Birleşmiş Milletler (BM) Kadının Statüsü Komisyonu (ksk) 59. Dönem Toplantısı Raporu tariH

10.5. Aile ve Sosyal Politikalar Müsteşarı Nesrin Çelik’in Avrupa Konseyi Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Komisyonu Başkanı (GEC) ve Ukrayna Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergiy Kyslytsa ile Görüşmesi

Dışişleri Bakan Yardımcısı ve AB Cinsiyet Eşitliği Komisyonu Başkanı ile Sn. Müsteşarımız arasında ikili görüşme gerçekleştirilmiştir.

Türkiye’nin Ukrayna için stratejik bir ortak olduğu vurgulanarak, özellikle Doğu Ukrayna ve Kırım’daki duruma ilişkin ülkemizin tavrından ve olayları kınamamızdan duyulan memnuniyet ifade edilmiştir. Yaşanan olaylarda özellikle Kırımlı Tatar kadınların çok yönlü olarak etkilendikleri vurgulanmıştır.

Kırım Tatarları konusundaki hassasiyetimizin bilindiği belirtilerek, onların rehabilitasyon ve adaptasyonlarına yönelik faaliyetlerimizin devamına olumlu bakıldığı; ancak Ukrayna’nın da toprak bütünlüğünü gözetmemiz gerektiği ifade edilmiştir.

Özellikle AGİT’de görevli Büyükelçi Ertuğrul APAKAN ile Kırım’lı, Ukrayna’lı, Rus ve Türk kadınların Türkiye’de fikir alışverişi amacıyla buluşabilecekleri konusunun görüşüldüğü belirtilmiştir.

Sn. Müsteşarımız tarafından Ukrayna ile stratejik işbirliğimizin devam ettiği, Kırım Tatarlarıyla ilgili hassasiyetimizin mevcudiyeti ve onlara yönelik politikalarımıza devam edileceği; ancak Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne de saygı duyulduğu vurgulanmıştır. Kadınlara yönelik planlanan toplantının Türkiye’de gerçekleştirilebileceği ve konunun yetkili makamlara iletileceği belirtilmiştir.

Türkiye’nin Avrupa Konseyindeki rolüne ilişkin olarak ise, ülkemizin Avrupa Konseyinin önemli bir üyesi olduğu ve mali desteğini artırma düşüncesinden memnuniyet duyulduğu ifade edilmiştir. Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesini onaylayan ilk ülke olmasından dolayı verilecek mali desteğin öncelikle kadın erkek eşitliği, aile içi şiddet ve kadın hakları konularında değerlendirilmesi için ısrarcı olmamız talebinde bulunulmuştur. Bu kapsamda Avrupa Konseyinin iki yıllık bütçesinin bu yıl hazırlanmakta olduğu ve müzakerelerin başladığı belirtilmiştir.

Tarafımızca mali desteğe ilişkin taleplerinin ilgili bakanlıklara iletileceği ifade edilmiştir.

Ayrıca GREVIO kapsamındaki ilk toplantının Eylül’de gerçekleşeceği ve sürecin 2016’da başlayacağı bilgisi edinilmiştir. Avrupa Konseyi cinsiyet eşitliği Komisyonunda görevli olan Liri Kopachi- Di Michelle tarafından ülkemiz ile yapılan çalışmalardan duyulan memnuniyet dile getirilmiştir. Bu kapsamda Strasburg’da yapılacak GEC toplantısında görüşme dilekleri iletilmiştir.

10.6. Aile ve Sosyal Politikalar Müsteşarı Nesrin Çelik’in Gine Sosyal Eylem, Kadının ve Çocukların Özendirilmesi Bakanı Sanaba Kaba ile Görüşmesi

Gine Sosyal Eylem, Kadının ve Çocukların Özendirilmesi Bakanı Sanaba Kaba ile Sn. Müsteşarımız arasında ikili görüşme gerçekleştirilmiştir. Gineli Bakan özellikle kadın ve çocukları etkileyen ebola salgınında ülkemizin verdiği destek için şükranlarını iletmiştir. Ülkelerindeki çocuklara ve özellikle yetimlere yönelik hazırladıkları eylem planını ve faaliyetleri anlatmak için ülkemize gelmek istediklerini, bu talebi ülkemizin Gine Büyükelçiliğine ilettiklerini ve bakanlıklar arasında ortaklık kurmak istediklerini ifade etmişlerdir.

