Bibliyografya : 5 beyzaviyye 5

Eserleri: 4

Bibliyografya : 5

BEYZAVİYYE 5

BEYZERE 6

BEZDEVÎ 6

BEZEME 6

BEZÎGIYYE 6

BEZÎĞ B. MUSA 6

BEZİRGAN 6

Bibliyografya: 7

BEZİRGÂNBAŞI CAMİİ 7

Bibliyografya: 8

BEZİSTAN 8

BEZLÜ'L-MECHÛD 8

BEZM-İ CEM 8

Bibliyografya: 9

BEZM-İ ELEST 9

Bibliyografya: 11

Bibliyografya: 12

BEZMÜREZM 12

BEZMİÂLEM VALİDE SULTAN 13

Bibliyografya: 16

BEZMİÂLEM VALİDE SULTAN CAMİİ 17

BEZZÂR 17

Eserleri: 17

Bibliyografya: 18

BEZZAZİ 18

Bibliyografya: 19

BEZZAZİSTAN 19

BEZZÎ 19

Bibliyografya: 19

BIÇAKÇI ÖMER DEDE 20

BIYIK 20

Bibliyografya: 20

BIYIKLI MEHMED PAŞA 21

Bibliyografya: 22

Bİ'1-İCÂRETEYN MUTASARRIF 22

BÎA 22

BIANCHI, THOMAS-XAVİER 22

Eserleri: 23

Bibliyografya : 26

BİAT 26

Bibliyografya: 30

Bibliyografya: 32

BİBERİYYE 32

BİBİ 32

BÎBÎ HANIM CAMİİ 32

Bibliyografya: 33

BİBÎ HANIM CAMİİ 33

Bibliyografya: 34

BİBLAVÎ 34

Bibliyografya: 34

BİBLİYOGRAFYA 35

BİCAN, AHMED 35

BÎCÂPÛR 35

Bibliyografya: 35

BİCAYE 35

Bibliyografya: 36

BİDÂRÎ 36

BİD'AT 36

Bibliyografya: 39

EL-BİDÂYE 39

EL-BİDAYE VE'N-NİHÂYE 39

Bibliyografya: 40

BİDAYET 41

Bibliyografya : 42

BİDÂYETÜ'I-MÜCTEHİD 42

Biblıyografya: 43

BÎDER 43

BÎDİL 43

Bibliyografya: 44

BİD'İYYE 44

BİDPAY 44

BİGA 44

Bibliyografya: 46

BİGA 47

BİGİ, MUSA CÂRULLAH 47

BİH-ÂFERİD B. MAHFERVEDÎN 47

Bibliyografya: 47

BİH-AFERÎDİYYE 47

BİHÂR 47

Bibliyografya: 48

BİHARİ 48

Eserleri: 49

Bibliyografya: 49

BİHÂRÜ'I-ENVAR 49

Bibliyografya: 51

BİHBEHÂNİ, ABDULLAH B. İSMAİL 52

Bibliyografya : 52

BİHBEHÂNÎ, MUHAMMED ALİ 52

Bibliyografya: 53

BİHBEHÂNİ, MUHAMMED BAKIR 53

Bibliyografya: 54

BİHİŞTÎ, AYETULLAH 54

Bibliyografya: 55

BİHİŞTÎ AHMED SİNAN ÇELEBİ 55

Eserleri: 56

Bibliyografya: 56

BİHİŞTÎ RAMAZAN EFENDİ 57

Eserleri: 57

Bibliyografya: 58

Eserleri:

Beyzâvî’nin günümüze kadar gelen eserleri daha çok tefsir, kelâm, fı­kıh, usûl-i fıkıh ve gramere dairdir.

1- En-vârü't-tenzîl ve esrârü't-te'vîl. Üzerin­de 2S5 civarında şerh ve haşiye yapıla­cak kadar takdir gören ve ün kazanan bu eser defalarca basılmıştır.

2- Havâş-şü'l'Kur'ân. Süleymaniye Kütüphane-si'ndeki bir yazmanın içinde¹ müstakil bir eser olarak Beyzâvfye nisbet edilen, an­cak eserlerini zikreden kaynaklarda adı­na rastlanmayan bu risale sûrelerin fa­ziletine dairdir.

