Bismillahir rəhmanir rəhim

Doqquzuncu fəsil

Tehrana qayıtdığımız vaxtdan bir ay keçirdi. Universitetin cihad komitəsindən zəng edib bildirdilər ki, qarşıda yenə Xuzestan vilayətinə doğru səfər nəzərdə tutulub və bu dəfə neçə konteyner vəsait və təchizatla yola düşəcəklər. Bu barədə sabiq qrupla söhbət etdim. Dedilər: "Daha o məntəqəyə getməyə qorxuruq! Başqa yer olsa razıyıq, amma ora yox." Hətta doktor Turusyan dedi: "Sən də getmə, Turabi! Təhlükəlidir, canını əldən verərsən." Dedim: "Bilirəm təhlükəlidir, amma yaralılara kömək daha mühümdür."

Xəstəxananın müdiri doktor Əfşara və öz anestezin qrupuma dedim: "Neçə günlük Xuzestana səfərim olacaq." Doktor dedi: "Belə vəziyyətdə hara gedirsən? Burada da yaralılar var!" Dedim: "Amma onlara yardım etməyə kifayət qədər həkim var."

Səfərlə bağlı anamla da danışıb nigaran qalmamağını tapşırdım. Artıq iş təyinatımdan xəbərdar olduğu üçün rahat icazə verib dedi: "Necə məsləhətdir, Allah amanında, qızım!"

Payızın son günləri idi. Tarixi dəqiq yadımda deyil. Səhər saat 10-11 radələrində şəhərin cihad komitəsinin qabağından yola düşdük. Keçən qrupdan təkcə mənimlə quruculuq cihadının üzvü olan Murtəza da gəlirdi. Briqadanın tərkibində təkcə mən həkim olduğum üçün daha Qırmızı Aypara Cəmiyyətindən vəsiqə almağı lazım bilmədim. Bizim avtomobillə bərabər silah-sursat, azuqə və paltar yükü ilə dolu iki konteyner də var idi. Qısası, axşam Xürrəmabada çatdıq. Bu dəfə şəhərdə hərbi qüvvələr və qaçqınlar daha çox görünürdü. Onlara şəhərin ətrafında çadır qurmuşdular. Hələ də ara-sıra düşmən təyyarələri uçuşur, təhlükə siqnalının səsi eşidilirdi. Vəziyyət qırmızıdan normala və adi hala endikdə, səsgücləndiricilərdən müharibəyə dair təbliğat və xəbərlər səslənirdi. Biz birbaş Xürrəmabadın qarnizonuna gedib gecəni orada qaldıq. Səhər vaxtı itirmədən Əhvaza doğru yola düşdük. Əhvazın bir ay qabaqkı vəziyyəti olduğu kimi qalırdı. Sadəcə, hərbi qüvvələrin get-gəli ona nisbi canlanma verirdi. Əvvəl oranın Qırmızı Aypara Cəmiyyətinə müraciət etdik. Bu dəfə orada doktor Çəmranı görmədim. Bizə dedilər: "Hal-hazırda gedə biləcəyiniz yeganə yerlərdən biri Abadanın "Taliqani" xəstəxanası ilə Süsəngerdin xəstəxanasıdır. Süsəngerdə neçə həkim də yollamışıq. Tibb bacısı qrupunun təşkili ilə bağlı səhiyyə nazirliyi və başqa orqanlarla əlaqə saxlamışıq. Yaxın vaxtda göndəriləcəyi barədə söz veriblər."

Yenə Süsəngerdə getməyi qərara aldıq. Konteynerləri Əhvazda qoyub özümüz Süsəngerdə yola düşdük. Yollarda hələ də əmniyyət bərpa olmamışdı və düşmən təyyarələri istənilən yeri bombalayırdı. Lakin bu dəfə yollarda çox da maşın yox idi. Süsəngerdə bir az qalmış artıq səngərlər qazıldığı, onların ardında hərbi qüvvələrimiz və artilleriyamızın yerləşdiyi müşahidə olunurdu.

Nəhayət, özümüzü xəstəxanaya yetirdik. Bu dəfə daha çox zərbəyə məruz qalmışdı. Qapı-divarlarındakı güllə izləri, raketlərin viran etdiyi yerlər ağır döyüşlərin təəssüratını tam əks etdirirdi. Yaralılardan eşitdim ki, biz Tehrana qayıdandan sonra Süsəngerd bir daha düşmən tərəfindən böyük hücuma məruz qalsa da hərbi qüvvələrimizin yenilməz müdafiəsilə qarşılaşaraq yenidən "Allahu-əkbər" təpələrinədək geri çəkiliblər. Keçən işçilərdən yalnız iki gözətçi qalmışdı. Döyüşçülərdən eşitdim ki, iraqlılar Süsəngerdə girərkən şəhərin sabiq hakim təbəqəsi və əksinqilabçılar onların gəlişi münasibətilə qurban kəsib, üzərlik yandırıblar. Deyirdilər: "Kaş burada olub görərdiniz ki, necə haray çəkib oynayırdılar. Hətta neçə baş inək qurban kəsdilər. Korpus və partizan qüvvələri öz təyyarələrimiz gəlib onların başına bomba yağdıranadək şəhəri tərk etmədilər. Ondan sonra ordu Süsəngerdə daxil oldu və düşmən elə də müqavimət göstərmədən şəhəri tərk etdi. Onlar çıxdıqdan sonra baş prokuror cənab Xalxali şəhərə daxil oldu və onun əmri ilə bu fitnədə əli olan sabiq rejimin üzvləri, xainlər və əksinqilabçıların neçəsi yaxalanaraq edam edildi."

