerileme 409 iş kaybına neden olacak gibi gözükmektedir.

Genel olarak, Bursa ili işgücü piyasası istihdam açısından olumlu mesajlar vermektedir. İŞKUR nitelikli ve pozisyonlara uygun adayları seçmede ve yetiştirmede aktif bir rol oynamalıdır.

5.TALEP EDİLEN MESLEKLER

İşsiz kişilerin sayısının İŞKUR’a kayıtlı açık işlere oranı işgücü piyasasındaki ihtiyaç duyulan ve ihtiyaçtan fazla olan meslek sahibi eleman sayısını gösterir. Tablo 5.1’deki ‘İŞKUR'a kayıtlı açık iş sayısı’ sütunu (C6); anket çalışmasının yapıldığı 12 Ekim – 18 Kasım 2004 tarihleri arasında İŞKUR’ a işveren tarafından verilen açık iş sayısını ‘İşsiz kişi sayısı’ sütunu (C4) ise bu süre içerisinde İŞKUR’a kayıt olan işsizlerin sayısını gösterir. “0-6 ay sonra” (C7) ve “7-12 ay sonra” (C8) olarak adlandırılan sütunlar ise bu çalışmaya katılan işletmelerin bu dönemlerde ihtiyaç duyacakları yeni eleman sayısını göstermektedir. Açık iş sayısı başına işsiz kişi sayısı oranının (C4/C5) “1” olması işgücü arzıyla işgücü talebi arasında bir denge olduğunu belirtirken, oranın 1’den küçük olması işgücü açığının yaşandığı meslekleri, oranın 1’den büyük olması da ihtiyaç fazlası elemanın olduğu meslekleri işaret eder.

Tablo 5.1’e göre Bursa ili örnekleminde İŞKUR’a kayıtlı toplam işgücü arzı işgücü talebini aşmaktadır (1.72). Sonuçların böyle çıkmasının en önemli nedeni bu süre zarfında 1583 kişinin kuruma beden işçisi yani düz işçi statüsünde kayıt olmasıdır.

İşgücü talebinin işgücü arzından fazla olduğu meslek grupları; kanun yapıcılar, üst düzey yöneticiler ve müdürler (0,57), yardımcı profesyonel meslek mensupları (0,32), tesis ve makine operatörleri ve montajcıları (0,32), hizmet ve satış elemanlarıdır (0,29).

İşgücü ihtiyacından fazla elemanı olan meslek grupları ise nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar (5,03), büro ve müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar (4,29), profesyonel meslek mensupları (1,96) ve sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlardır (1,53).

İşgücü arzının işgücü talebinden fazla olduğu meslekler; dikişçilik, elektrik teknisyenliği ve muhasebeciliktir (Bu bilgiler Tablo 5.1’de belirtilmemiştir).

Eğer bu sektördeki kişiler yeni meslekler üzerine eğitilmez ya da bilgi ve becerileri güncellenmezse uzun süre işsiz kalma riskiyle karşı karşıya kalacaklardır.

TABLO 5.1 Meslek grubuna göre 12 Ekim-18 Kasım 2004 tarihlerinde İŞKUR’a kayıtlı açık işlerin ve işsizlerin sayısı

USMS (ISCO-88) Kodu	Meslek grupları^8	Açık iş sayısı başına işsiz kişi sayısı^9	İşsiz kişi sayısı^10	Kayıtlı ve beklenen açık iş sayısı
				Toplam açık iş sayısı	İŞKUR'a kayıtlı açık iş sayısı^11	Gelecek altı ay içinde açık iş sayısı	Gelecek 7-12 ay içinde açık iş sayısı
C1	C2	C3	C4	C5	C6	C7	C8
	TOPLAM	1,72	2436	1419	0	686	585
1	Kanun yapıcılar, üst düzey yöneticiler ve müdürler	0,57	40	70	0	32	38
12	Şirket müdürleri	0,59	40	68	0	32	36
13	Küçük işletme sahipleri ve müdürleri	0,00	0	2	0	0	2
2	Profesyonel meslek mensupları	1,96	165	84	0	46	35
21	Fizik, matematik ve mühendislik bilimleri ile ilgili profesyonel meslek mensupları	0,20	11	54	0	29	24
22	Yaşam bilimleri ve sağlık ile ilgili profesyonel meslek mensupları	0,92	11	12	0	7	4
23	Eğitim bilimleri ile ilgili profesyonel meslek mensupları	0,00	0	9	0	3	6
24	Diğer profesyonel meslek mensupları	15,89	143	9	0	7	1
3	Yardımcı profesyonel meslek mensupları	0,32	39	121	0	53	61
31	Fizik ve mühendislik bilimleri ile ilgili Yardımcı profesyonel meslek mensupları	0,00	0	85	0	41	37
34	Diğer Yardımcı profesyonel meslek mensupları	1,08	39	36	0	12	24
4	Büro ve müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar	4,29	30	7	0	5	2
42	Müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar	4,29	30	7	0	5	2
5	Hizmet ve satış elemanları	0,29	22	77	0	26	49
51	Kişisel hizmetler ve koruma hizmetleri veren elemanlar	0,29	22	77	0	26	49
7	Sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlar	1,53	390	255	0	146	91
71	Maden çıkarımı ve inşaatla ilgili işlerde çalışan sanatkarlar	0,23	16	69	0	35	32
72	Metal işleme ve makine ile ilgili işlerde çalışan sanatkarlar	1,83	196	107	0	70	24
73	Hassas işlerde, el sanatları ve basım ile ilgili işlerde çalışanlar	0,67	4	6	0	3	3
74	Diğer sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlar	2,38	174	73	0	38	32
8	Tesis ve makine operatörleri ve montajcıları	0,32	156	488	0	269	213
81	Sabit tesis operatörleri	0,07	12	173	0	128	44
82	Makine operatörleri ve montajcıları	0,39	30	76	0	27	48
83	Sürücüler ve hareketli makinelerin operatörleri	0,48	114	239	0	114	121
9	Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar	5,03	1594	317	0	109	96
91	Satış ve hizmetler ile ilgili nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar	0,13	11	85	0	50	35
93	Madencilik, inşaat, imalat ve ulaştırma sektörlerindeki nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar	6,82	1583	232	112	59	61