Sn. Müsteşarımız tarafından Türkiye’nin yardıma ihtiyacı olan herkese yardım etmeye çalıştığı ve desteğimizin süreceği ifade edilerek, salgın hastalık için tekrar geçmiş olsun dileklerimiz sunulmuştur.

Görüşmede, Bakanlığımız çalışma konuları hakkında genel bilgi verilmiş, kadın ve çocuk konusunda işbirliği yapabileceğimiz belirtilmiş, söz konusu işbirliğinin nasıl olacağı konusunda çalışma yapılması gerektiği belirtilmiştir.

Ayrıca, (yetim) çocuklar konusundaki eylem planlarını öğrenmekten ve seçim sonrasında kendilerini Türkiye’de ağırlamaktan memnuniyet duyacağımız belirtilerek gerekli süreçlerin büyükelçilik kanalıyla gerçekleştirilebileceği ifade edilmiştir.

Gineli Bakan tarafından eylem planlarının Gine’deki büyükelçiliğimize iletileceği ve ziyaret tarihinin de büyükelçilik ile belirlenmesine çalışılacağı söylenmiştir. Ülkelerinde binlerce çocuğun Ülkemizin desteğini beklediği vurgulanmıştır.

11. DAHA SONRA GİDECEKLERE ÖNERİLER

59. Dönem KSK oturumu ve daha önce gerçekleşen oturumlar dikkate alındığında, KSK toplantılarına katılım ve yan etkinlikler konusunda aşağıdaki hususların bir sonraki toplantılarda dikkate alınmasının toplantılara hazırlık yapacak ekip için önemli olduğu değerlendirilmektedir.

Kadının Statüsü Komisyonuna Katılım

STK Katılımı: STK’ların BM Kadının Statüsü Komisyonuna katılımı UN Women tarafından ülkelere tavsiye edilmekte olup bir zorunluluk değildir. 59. Dönem KSK toplantısına STK’lar UN Women’ın tavsiye kararı, 59. Dönem toplantısının Pekin+20 gözden geçirme toplantısı olması ve daha önce 2000 yılında yapılan gözden geçirme toplantısına katılım sağlayan STK’ların talebi dikkate alınarak Bakanlık oluru ile gerçekleştirilmiştir. Bundan sonra yapılacak toplantılara Bakanlık bütçesinden STK’ların katılımı söz konusu olduğunda maliyetin yüksek olduğu, STK belirlenme sürecinde yaşanabilecek olası sorunlar ve bu hususun zorunluluk olmadığı göz önünde bulundurulmalıdır.

Akademisyen/ Uzman Katılımı: KSK’da ele alınan konular ve Bakanlık tarafından gerçekleştirilen yan etkinliklere uzman ve akademisyen katılımı Bakanlık bütçesinden karşılanmak suretiyle gerçekleştirilmekte ve olumlu değerlendirilmektedir.

Parlamenter Katılımı: Bakanlığın kurulmasından bu yana geçen 4 yıllık süreçte KSK toplantılarına TBMM’den katılım sağlanması konusunda usul ve işlemler açısından bazı sorunlar ve zorluklar yaşanmıştır. 2012-2013-2014 yıllarındaki KSK toplantılarına katılım isteğini Bakanlığımıza beyan eden, sözlü olarak talepte bulunan ve katılım sağlayan KEFEK üyesi parlamenterlerin katılımları, bütçesi TBMM tarafından karşılanmak suretiyle Bakan oluru ile gerçekleştirilmiştir. Bütçesi TBMM tarafından karşılanmayan fakat toplantılara katılmak isteyen vekillerin katılımı ise Bakanlık bütçesinden ve Bakan oluru ile gerçekleştirilmiştir. Vekillerin katılımı hususunun; toplantıların yapılacağı tarihin her yıl aynı tarihler olması, gidilecek ülkede konaklama ve uçak masraflarının göz önünde bulundurularak gerçekleştirilmesi etkin ve düşük maliyet için önemli olup son dakikaya kadar katılımcıların değişmesinin önüne geçilmesi gerekmektedir.

