BiLGİsayar destekli tasarim (cad) kurslari
Yüklə 1,63 Mb.
|
Mak V Müh METEKSAN A.Ş. P.K. 105 Maltepe / ANKARA Mühendis ve Makina Cilt:31 Say ı :366 Temmuz 1990 tasarım ve teknik l [Çeviren: Barbaros TUNCER Malzeme özelliklerine ilişkin sabitlerin hesaplanması* Elkitapları genellikle malzemelerin çeşitli özelliklerinin hepsini birden vermezler. Sıkça birkaçı verilir ve kalanlar diğer bilinenler yardımıyla zaman alan bir uğraşla hesaplanır. Burada verilen BASIC diliyle yazılmış program yalnızca iki özelliğin bilinme- siyle diğerlerinin de bilinebileceğini göstermek- tedir. Programın içerdiği özellikler şunlardır: Birim kayma dayanımı - Kayma modülü (Shear modulus) - Young modülü =• Birim açısal deformasyon Birim normal gerilim Birim doğrusal deformasyon Bir kübün altı yüzüne uygulanan normal gerilim - Kübik elastiktik modülü (Bulk modulus) = Yanal deformasyon değişimi Küp hacmindeki değişim (normal yük uygulandığında) - Poisson oranı Boyuna defomasyon değişimi Kübün bir yüzüne uygulanan normal gerilim Genleşme modülü (Dilatational modulus) = Küp hacmindeki değişim Program Machintosh bilgisayarı için Microsoft Basic dilinde yazılmasına karşın herhangi bir maki- nada çalışacak şekle dönüştürülebilir. Bilinen sabit- ler, önce menüden uygun sayıların seçilmesiyle bil- gisayara girilir. Örneğin 34 veya 43, kübik elastiklik modülü ve Poisson oranının bilindiğini belirtir. Daha sonra bilgisayar sayısal değerleri soracak ve diğer üç malzeme özelliklemi hesaplayacak ve ekranda gösterecektir.
"MACHINE DESIGN", 24 kasım 1988, Cilt 60, Sayı:28; OLANSEN, Ronald A.'nın yazısından çevrilmiştir. 36 Bilgisayar dökümü -> Mühendis ve Makina Cilt:31 Say ı :366 Temmuz 1990 llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll lllll lllllllllll IIIIIHI IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHI lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Mühendis ve Makina Cilt:31 Sayı:366 Temmuz 1990 37 iş güvenliği llllllllll İş kazalarının nedenleri Gürbüz YILMAZ luslararası Çalışma Örgütü (ILO) ta- rafından yayınlanan işçi Sağlığı ve iş Güvenliği An- siklopedisinde; belirli bir zarara ya da yaralanmaya neden olan beklenmeyen ve önceden planlanmış bir olay, olarak tanımlanan İŞ KAZASI çalışma or- tamından kaynaklanan çeşitli etkenlere bağlı olarak oluşmaktadır, insanlığın temel gereksinmelerinin karşılanması için gerekli maddi servetlerin ya- ratılması ancak, üretimle sağlanabilmektedir, üretimi gerçekleştirebilmek için ise; işyeri, üretim araçları, ve çalışan insana gereksinim bulunmaktadır, insanın işyerinde üretim araçlarını kullanarak bir görev yapması, bir üretimi gerçekleştirmesi sırasında çeşitli etkenlerle karşı karşıya bulunması meslek hastalıklarına yakalanmasına veya iş kaza- larına maruz kalmasına neden olmaktadır. Üretim ana unsurları işyeri ortamı, üretim araçları ve çalışan insan üretim süreci boyunca sürekli olarak iletişim ve etkileşim içinde bulunmak- tadır. Bunun sonucunda ise çalışan insan açısından çeşitli sorunlar gündeme gelmektedir, işyerindeki çeşitli fiziksel ve kimyasal etkenler ile mekanik ve er- gonomik etkenler çalışan insan üzerinde doğrudan ve dolaylı etkilere yol açmaktadır. Doğrudan etkiler III sonucunda kısa sürede zehirlenme, uzun sürede ise meslek hastalığı gibi olaylar ortaya çıkmaktadır, işyerindeki olumsuz çevre koşullarının dolaylı etkile- ri ise iş kazaları