3- Tavâlicu'l-envâr min metalic il-enzâr. Kelâma dair olup ba­sılmıştır².

4- Mişbâhu'l-er­vah. Bir mukaddime ile üç bölümden meydana gelen bu eser de kelâma da­irdir. Mukaddimede mantık İlminin Öze­tini, birinci bölümde mümkinât, ikinci bölümde ilâhiyyât, üçüncü bölümde de nübüvvât ve sem'iyyât konularını ihtiva eden ve küçük boy kırk iki varaktan iba­ret olan kitap öğrencilere hitap eder ma-hiyyette muhtasar bir eserdir³. Ubeydullah b. Mu-hammed el-Fergânî tarafından el-îzah adıyla şerhedilmiştir.⁴

5- Müntehe'i-münâ fî şerhi es­ma'illöhi'l-hüsnâ. Envârü't- tenzil'de (IV, 480) kendisine ait olduğunu belirtti­ği bu eser bir giriş ve iki bölümden mey­dana gelmiştir. Girişte insan bilgisinin Allah'ın zât ve sıfatlarının mahiyetini bil­meye yetmediği anlatıldıktan sonra birin­ci bölümde esmâ-i hüsnâ hadisinde yer alan doksan dokuz isim, ikinci bölümde de bu hadiste zikredilmeyip Kur'an'da ve diğer hadislerde belirtilen ilâhî isim­ler açıklanır. Eserin yazma bir nüshası Süleymaniye Kütüphanesi'nde mevcut­tur.⁵

6- Minhâcü'l-vüsûl ilâ 'iimi'l-uşûl". Usûl-i fıkha dair olup basılmıştır.⁶

7- el-Ğö-yetü'l-kuşvâ fî dirayeti'!-fetva. Gazzâ-lî'nin Şafiî fıkhına dair el-Basît adlı ese­rinden yine kendisinin ihtisar ettiği el-Vasîtü'l-muhit bi-aktâri'1-Basît'in öze­tidir. Eser Ubeydullah b. Muhammed el-Fergânî⁷, Mu­hammed b. Es'ad et-Tüsterî⁸, İbrahim b. Abdurrahman el-Umeyrî⁹, İbn Dakîku'l-îd¹⁰, Muhammed b. Muhammed el-Ak-sarâyî, Muhammed b. Muhammed el-Vâsıtî¹¹, Muham­med el-Yemânî¹², İb-nü'1-Âkülî ve Mûsâ b. Muhammed¹³ tarafından şerhe­dilmiştir. Ebû Abdullah Muhammed b. Zahîr tarafından da el-Kiîâye adıyla naz­ma çevrilmiştir¹⁴, el-Gâyetü'l-kuşvâ Ali Muhyiddin el-Ka-radâğî'nin tahkikiyle neşredilmiştir.¹⁵

8- Tuhfetü'l-ebrâr. Şer­ha Meşâbîhi's-sünne adıyla da bilinen kitap Begavfnin Meşâbîhu's-sünne adlı hadis mecmuasının şerhi olup BeyzâvT-ye ait olduğu kendi ifadesiyle sabittir¹⁶, Giriş kısmında İslâm ilimlerinin taksimi ve hadis usu­lüne dair bilgilerin yer aldığı şerhte iti-kadî ve fıkhı mezheplerin farklı görüş­leri belirtilir. Eserin birçok yazma nüsha­sı mevcuttur¹⁷. Brockelmann. Meşâbîhu's-sünne üzerine Tebrîzî'nin telif ettiği Mişkâtü'l-Meşâbîh adlı ese­re Beyzâvî tarafından Şerhu Mişkâti'l-Meşâbîh adıyla bir şerh yazıldığını be­lirtiyorsa da¹⁸ bu yan­lıştır. Çünkü Hatîb et-Tebrîzî'nin 737 (1337) yılından sonra vefat ettiği bilin­mektedir¹⁹.