KEFEK ve diğer katılımcı vekillerin netleşmemesi durumu, programı hazırlayan ulusal mekanizma birimi olarak her aşamada zorluklara neden olmakta (resmi olurlar gecikmekte, işlemler son ana kadar tamamlanamamakta, harcırah hesaplamaları ve ödenmesi gecikmekte, New York Daimi temsilciliğimize net listeyi verememe ve sürekli değişiklik, otel-uçak rezervasyonu eklenmesi veya bütün işlemler tamamlanmışken eksilmesi vd.) iş ve işlemlerin gerçekleşme ve sonuçlanmasında önemli sorunlara ve vakit kaybına yol açmaktadır. Programı koordine eden kişiler, asıl yapmaları gereken iç çalışmaları sürdüremez durumda kalarak sürekli (saatlik, günlük olarak) değişen katılım sorunu ve işlemlerinin gerçekleşmesi ile sorunlar yaşamaktadır.

Milletvekillerinin KSK oturumlarına katılımı hususunda 2013 yılı Sayıştay Denetim bulgusunda, vekillerin Bakanlıkça yapılan yurtdışı gezilere görevlendirilebilmeleri için TBMM kararı gerektiği, ilgili ödemenin Bakanlıklarınca Anayasa’nın 82.maddesi ile 3620 Sayılı TBMM Dış ilişkilerinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun gereğince işlem yapılması zorunluluğu belirtilmiştir.

2015 yılı KSK hazırlıklarında bahse konu bulgu dikkate alınarak TBMM’ye 16.02.2015 tarihli ve 25409 sayılı resmi yazı yazılmış; vekillerin katılımı konusu, Meclis İdari Bürosunca değerlendirilerek 17 Şubat 2015 tarihli ve 215956 sayılı yazı ile vekillerin katılımı tenkit edilmiş ve Meclis’ten KSK toplantısına katılım konusunun zorunlu gidilmesi gereken toplantı olarak değerlendirilmediği, bu nedenle bütçesinin karşılanmayacağı, vekiller Bakanlığımızca davet edileceklerse de, KEFEK grubu dışındaki vekillerin gelişinde TBMM kararı gerektiği ve ilgili ödemenin Bakanlıklarınca Anayasa’nın 82.maddesi ile 3620 Sayılı TBMM Dış ilişkilerinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun gereğince temsil-tanıtma kaleminden ödenmek suretiyle (sadece yol ve konaklama ödenip, konaklamanın kanuni miktarını da katılacak kişi ödemesi şeklinde) gerçekleşeceği ifade edilmiştir.

Alınan cevabi yazı üst Makamlar ile değerlendirilerek vekillerin katılımı Bakan oluru ile sağlanmıştır. Katılım sağlayan KEFEK grubuna üye vekillerin, katılımcılar için gerekli olur tekrar alınarak Meclis bütçesinden gidebilecekleri hususu toplantıya gidişten 3 gün öncesinde netleşebilmiştir. Her iki şekilde de Meclisten katılım olduğu takdirde isimlerin defalarca değişmiş olması ve her seferinde olurda (veya listesinde) değişikliğe gidilmesi zorunluluğu veya ek olur alınması, bekletmeden dolayı bütün listenin iş ve işlemlerinde gecikme olması ve harcırah hesaplama ve tesliminin gecikmesi, yeni otel ve uçak ayarlamaları gerekliliği ve rezervasyon sorunu, 3. Taraflara karşı olumsuz bir durumun ortaya çıkması gibi olumsuzluklar nedeni ile TBMM’den katılım talebinin Bakanlık resmi işlemlerinden ayrı tutulmasının olumlu olacağı değerlendirilmiştir.

Sayıştay bulgusu ile TBMM 16.02.2015 tarihli ve 25409 sayılı yazısı göz önünde bulundurulduğunda Parlamenter katılımının TBMM’nce Daimi Temsilciliğe doğrudan yapılarak gerçekleştirilmesinin daha uygun olacağı kanaati taşınmaktadır.

