Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

ÇİNİLİ HAMAM

Fatih Ilçesi'nde, Kırkçeşme Mahallesi'n-de, İtfaiye Caddesi ile Çinili Hamam So-kağı'nın kesiştiği noktada bulunmaktadır.

Barbaros Hayreddin Paşa tarafından, 1540-1546 arasında Beşiktaş'taki şimdi mevcut olmayan medresesine gelir sağlamak amacıyla Mimar Sinan'a yaptırılmıştır. "Hayreddin Paşa", "Kaptan Paşa", "Tezgâhçılar" ya da "Zeyrek Çinili Hamamı" adlarıyla da bilinir, istanbul'da bulunan klasik Osmanlı üslubundaki hamamların en önemlilerinden olan yapı 1728 ve 1838'deki Cibali-Fatih yangınlarında büyük zarar görmüş, sonradan o-narılmıştır.

Çinili Hamam bir çifte hamam olarak inşa edilmiştir. Sokak kotunun yükselmesi nedeniyle hamam girişine birkaç basamaklı bir merdivenle ulaşılır. Erkek ve kadın kısımları planları itibariyle aynıdır. Yan yana inşa edilmiş kubbeli so-yunmalıklar, tonoz örtülü ılıklıklar ve haç-vari planlı sıcaklıklardan meydana gelen hamamın külhanı hazne önündedir. 19. yy'da soyunmalıklara ikişer katlı came-kânlar yapılmış, erkekler kısmındaki so-yunmalığın ortasına da mermerden, fıskiyeli bir havuz eklenmiştir. Sekizgen biçimli birer göbek taşının çevresinde düzenlenmiş olan sıcaklıkların köşelerinde kare planlı halvetler, bunların aralarında da eyvanlar bulunur. Sıcaklıklar bu planlarıyla dört eyvan, dört halvet şemasında düzenlenmiştir ve 22'şer kurnaya sahiptir. Kurnalardan birer tanesi giriş-çıkış eyvanlarında, diğerleri ise her birinde üçer tane olmak üzere, öteki eyvanlar ve

halvetlerde yer almaktadırlar. Helalar soğuklukların yan tarafiarmdadır.

Yapıya ismini veren çiniler bugün sadece erkekler kısmının sıcaklık bölümünde kalmıştır. Çiniler şeffaf, renksiz sır altında beyaz hamurlu olup mavi ve firuze boyalarla boyanmıştır ve koyu maviyle tahrirlenmiş süslemelere sahiptir. Halvet kapılarının yanlarındaki nişlerde dikdörtgen levhalar bulunur. Bu levhalarda ta' lik yazı ile yazılmış Farsça "hammamiye" mısraları yer almaktadır. Ayrıca kapıların üzerlerinde ve girişin karşısındaki eyvanda duvarın ortasında altıgen çini panolar bulunmaktadır.

Bibi. Glück, Bâder, 81-82, 170; E. Yakıtal, "Büyük Amiral Hayrettin Barbaros'un Vakfiye-namesi", Deniz Mecmuası, LVII/375 (1945), 43-51; Egli, Sinan, 134, no. 30; Eyice, istanbul, 57; ISTA, VII, 4014-4019; Müller-Wiener, Bildlexikon, 327; O. Aslanapa, Osmanlı Devri Mimarisi, ist., 1986, s. 532; Kuran, Mimar Sinan, 92, 389; Ş. Yetkin, "Çinili Hamam", DlA, VIII, 337.

ŞERARE YETKİN