Ayrımcılık Yasağı Eğitim Rehberi

Türk Ceza Kanunu

Türk Ceza Kanunu’nun ayrımcılık yasağı ile ilgili maddelerine aşağıda yer verilmektedir:

Madde 3

2005 yılında yürürlüğe giren 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK), ilk defa ayrımcılıkla ilgili bazı düzenlemeler getirmiştir. Bunların başında, Kanun’un uygulanması sırasında ayrımcılığın yasaklanması gelmektedir. Ancak bu hükmün hukuksal değeri konusunda bir tartışma söz konusudur. Maddenin uygulamada bir değişikliğe yol açmadığı belirtilir.

Madde 115

“İnanç, düşünce ve kanaat hürriyetinin kullanılmasını engelleme” başlığını taşıyan maddede kişilerin inanç ve düşüncelerinin açıklamasının veya bu inanç ve düşüncelerin gereklerinin yerine getirilmesinin engellenmesi düzenlenir. Uygulamada bu hükmün oldukça yetersiz kaldığı ve uygulamaya geçirilmediği söylenebilir.

2006, 2007 ve 2008 yılları içerisinde bu suçtan dolayı 24 dava sonuçlanmış, yargılanan 39 sanıktan 8 kişi çeşitli mahkûmiyetlere çarptırılmıştır. Bu suçların hangi saikle işlendiğine dair bir bilgi mevcut değildir.
Madde 122

5237 sayılı TCK’nın ayrımcılık suçu ile ilgili bu düzenlemesi ile ayrımcılık başlı başına bir suç haline getirilmiştir. Ancak madde içeriğine bakıldığında, maddenin pratikte kullanılmasının çok mümkün olmadığı görülmektedir.

Ayrımcılık söz konusu olduğunda hukukun temel ilkelerinden biri olan ispat yükü, özel hukuk açısından yer değiştirebilir. Ancak ceza hukukunun temel ilkelerinden biri masumiyet karinesi olduğundan, ayrımcılık suçu tam anlamıyla ispat edilemediği takdirde cezalandırılamaz. Ceza hukukunda ispat yükünün yer değiştirmesi ve sanığın suçu işlemediğini ispat etmek zorunda kalması düşünülemez. Bu nedenle, ayrımcılık suçunun ispatı imkânsız olmasa dahi, genellikle son derece zordur. Ceza kanunlarında ispat yükünün yer değiştirmesine ilişkin bir düzenlemenin mümkün olamaması, ayrımcılığın suç haline getirilmesi ile beklenen sonucun gerçekleşememesini de beraberinde getirir.

Madde sadece doğrudan ayrımcılığı yasaklar. Madde metninde öngörülen hareketler bir bütün olarak değerlendirildiğinde, madde kapsamının dar ve sadece belli hareketlerle sınırlı tutulmuş olması, ayrımcılıkla mücadele açısından yetersiz kabul edilebilir. Madde kapsamının bazı hareketlerle sınırlanması yerine genel bir düzenleme yapılması ya da ayrımcılık yasağının ceza hukukunun konusu olmaktan çıkarılması daha tutarlı olacaktır.