9- Lübbü'I-elbâb fî eiimi'J-i Vdb. İbn Hâ-cib'in nahiv konusunda yazdığı el-Kâîi-ye'nin muhtasarıdır. İbn Hâcib'in zik­retmediği nahiv kaidelerine temas ede­rek ei-Kdflye'nin eksiklerini tamamla­yan eser bizzat Beyzâvî'den başka Bir-givî²⁰, Bâyezîd b. Ab-dülgaffâr el-Konevî {Müdricü'l-feuâ'id), Muhammed b. Ali el-Kunbâtî {Hulâsa-to'l-kütüb) tarafından da şerhedilmiş­tir. Eser Birgivî'nin şerhiyle birlikte ba­sılmıştır.²¹

10- Nizâ-mü't-tevârîh. Hz. Âdem'den itibaren müellifin vefatına kadar geçen önem­li olaylar, özellikle peygamberler tarihi ve ayrıca Emevîler, Abbasîler, Sâmânî-ler, Gazneliler, Deylemîler, Selçuklular ve Moğollar hakkında değerli bilgiler ihtiva eden bu Farsça eser Seyyid Mansûr tarafından neşredilmiştir²². Süleymaniye Kütüphanesi'nde yazma bir nüshası²³ bulunan eser Osmanlı padişahlarından III. Mehmed'in emriyle Mustafa b. Ab-durrahman tarafından Enîsü'l-mülûk adıyla Türkçe'ye tercüme edilmiştir. Bu tercüme de Süleymaniye Kütüphanesin­de mevcuttur²⁴. Ayrıca Bitlisli Ebü'l-Fazl Mehmed Efendi de ese­ri Türkçe'ye çevirmiştir. Bunların dışın­da mütercimi bilinmeyen başka bir ter­cümesi de İstanbul Üniversitesi Kütüp-hanesi'ndedir.²⁵

11- Risale fî tahrifatı'I-'ulûm ve mevzu câtihâ. Dinî ve din dışı ilimlere ait tariflerin yapıl­dığı ve konularının belirtildiği risale or­ta boy üç buçuk varaktır.²⁶

Kaynaklarda Beyzâvî'ye nisbet edildiği halde günümüze kadar ulaşmayan eser­ler de şunlardır: el-hâh (kelâm]; Şerhu'l-Metâlic²⁷; Mirşadü'l-efhâm ilâ mebâdi'l-ahkâm (İbn Hâcib'in Muh-taşaru Müntehe's-Sûl ue'l-emel adlı eseri­nin şerhidir ki buna kendisi de Enuârü't-tenzü'de temas eder: II, 68, 3591; Şerhu'l-Minhâc (kendi eserine yaptığı şerh]; el-cAyn (tefsir]; Şerhu Mukaddimeti İbn Hâcib; Tacîîk caîâ Muhtaşari İbn Hâ-cib; Şerhu'l-Mahsûl min cÜmi'l-uşûl; Şerhu müntehobi'l-Mahsûl ü'l-usûl (her iki eserin aslı Fahreddin er-Râzî'ye ait usûi-i fıkıh kitaplarıdır]; Muhtasar fi'l-hey*e; Şerhü'l-Fuşûl li't-Tûsî (astronomi); Şer-hu'i-Kâüye (nahiv); Şerhu't-Tenbîh (Ebû İshak eş-Şîrâzî'nin fıkha dair eserinin şer­hi); et-Tehzîb ve'1-ahlâk (tasavvuf].

Beyzâvî'ye ait olmadığı halde lakap benzerliği sebebiyle ona nisbet edilen eserler de şunlardır: el-İrşad ii'l-hkh, et-Tebşira fi'1-tıkh, et-Tezkire ti'l-iurûc. Bu eserlerin üçü de Ebû Bekir el-Beyzâ-vî'ye aittir²⁸, Süleymaniye Kütüphanesi kataloglarında Beyzâvî'ye nisbet edilen Fefdvd fî hakkı'ş-şeyh İbni']-cArabî ad­lı risale²⁹ Ebü'l-Kâsım b. Hüseyin el-Beyzâvî'nin, Tebşıratü'l-mübtedî ve tez-kiretü'l-müntehi ise³⁰ Sadreddin Konevî'nindir. August Müller Benâkİtfye ait Târîh-i Benâkitî'-nin Çin'le ilgili olan sekizinci bölümünü Abdallare Beidawaei Historia Sinen-sis³¹ adıyla Latince'ye çevirip Beyzâvî'ye atfetmiş, S. VVeston da aynı bölümü A Chinese Chronicle by Ab­dullah of Beyza adıyla İngilizce'ye çevi­rerek³² Beyzâvî'ye nisbet etmiştir. Ancak Quatremere sözü edilen eserin Beyzâvî'ye değil Benâkitî'ye ait olduğunu ispat etmiştir.

