Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu qarabağ: folklor da bir tariXDİr III kitab

19. AXIR ÇƏRŞƏNBƏ
I mətn

Axır çərşənbədə ağacın dibinə yumurta qoyullar, qara karan­daş qoyullar, ya kömür qoyullar, bir də qırmızı qoyullar. Əsas da gül ağacının dibində qoyurdular. Səhər-səhər gedif baxırdın ki, gö­rəh yumurtanın üsdünə qırmızı çəkilif, ya qara. Əgər qırmızı çə­kilifsə, bu yaxşıdı.

Səmənini də bayramdan on üş gün sora aparıf niyət edib axar suya atmalısan. İndi deyirsən qardaşım əsgərlikdədi, salamat gəlsin, ya filan işim filan olsun, – hərənin bir niyəti var da, – deyib suya atırsan. Bizdə su yoxuydu, gülün dibinə, təmiz ağacın dibinə qoyur­dux. Mundar yerə atmazdar, təmiz yerə qoymalısan.
II mətn

İlin axır çərşəmbəsi bir-birinin üsdünə su tökərdilər. Su ay­dın­nıxdı, gələn ili aydınnığa çıxsın deyə. Ev sahibləri, bütün qonşu bir-birini isdadırdı. Gələnə qapını açırdılar, suyu tökürdülər başına. Su aydınnıxdı, təmizdihdi. Həm bütün nə xəsdəliyin varsa, dərdin-qəmin varsa bu ildə qalsın, gələn ilə su kimi şəffaf, təmiz çıxasan. Bu mənada qapını açırdılar, torbasına ayın-oyun qoymamış birinci suyu tökürdülər təpəsinə.

III mətn

Təhdə^* yumurtanı qoyurdular böyürtkənin altına, boyatı çağı­rır­dılar:

Boz at gəlir yenişdən,

Tərki dolu yemişdən.

Allah saa qismət eləsin,

O gələn yemişdən.

Həmən təh gejəsində arvatdar boyatı çağırırdı, üzüh salırdılar suya, deyirdilər:

Otumuşam Bakıda,

Ürəyim səksəkidə.

Maa bir gül dərdi,

Qızılgül nəlbəkidə.
IV mətn

Çərşənbə qourğasınnan, sajda birinci qourulan qourqadan götü­rüf bir balda bağlıyıf saxleyırsan. Yağış yağanda, dolu gələndə o buğ­da­­dan götürüf bir çimdik atırdın qabağına. O, deməli ilin ru­zusudu, bə­rə­kətidi. Onu atırdıx qavağna ki, yağış onnan sou­şajax, bəla souşajax.

V mətn

Bərdə rayonunun Seyid Yusifli kəndində axır çərşənbədə vaxtilə belə bir adət olub. Axır çərşənbəyə üç gün qalmış hər evdən bir nəfər seçilər və hər gün on evi gəzərdilər. Bununla əlaqədar gedəcəkləri evlərə bir gün qabaqcadan xəbər verər, ev sahibləri də hazırlıqlarını görər­dilər. Hər evdə təxminən on beş-iyirmi kiloqram düyü dəmlə­nirdi. Üç gün bu şəkildə evləri gəzir, hər evdə bişirilən bayram aşın­dan dadardılar. Həmin məclislərdə hamı bir-biriynən hal-əhval tutar, bir-birinin süfrəsində oturub çörəyini kəsərdi. Sonralar nəsə xoşagəl­məz bir hadisə olub, ondan sonra o adət də yığışdırılıb.