Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

ÇİFTE SARAYLAR

Abdülmecid'in (hd 1839-1861) kızları Cemile ve Münire sultanlara yaptırılan sa-hilhaneler, Fındıklı semtinde, Meclisi Me-busan Caddesi üzerinde yer alırlar. Bu yapılar günümüzde Mimar Sinan Universitesi'nin kullammındadır.

Yapımına 1856'da başlanan, 1859'da inşaatı tamamlanan Çifte Saraylar'dan, Fındıklı'daki Molla Çelebi Camii'ne yakın olanı Cemile Sultan'indir (ö. 1915). Abdülmecid'in üçüncü kadını Düzdüdil Kadın'dan (ö. 1845) Beylerbeyi Sarayı'n-da(->) 1843'te doğan Cemile Sultan, Mah-mud Celaleddin Paşa (ö. 1884) ile evlendirilir. Saray inşaatının düğün tarihine kadar bitirilmemesi üzerine Emirgân'da-ki Mısırlı İsmail Paşa Yalısı kiralanır, ancak altı ay sonra inşaatın tamamlanması

üzerine Cemile Sultan ve eşi saraya yerleşirler. Cemile Sultan'ın ölümü üzerine saray, Dervişzade Ahmed Paşa ile evli olan Nazime Sultan'a geçer. Çırağan Sa-rayı'mn(->) yanması üzerine, 1913-1920 arasında Meclis-i Mebusan ve Meclis-i Ayan çalışmalarım bu sarayda sürdürür. 1926'da Güzel Sanatlar Akademisi'ne devredilen bina l Nisan 1948'de büyük bir yangın geçirir. Bu yangında kütüphanede bulunan kıymetli kitaplar, öğrenci kayıtlarına ait dosyalar, ders malzemeleri, tabloların yanısıra, Milli Mimari Semineri çalışmalarına ait çok sayıda rölöve yanar. Yangından sonra mimarlık bölümü o ders yılını, Fındıklı'daki ilkokul binasında tamamlar. Mimarlık bölümü dışındaki bölümler ise bahçede bulunan, yangından kurtulan binalara yerleştirilir. Sarayın yıkılan orta kısmı tamamıyla boşaltılır ve S. H. Eldem tarafından hazırlanan proje doğrultusunda yeniden düzenlenir ve 23 Nisan 1953'te eğitime başlanır.

Çifte Saraylar'dan diğeri ise Münire Sultan'ındır (ö. 1862). Abdülmecid'in altıncı kadın efendisi Verdicenan'dan (ö. 1889) Topkapı Sarayı'nda, 1844'te doğan Münire Sultan, Fatih'teki, Gülüştü Kadın Efendi Türbesi'ne gömülmüştür. Önce İlhami Paşa, sonra İbrahim Paşa ile evlendirilen Münire Sultan'ın 18ö2'de ölmesi üzerine, önce Abdülaziz'in kızlarından Saliha Sultan, daha sonra ise II. Mahmud'un (hd 1808-1839) kızı Âdile Sultan bu sarayda yaşarlar.

Âdile Sultan'ın 1899'da ölümü üzerine saray, Abdülaziz'in damadı Ahmed Zülküfl Paşa'ya geçer. Cumhuriyet döneminde bir müddet III. Kolordu Komutanlığı Karargâhı olarak kullanılan bina 1943-1952 arasında edebiyat fakültesi o-larak kullanılır. 1970'e kadar Atatürk Kız Lisesi olarak kullanılan saray, bu tarihten itibaren Mimar Sinan Üniversitesi' ne devredilir ve restorasyon çalışmalarına başlanır. S. H. Eldem tarafından hazırlanan proje doğrultusunda düzenlenen binada 21 Kasım 1975 tarihinde eğitime başlanır.

Onarım öncesi planlar incelendiğinde, iki yapının da denize paralel yerleştirildiği ve bu düzenin iç mekâna da yansıdığı görülür. Simetri eksenlerinin kesiştiği orta alanda büyük ve denize paralel dikdörtgen formda bir sofa dikkati çeker. Orta sofa ikişer direklikle yan sofalara açılır. Odalar, deniz ve kara cephelerine dizilmişlerdir ve geometrik tavan süslemelerine sahiptirler. Simetrik ve ak-siyal cephe düzenlemelerinin hâkim olduğu yapılarda ampir formlar dikkat çeker; üçgen alınlıklar, kat silmeleri gibi. Her iki yapıya da S. H. Eldem'in projelendirdiği onarımlar sırasında yüksek giriş saçakları eklenmiştir.

Çifte Saraylar'ın yakın çevresinde bulunan, 1957'deki yol genişletme çalışmaları kapsamında yıkılan yapılar da şunlardır: Hatuniye Mescidi ve Tekkesi, Arap Ahmed Paşa Kütüphanesi ve Türbesi, ha-zire, çeşme ve sebil; Molla Çelebi Ha-

mamı. Bu yıkımlardan kurtulabilen Zevki Kadın Sıbyan Mektebi, halen Mimar Sinan Universitesi'nin kullanımındadır. Mimar Sinan Universitesi'nin mekân sıkıntısını giderebilmek amacıyla, Çifte Saraylar ile Meclisi Mebusan Caddesi arasındaki bahçede, projeleri S. H. Eldem tarafından hazırlanan oditoryum ve bir idare binası inşa edilmiştir.

Bibi. M. Cezar, Sanatta Batıya Açılış ve Osman Hamdi, İst., 1971, s. 115; Güzel Sanatlar Eğitiminde 100 Yıl, İst., s. 15; Tuğlacı, Balyan Ailesi, 58; Unsal, Eski Eser Kaybı, 50. OĞUZ CEYLAN