Bibliyografya :

Beyzâvî, Enuârü't-tenzü (Şeyhzâde, Haşiye kenarında], İstanbul 1282, I, 69, 87, 130, 186, 193, 237, 279, 329-330, 374, 485, 671, 686, 695; il, 76, 82, 84, 132, 207, 228, 245, 283, 356; III, 63. 128, 291, 389, 404, 428, 429, 490; IV, 84, 411, 441, 453, 469, 480, 571; a.mlf., Tauâli'u'l-enuâr, İstanbul 1305, s. 8, 322, 362, 378, 401, 446; a.mlf., el-Gâyetül-kuşvS³³, I, 184; a.e., naşirin mukaddimesi, I, 25-96; Safedî, ei Vâfî. XVII, 379; Sübkî. Tabakat, IV, 97; Vllf, 157-158; İbn Kesîr, et-Bidâyc, XIIİ, 309; İbn Habîb el-Halebî, Dürretü'l-eslâk fî deuleti'l-et-râ/c,TSMK, III. Ahmed. nr. 3011,1, 57a; İbn Hal­dun, Mukaddime, Kahire, ts. (Dârü'ş-Şa'b), s. 430; İbn Hacer. ed-DÜrerû'l-kâmine, I, 123-124; II, 322; III, 156; Molla GÜrânî, Ğayetui-emârtî, Süleymaniye Ktp., Halet Efendi, nr. 26; Süyûtî, Buğyetü'l-uu'ât, II, 50: Dâvûdî, Taba-kâtui-müfessirîn, I, 242; TaşkÖprizâde, Miftâ-hu's-sa'âde, II, 57, 103; Âmili, ei-KeşkÛl, I, 203; Keşfü'z-zunûn, I, 187-188, 392; II, 1032, 1116, 1192,' İ193, 1323. 1481, 1547, 1616, 1698, 1704, 1705, 1798, 1854, 1858, 1878, 1959; İbnü'l-İmâd, Şezerât, V, 392; Zebfdî, İkd, s. 43 44; İzmirli. Yeni İim-i Kelâm, I, 87; Cev­det Bey, Tefsir Tarihi, istanbul 1927, s. 113-115; Brockelmann, GAL, I, 530-532; SuppL, I, 621, 738-743, 753; a.mlf., "Beyzâvî", İA, II, 593-594; îzâhu'i-meknûn, I, 222; Ii, 140; Hediy-yetul-'ârijtn, I, 462-463; Hatîb et-Tebrîzî, Miş-kâtü'l-Meşâbth³⁴, Dı-maşk 1380/1961, naşirin mukaddimesi, I, 3; M. Hüseyin ez-Zehebî, el-Tefsîr ue'l-müfessi-rûn, Kahire 1381/1961, I, 296-304; Elmalılı, Hak Dini, X, 508; Celâleddin Abdıırrahman, el-Kâdî Nâşırüddîn el-BeyzSuî oe eseruhû fî üşû-İi'İfıkh, Kahire 1401/1981, s. 133-263; Lutpİ İbrahim, "al-Baydâwi's-Life and Works", IS, XVIII/4 II979İ, s. 311-321; "Abdullah b. Ömer", İTA, II, 324; TA, VI, 300-301; J. Robson, "al-Baydâwi", El2 (Fr), I, 1163; Andrew Rippîn, "Baydâwl, al", ER, II, 85-86; E. Kohlberg. "Bay-zâwi"r Eir., IV, 15-17.