şeklinde kendini göstermektedir. iş kazalarının oluşmasında üretim teknolojisi, üretim araçları çevre koşullarının yanında sosyolojik, psikolojik, fiziyolojik bir çok etken rol oynamaktadır. Ancak, iş kazasının oluşmasına neden olan etken- lerin tümü temel iki etkene indirgenebilir. Bunlar işyerindeki güvensiz durumlar ile çalışanların yaptıkları güvensiz davranışlardır. insanın çalışma eylemine katılması ve üretim araçlarını kullanarak üretimi gerçekleştirmesi; solu- num, dolaşım, kas metabolizması, sindirim, salgı ve merkezi sinir sistemine ait fonksiyonlarının işleme düzeyi ile orantılı olarak sürmektedir. Algılama or- ganlarının iyi ve yeterli düzeyde işlemesi ise insanın bu fizyolojik fonksiyonlarının düzenli ve yeterli ölçülerde gerçekleştirilmesine yardımcı olmaktadır. Doğal yapısı gereği insan organizmasının tümü günlük çalışma sürecine belli bir düzeyde enerji har- cayarak, belirli ölçülerde iş yapabilme yeteneğine sahiptir, insan organizmasına iş gücü ve fiziksel iş becerisinin üstünde yüklenmek yorgunluğa ve yorgunluğun sonucu hareketlerinin ağırlaşmasına neden olmaktadır. Üretim sürecinde çeşitli alet ve araçları kulla- nan, ölçme, kontrol, düzenleme işlevlerini yerine getiren insan, sürekli algılama ve tepki gösterme durumundadır. Bu nedenle çalışan insanın merkezi sinir sisteminin ve duyu organlarının uyanık olması, sözkonusu işlevleri yerine getirebilecek yetenekde olması gereklidir, insanın doğal yapısı gereği bu ye- teneklerin belli ölçülerin ve sınırların ötesine geçmesi olanaklı değildir, insanın bedensel ve zi- Rziksel Etmenler Kimyasal Etmenler l ŞYERI ORTAMI Mekanik Etmenler Ergonomik Etmenler
Ş KAZAS ZEHiRLENME meslek hastalığı 38 Mühendis ve Makina Cilt:31 Sayı :366 Temmuz 1990 hinsel gücü dikkate alınmadan iş yükünün düzenlenmesi ve çalışma hızının saptanması sonu- cunda insanın makina ile uyumlu bir şekilde çalışması olumsuz yönde etkilenmekte ve güvensiz davranışlar ortaya çıkmaktadır. Güvensiz davranışlar insanın fizyolojik ve psi- kolojik yapısı ile çevre koşullarından kaynaklanmak- tadır. Çalışan insanda genetik bozukluklar, organik yıpranmalar, ergonomik düzen yetersizlikleri ve sağlıksız çevre koşulları güvensiz davranışların ne- denlerini oluşturmaktadır. Denge duygusunun az olması, kas gücünün ve bazı beden kısımlarının iyi gelişmemiş olması veya bazı uzuvların dengesiz gelişmesi yada çeşitli hastalıklar sonucu çalışma yaşamına gelinceye kadar insanın yıpranmış ol- masından dolayı yetenek azlığı, el becerisi yetersiz- liği, sinir sistemi ile yönetilen bütün beden hareket- lerinin akıcı çalışmasını engelleyen hatalar ve eksiklikler güvensiz davranışların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Üretim sürecine katılan insanın yapmakla görevli olduğu işi, onun fiziksel güç ve zihinsel ka- pasitesinin üstünde düzenlenmişse, iş düzeni in- sanın dalgınlık ve dikkatsizliğine neden olacak şekilde tekdüze özellikler gösteriyorsa ya da yapılan işin gerektirdiği ölçüde besin enerjisi sağlanama- dığından organik bir zorlanma sözkonusu ise, güvensiz davranışların ortaya çıkması ve iş kaza- larının oluşması kaçınılmaz olacaktır, insanın yap- makla yükümlü olduğu iş için gerekli ve yeterli eğitim görmemiş yada yeterli beceri ve deneyim ka- zanmamış olması, yaptığı işin kendisine pis, zor ya da sevimsiz görünmesi ve çalışanın kişilik özellikleri dikkate