Ayətullah Fazil Lənkərani

MÜHÜM MƏSƏLƏ

Quran ayələrində dərindən təfəkkür etməklə məlum olur ki, bu asimani kitab mötəbər bir məbdədən (başlanğıcdan) qaynaqlanır, onun ayələri biri digərindən sonra nazil olaraq müəyyən bir məqsədi izləyir. Belə ki, (istidlal metodunda) hər bir ayə özündən qabaqkı ayə ilə müəyyən qədər əlaqədardır.

Qurani-Kərim "Həmd" surəsi ilə başlanır. Bu surənin məşhur adlarından biri də "Fatihətül-kitabdır" ki, onun mənası "kitabın başlanğıcı" deməkdir. Bu özü göstərir ki, Quranın həm əvvəli, həm də axırı vardır. Əgər Quran Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) dövründə müəyyən tərtiblə yazılmasaydı, onun əvvəlində yerləşdirilən "Həmd" surəsinin "Fatihətül-kitab" adlandırılmasının və Peyğəmbər tərəfindən bu adla tanınmasının mənası olmazdı.

Quranın "Fatihətül-kitab" surəsi ilə başlanmasının səbəbi budur ki, o, Quranın məzmununu ümumi şəkildə əhatə edir (və sanki onun mündəricatıdır).

Qurani-Kərim insanları haqqa hidayət etmək və xoşbəxtliyə çatdırmaq üçün iki əsas məsələni bəyan edir: 1-Allaha etiqad 2-Qiyamət gününə inam. Bu iki əsas məsələnin ardınca Qurani-kərim peyğəmbərlərin başına gələn hadisələri və insanların onların haqqa dəvəti qarşısındakı göstərdikləri əksül-əməli bəyan edir və bu məsələyə xüsusi diqqət yetirir. Peyğəmbərlərin dəvətini qəbul edənlər ali-insani dəyərlərə və xoşbəxt yaşayışa, növbənöv ilahi nemətlərə nail olmuşlar. Onların dəvətini qəbul etməyənlər isə, zəlalətə, əbədi bədbəxtliyə düçar olmuş, uçuruma yuvarlanmışlar. "Həmd" surəsi bu kimi əsas mətləblərin və Quranın müqəddəs məqsədlərinin mündəricatını göstərir. Məhz buna görə də Quranın bu surə ilə başlanması daha məqsədə uyğundur. Onun bu surə ilə başlanmasının təsadüfi bir iş olmasını, həmçinin onun sirləri, rəmzləri və dərin mənaları ilə dərindən və hamıdan artıq agah olan Peyğəmbərin göstərişi olmadan bu surə ilə başlanmasını ehtimal vermək olmaz.