Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

CAVUŞOĞLU KÖŞKÜ

Büyükada'da, Çankaya (Nizam) Cadde-si'nin güney (kara) tarafında bulunmaktadır.

Geniş ve bakımlı bir bahçe içinde yer alan köşk Kaptan Haralambos Çavuşoğ-lu tarafından yüzyılımızın başlarında inşa ettirilmiştir. Adı geçen kişinin 1922' de ülkeyi terk etmesi üzerine Milli Em-lak'e intikal eden, daha sonra satış yoluyla çeşitli şahıslar arasında el değiştiren köşk günümüzde sağlam durumda olup sahibesi Melda Kurtoğlu tarafından yazlık konut olarak kullanılmaktadır.

Cadde üzerindeki bahçe duvarı, altta ve üstte meandr frizlerinin bulunduğu döküm parmaklıklarla donatılmış, aynı süsleme öğelerinin görüldüğü dökümden mamul bahçe kapısı, köşkün ilk sahibinin inisiyallerini içeren yuvarlak ma-dalyonlu bir tepelikle taçlandırılmıştır. Kapıyı iki yandan kuşatan kare kesitli mermer dikmelerin üzerine kadeh biçiminde saksılar yerleştirilmiştir.

Caddeden geriye çekilmiş olan üç katlı kagir köşkün zemin katına çift kollu, döküm parmaklıklı merdivenlerle çıkılmaktadır. Merdivenlerin ulaştığı giriş sahanlığı ile bahçe kotu arasında kalan yüzey, romantizm akımı ile Batı-ülkelerinde revaç bulan, 19. yy'ın ikinci yarısında Osmanlı bahçe tasarımının da repertu-varına giren yapay kayalıklarla kaplanmıştır. Köşkün cephe tasarımına, ampir üslubunun, özellikle antik Yunan sanatından ilham alan bir varyantı egemen kılınmıştır. Cepheler kat arası silmeleri ile yatayda üçe bölünmüş, zemin katla birinci katı ayıran silme trigliflerle (üçüz yiv) donatılmıştır.

Ana girişin bulunduğu kuzey cephesinin orta kesiminde, her iki katta da, cepheden geriye çekilmiş ve sütunlarla donatılmış birer balkon yer alır. Zemin kattaki balkonun sütunları Dor, üsttekinin sütunları ise iyon nizammdadır. Üst kat balkonu üçgen bir alınlıkla (fron-tonla) taçlandırılmış, alınlığın tepesine ve köşelerine akroterler kondurulmuş-tur. Aynı üsluptaki bütün binalarda olduğu gibi, bu yapıda da kiremit kaplı ahşap çatı bir koruluk duvarı ile gizlenmiş, üçgen alınlıkla söz konusu duvarın birleştiği noktalara kadeh biçiminde saksılar oturtulmuştur.

Giriş cephesindeki balkonların gerisinde sofalar uzanmakta, bu sofaların yanlarında, zemin katta salonlar, üst katta yatak odaları sıralanmaktadır. Bodrum katı birtakım servis birimlerine ve

ardiyelere tahsis edilmiştir. Zemin katta ve birinci katta bulunan mekânların tavanlarında, köşkün cepheleriyle uyum gösteren bezemeler dikkati çekmektedir. Bu bezemelerde, ampir üslubunun Osmanlı mimarisine uyarlanmış olan yorumunda görülmeyen, buna karşılık Batı ülkelerinde ampir üslubunda inşa edilen yapılarda rastlanan, tamamen antik Yunan kökenli öğeler kullanılmıştır. Stilize edilmiş bitki motiflerinin çoğunluğu oluşturduğu bu süslemenin arasına, çeşitli biçimde kartuşlar içinde, Yunanistan'da ve Batı Anadolu'da bulunan bel-libaşlı antik Yunan kalıntılarının (Didi-ma Apollon Tapınağı, Atina AkropoPün-deki Partenon ve diğer tapınaklar vb) tasvirleri yerleştirilmiştir. Bibi. Tuğlacı, İstanbul Adaları, I, 242-244.

M. BAHA TANMAN