alınmadan iş verilmesi nedeniyle işe uygun işçi yada işçiye uygun iş düzeni kurulmamış olması güvensiz davranışlara kaynaklık etmekte ve iş ka- zası nedenlerini ortaya çıkarmaktadır. Çalışan in- sanın kişiliği, fizyolojik ve psikolojik yapısı, iş yükü, işin niteliği ve çalışma yöntemleri yanında işyeri or- tamındaki fiziksel ve kimyasal etkenlerde güvensiz davranışların oluşmasına neden olmaktadır. Çalışma ortamı ve yapılan işin türüne göre değişik nitelikler kazanan çevre koşulları çalışan insanın sağlığını geçici yada sürekli olarak etkilemektedir. Çalışan in- sanı etkileyen çevre koşulları geniş anlamda düşünüldüğünde; işçinin aile yapısı ve sorun- larından oturduğu eve ve beslenmesine, işe gelip gidişinden kullandığı taşıt araçlarından, yolun uzun- luğuna kadar bir çok etkeni içermektedir. Ayrıca işyerindeki ücret ödeme biçimi, vardiya sistemi, işletme büyüklüğü ve yönetim şekli çalışan insanın davranışlarını olumlu yada olumsuz yönde etkileyen etkenler arasında bulunmaktadır. Çalışan insan, çoğu kendi dışında oluşan etkenlerden olumsuz yönde etkilenerek güvensiz davranışlarda buluna- bilmektedir. işyerinde çalışanın etkilendiği çalışma koşulları genel olarak sıcaklık, nem, buhar, toz, ışık, gürültü, titreşim, toksit sıvı ve katılar, atmosferik basınç, iyonizan radyasyon gibi etkenlerden olu- maktadır. Genel olarak çevrenin normal yaşama uy- gun fiziksel bileşimini değiştiren etkenler olan kim- yasal etkenler; çalışma ortamına havayla, gıdayla veya işçinin dış ortamla ilişkide bulunan beden kısımları ile karışmaktadır. Çalışma ortamının kimyasal yapısının değişimi, işyerinde kullanılan veya bulu- nan solvent, boya, çeşitli tozlar gibi kimyasal mad- delerden oluştuğu gibi, morötesi ışınlardan ileri ge- len ozon ve radyoaktif parçacıklardan ayrılan radon gibi bir kısım fiziksel olayların sonucunda da oluşabilmektedir. Çalışma ortamındaki sıcaklık, nem, hava akımları, yetersiz aydınlatma, gürültü, kirli hava gibi olumsuz fiziksel ve kimyasal etkenler çalışan in- sanda; yorgunluğa, ilginin dağılmasına, hareketlerin ağırlaşmasına, duyu organlarının yetersiz kalmasına neden olmakta ve bunun sonucunda da güvensiz davranışlar ortaya çıkmaktadır. Çalışma ortamı sa- dece makinaların bulunduğu bir ortam değil, ma- kinaları çalıştıran, onaran, sürekli olarak bakım ve kontrollarmı yapan insanın da bulunduğu bir or- tamdır. Bu nedenle; çalışma ortamında ki, toz, du- man, zehirli gaz ve buharlar çalışan insanın sağlığına zarar verdiği gibi uzun dönemde organik yetenekle- rini kaybetmesine de neden olmaktadır. Böyle bir işyerinde ise iş kazalarının oluşması her an olasıdır. Bu koşullar düzeltilmeden iş kazalarının önlenmesi ise olanaklı değildir. Güvensiz davranışların yanı sıra iş kazalarının birinci dereceden genel nedenlerini oluşturan temel etkenlerden birisi de işyerindeki güvensiz koşullardır, işyerindeki güvensiz durumlar; üretim sürecinde kullanılan teknolojinin ve üretim araçlarının niteliğinden, işyeri düzensizliğine, bakım ve kontrolların noksanlığından denetim ve yönetim hatalarına, depolama ve istifleme yanlışlıklarından sağlıksız çevre koşullarına kadar bir çok etkenden dolayı ortaya çıkmaktadır. Üretim sürecinde kul- lanılan her türlü alet, araç ve makina çalışan insanın Mühendis ve Makina Cilt:31 Sayı :366 Temmuz 1990 Yüklə 1,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||