Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti (unec)

3.3.2. Büyük Öğrenci Projesi (BÖP) (Türkiye Bursları)

Sovyetler Birliği’nin tarih sahnesinden çekilmesi üzerine bağımsızlığını kazanan Türk Cumhuriyetleri ile Türk ve Akraba Topluluklarının yeniden yapılanma sürecinde yetişmiş insan gücü ihtiyacını karşılamaya yardımcı olmak, Türkiye dostu genç nesiller yetiştirmek, Türk Dünyası ile kalıcı ve sürdürülebilir dostluk köprüleri kurmak, Türkçeyi öğretmek ve Türk kültürünü tanıtmak, Türk Dünyasında yer alan ülkeler arasındaki ilişkileri geliştirmek amacıyla 1992–1993 eğitim öğretim yılında 10.000 öğrencinin Türkiye’ye davet edilmesi ile birlikte “Büyük Öğrenci Projesi” uygulamaya konulmuştur (Özoğlu v.d., 2012: 58).

BÖP için mevzuat alt yapısı ise aşağıdaki hukuk metinlerinden oluşmaktadır:

• 
  14.10.1983 tarih ve 2922 sayılı Türkiye’de öğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilere ilişkin kanun.
  
• 
  15.04.1985 tarih ve 85/9380 sayılı Türkiye’de öğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilere ilişkin yönetmelik.
  
• 
  22.09.1993 tarih ve 8991 sayılı Türk cumhuriyetleri, Türk ve akraba topluluklarından gelen öğrenci temsilcilerinin görev, yetki ve sorumlulukları ile ilgili yönerge.
  
• 
  Türkiye Cumhuriyeti tarafından Türk Cumhuriyetleri ve Türk ve Akraba Topluluklarından gelen öğrencilere verilen yükseköğrenim bursları ile ilgili şartname (04.06.1999 tarih ve 4490 sayılı makam onayı (Karymbaeva, 2019: 4).
  

8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın desteğiyle 1992 yılından itibaren hayata geçirilen Büyük Öğrenci Projesi başlangıçta 5 Türk Cumhuriyetini kapsarken, daha sonra; Adıgey, Altay, Başkurdistan, Buryat, Çeçenistan, Doğu Türkistan, Çuvaşistan, Dağıstan halkları (Lak, Lezgi, Kumuk, Nogay ve diğerleri), Hakasya, İnguşetya, Kabartay-Balkar, Kalmukya, Karaçay-Çerkez, Moğolistan (Tuva ve Kazak Türkleri), Gagauzya, Rusya Federasyonu Tuva, Yakutistan (Saha) ve benzeri yok olma tehlikesi tehdidi altında kalan topluluklar proje kapsamına dâhil edilmiş, daha sonra yapılan güncellemelerle öğrenci kabul edilen ülke sayısı 57’ye çıkartılmıştır (Özdemir ve Can-Tika, 2012). Günümüzde ise artık tüm yabancı ülke vatandaşları yeterli koşulları taşıdıkları takdirde burslara müracaat edebilir duruma gelmiştir.

Proje kapsamında 1992-2008 yılları arasında 27.112 kişiye burs verilmiş ve 7.464 kişi mezun olmuştur. Burslar kapsamında gelen öğrencilerin aylık burs ödemeleri, barınma ihtiyaçları, okul harçları, sağlık ve sosyal güvenlik giderleri, ikamet defter bedelleri, ülkemize ilk geliş ve mezuniyet sonrası ülkelerine dönüş biletleri karşılanmaktadır. Ayrıca, Türkçe bilmeyen öğrencilere bir yıllık Türkçe eğitim imkânı sağlanmaktadır (T.C. Kalkınma Bakanlığı, 2015: 92).

1992-1993 Eğitim-Öğretim yılından bu yana Türkiye’nin “Büyük Öğrenci Projesi” çerçevesinde Azerbaycan için Türkiye yükseköğretim kurumlarında 5118 yer ayrılmıştır. Bu yerlerin 3936 kullanılarak 1476 öğrenci mezun olmuştur. Türk devletlerinin, ortak bir medeniyet oluşturmaları yönündeki çabaların ana kaynağını karşılıklı öğrenci değişimi merkezine oturtulmuştur. Türk dünyası içerisinde bağımsızlık sonrası en hızlı etkileşimin Türkiye ve Azerbaycan arasında gerçekleştiğini görülmektedir. Bunun en önemli sebebi de şüphesiz nüfusunun büyük çoğunluğunun Oğuz soyundan gelen ve aralarındaki coğrafi yakınlığın da etkisi ile zaman zaman güçlü, zaman zaman zayıfta olsa hiç kopmayan ve tarih boyunca süregelen ikili ilişkiler, en etkili ilişki aracı olan konuşma dilinin karşılıklı anlaşılabilir olmasıdır (Büyükbaş, 2017: 16-17).

Türkiye açısından stratejik öneme de sahip olan bu faaliyet, özellikle başladığı tarihten itibaren etki alanı genişleyerek yeni hedeflere de yönelmiştir. 2000’li yılların başlarından beri Türkiye’nin dış politikasından kültürüne, sosyal politikalarından ekonomik büyümesine kadar gerçekleştirilen önemli reformların yansıması uluslararası eğitim alanında da görülmüş ve bu alanda önemli adımların atılmasına neden olmuştur. 2010 yılında kuruluşunun ardından Yurtdışı Türkler ve Akraba Toplulukları Başkanlığı’na verilmiş olan görevler çerçevesinde, 2012 yılında “Türkiye Bursları” programı hayata geçirilerek bu strateji etkin hale getirilmiştir (https://www.turkiyeburslari.gov.tr, 2019).