Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

CEZAYİRLİ HASAN PAŞA CAMİİ

Beyoğlu İlçesi'nde Kasımpaşa'da İskele Caddesi üzerinde bulunan Kalyoncular Kışlası içinde yer almaktadır.

Hadîka'ja. göre yapının banisi Kap-tan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa' dır. Kışlanın içerisinde kalyoncuların i-badet görevini yerine getirmeleri amacı ile 1196/1782'de yaptırılan cami, barok mimari(->) tarzda, fevkani ve tek minareli olarak inşa edilmiştir. Kışlanın içinde yer alması ve kışla ile aynı tarihte yapılmış olmasından dolayı benzer mimari özellikler göstermektedir. Hizmete girmesinden kısa bir süre sonra meydana gelen depremde çinilerle süslü olan minare külahı yıkılmıştır. Deprem sonrası yapılan onarımda yapıya mahfil ile birlikte batıdan hünkâr ve kaptan-ı deryanın, doğudan kalyoncuların girişlerini sağlamak için birer köprü yapılmıştır (bu köprüler 19. yy'da kaldırılmıştır). Bu onarım sırasında camiye konulan "Kebir Saat" bugün Deniz Müzesi'nde bulunmaktadır. Caminin en önemli özelliği, abdest muslukları dışında kalyoncuların temizliğini sağlamak amacıyla yapılmış bulunan ve yapıyı üç yönden çevreleyen ayak ve elbise yıkama yalaklarıdır. 19. yy ortalarında, kışla ile birlikte onarım gören yapıda var olan barok özellikler kaldırılarak ampir üslubundaki(->) serçe sarayları ve kuş evleri konulmuştur. Bu ampir özellikler 1950'li yıllarda yapılan onarımla ortadan kaldırılmıştır.

Günümüzde yapıda restorasyon çalışmaları yapılmaktadır. Yapıya, ahşap olarak yapılan son cemaat yerinden gi-

rilir. Son cemaat yerinin altında abdest almak için musluklar bulunmaktadır. Buranın üstü ahşap çubuklarla karelere ayrılmıştır. Son cemaat yeri dışarıdan, altı mermer sütun ile taşınmaktadır. Ana mekân kare planlı olup yüksek kasnaklı bir kubbe ile örtülmüştür. Kasnakta dikdörtgen üzeri yarım yuvarlak kemerle son bulacak şekilde yapılmış pencereler yer almaktadır. Yapının batısında on yedi, doğusunda ise on üç pencere vardır. Güneyde mihrap dışa taşkın bir şekilde bulunmakta olup etrafında on üç pencere açılmıştır. Kuzeyde yer alan son cemaat yeri ise yedi pencere ile aydınlatılmaktadır. Yapının ana mekânına giriş kapısının her iki yanında (içeride) müezzin mahfilleri yer almaktadır. Bu bölümün tavanı ahşap olup çubuklarla karelere ayrılmıştır. Mahfil düz olup köşede bulunan hünkâr mahfili balkon çıkması yapmıştır. Hünkâr mahfilinin her iki tarafı demir şebekelerle çevrelenmiştir. Ana mekândaki alt sırada bulunan pencereler derin, dikdörtgen bir niş şeklinde açılmışlardır. Üstteki pencereler yarım yuvarlak kemerle son bulacak şekilde yapılmışlardır. Yapının minaresi yapıya bitişik, kare kaide üzerinde, tek şere-feli olarak, düzgün kesme taştan yapılmıştır. Mihrap, dışarıdan yapının ortasında ve dışa taşkın bir şekilde yer almaktadır. Mihrabın hemen üstüne gelen yerde ufak ve yuvarlak bir pencere açılmıştır.

Bibi. Ayvansarayî, Hadîka, II, 28; İSTA, IV, 3535; Kaptan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa, (Kuzey Deniz Saha Komutanlığı Yayını), İst, 1989.

ERGÜN EĞİN