Akreditasyon İşlemleri: BM KSK’ya, EKOSOK’a üye olan STK’lar katılım sağlayabilmekte ve STK’lara verilen kontenjanla sınırlı olmak üzere kişi akredite etmek sureti ile etkinlik oturumlarına katılım sağlaması gerçekleştirilebilmektedir. Bunun dışında yan etkinliklere davetiye almak suretiyle de katılım sağlanabilmekte fakat bu katılım yan etkinlik ve mekan ile sınırlandırılmaktadır.

EKOSOK’a üye olan STK’ların dışında Bakanlığımıza başvuran kişi, kurum veya STK temsilcileri de listemizde yer almak suretiyle tarafımızca akredite edilerek etkinliklere katılım sağlayabilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus Bakanlık listesinde yer alarak giden temsilcilerin Diplomatik kart sahibi olarak etkinlik binasına giriş yapabilme hakkına sahip oldukları ve STK’ların giremeyeceği toplantı odalarına girme yetkilerinin bulunmasıdır. Bu durum Diplomatik müzakerelerin yürütüldüğü oturumlara Bakanlık temsilcileri dışında kişilerin katılımına neden olabilmektedir. Nitekim 2015 yılı 59. KSK oturumunda benzeri bir sorun yaşanmıştır. Akreditasyonun Daimi Temsilciliğe direk yapılarak gerçekleştirilmesinin sağlanması veya sınırlı tutulması ile sorunun çözülebileceği hususu diğer KSK hazırlıklarında göz önünde bulundurulmalıdır. Bu bağlamda, akreditasyon hususunda Bakanlıkça sınırlama getirilmesinin yerinde olacağı değerlendirilmektedir.

Bakanlık Katılımı/ Ödeme İşlemleri:

Bakanlık tarafından katılacak kişilere ilişkin listenin ve olurun; maliyetin etkinliği ve toplantının her yıl aynı tarihlerde olması göz önünde bulundurulduğunda diğer katılımcılar beklenmeksizin alınması sağlanmalıdır.

Bakanlığın üst düzey katılımı, Genel Kurul konuşmalarında ülkelerin konuyu sahiplenmelerinin bir göstergesi olmakta, ayrıca yapılan çalışmaların anlatılması ve ülkelerle gerçekleştirilen ikili görüşmeler için önem arz etmektedir. Nitekim 57. Dönem KSK oturumuna Bakan, 58. Dönem KSK oturumuna Bakan Yardımcısı seviyesinde katılım gerçekleştirilmiştir. Nitekim 2015 yılında gerçekleştirilen 59. KSK oturumuna 80’in üzerinde ülkeden Bakan seviyesinde katılım sağlanmıştır.

Daimi Temsilciliğe yapılacak ödeme işlemlerinin çok aşamalı prosedürü düşünülerek, ödemenin KSK’ya gitmeden önce erken tarihlerde yapılacak şekilde planlanması ve ödenmesi sağlanmalıdır. Aksi takdirde 3. Taraflara karşı geç ödeme yapma sorunu ortaya çıkabilmekte olup; bu itibar kaybına sebep olabilmektedir.

Tek resmi yan etkinlik yapılmasının yeterli ve uygun olacağı değerlendirilmektedir.

Yan etkinlik için tekliflerin değerlendirilmesinde; uluslararası odaklardan, ülkelerden veya STK lar tarafından gelen teklifler, teklifi yapan tarafların önem ve konuya ilgisine göre değerlendirilip kabul edilmelidir. Uluslararası odakların veya farklı ülkelerin ortaklığında yan etkinlik yapılması olumlu değerlendirilmektedir.

Son olarak, KSK oturumlarının her yıl New York’ta yapılması, buradaki konaklama ve diğer giderlerin yüksek olması, kalış süresinin uzunluğu ve toplantının üst düzey katılıma uygun koşullarda gerçekleştirilmesi gibi hususlar dikkate alındığında yapılacak görevlendirmelerin 5. maddeden olması uygun olacaktır.