Hələlik əməliyyat otağı ilə xəstəxananın neçə bölməsi fəaliyyət göstərirdi. Bizdən qabaq Əhvaz və İsfahandan neçə həkimlə tibb bacısı gəlib işə başlamışdı. Hazırkı şəraitdə mətbəxdə yalnız gündüzlər yemək bişirilirdi. Yolların təhlükəsizliyinə görə yetərincə ərzaq gəlib çatmırdı. Əksərən plov yeyilirdi və kənarında da balıq, lobya və ya badımcan konservi verilirdi. Axşamlar da soyuq yeməklər olurdu. Məsələn, yumurta, kartof, pendir, pomidor və s. Xəstəxanada bir canlanma hiss olunurdu. Könüllü xalq qüvvələrindən də işləməyə gələnlər var idi. Bu dəfə Əhvazdan gələn iki tibb bacısı Fatimə ilə Zəhra Muradi bacılarının kənarında özümü tək bilmirdim. Zəhra ucaboylu, arıq, cəld və zirək bir qız idi və aramızda səmimi münasibət yaratmışdı. İşimiz qurtardıqdan sonra birgə xəstəxananın həyətinə çıxar, gəzişərək söhbət edərdik.

Yenə əvvəlki kimi daim cəbhələrdən yaralı gəlirdi. Quruculuq cihadının üzvləri deyirdilər ki, təcili yardım maşınımız olsa, elə özümüz yaralıları gətirərdik. Beləliklə, xəstəxanaya iki maşın verildi; biri hərbi düşərgədən, biri də Qırmızı Aypara Cəmiyyətindən. Ondan sonra briqadamızın öz üzvləri yaralıları daşımağa başladılar. Hərdən həmin maşınlarla xəstəxananın başqa ehtiyaclarını təmin etmək üçün Əhvaza da gedirdilər.

Süsəngerd tez-tez atəşə məruz qalsa da əvvəlki kimi şiddətli deyildi. Ağır partlayışlar olanda da titrəyişləri hiss edirdik. Bəzən şəhərə çıxdıqda, küçələrdə əhalinin rahat get-gəli müşahidə olunurdu, hansı ki, keçən dəfə belə şey yox idi. Artıq onlar da xəstəxanaya müraciət edirdilər. Çoxunun baş ağrısı, ya da stress problemləri olurdu və bəzən də şok halında gətirilənlərə müayinədən sonra uyğun müalicə və dərman tətbiq edilirdi. Artıq şəhərdə çörəkxanalarda çörək bişirilir, kiçik dükan-bazarlar fəaliyyətə başlamışdı.

Bir gün günorta çağı düz bazarın ortasına bomba atdılar. Tez təcili yardım maşını ilə özümüzü ora çatdırdıq. Aləm bir-birinə qarışmışdı. Nə qədər yaralı və şəhid olan var idi. Qan hər yeri bürümüşdü və bədən tikələri əl-ayağa dolaşırdı. Sağ qalanlar şoka düşmüşdü və bir çoxları da kənarda şivən qoparıb, üz-gözünə döyürdülər. Üzləşdiyim ən ağır hadisələrdən idi. Birimiz hadisə yerində qaldı, qalanımız isə neçə yaralı ilə xəstəxanaya geri döndük. Yaralıların çoxuna elə təcili yardım bölməsində ilk yardımlar edildi və halı pis olanlar da əməliyyat otaqlarına köçürüldü.

Bu hadisə camaatın əhval-ruhiyyəsinə ağır təsir bağışladı. Özüm də bəzən onlardan "belə vəziyyətdə niyə buranı tərk etmirsiniz" – deyə soruşduqda, deyirdilər: "Axı hara gedək? Başqa yerdə adamı, yerləri olanlar çıxıb gediblər. Biz də əvvəl səhralığa və ya qohumlarımızın evinə pənah aparmışdıq. Amma insan qohum evində nə qədər qala bilər? Nisbi sakitlikdən sonra ev-eşiyimizə qayıtmağı məsləhət bilmişik..."

Şərait nisbətən yaxşı olduğu üçün xəstəxanaya daim yaralı gəlirdi. Amma vəziyyəti ağır olanları xilas etmək üçün patoloji şöbələr işə düşməmişdi. Həmin müddətdə neçə nəfər əməliyyat zamanı qanaxmadan şəhid oldu. Laboratoriyamızda müəyyən qədər qan ehtiyatı olsa da kəskin qanaxması və təzyiqi aşağı olanlara çatdırmaq və əsaslı əlac etmək olmurdu. Odur ki, aralarında diri qalma ehtimalı artıq olanları nəzərə almalı olurduq. Bəzən onlara da qan və s. vəsait kifayət qədər çatmırdı. Halbuki əməliyyat zamanı daim qana böyük ehtiyac olurdu və bazadan göndərilib, xəstəxanaya çatınca çoxu şəhid olurdu. Bəzən qanaxmadan halı pisləşən yaralı gözünü açıb bizdən yardım istəyirdi və səbri tükənəndə deyirdi: "Bəs, bizə yardım fikriniz yoxdur? Bizi əməliyyat otağına yerləşdirməyəcəksiniz?" Yaralıların hər an həyatını itirdiklərini müşahidə etmək olduqca ağır və hədsiz əzab verirdi.

Bir dəfə bütün ayaqlarına qəlpə girib, dizdən aşağı sınığı olan bir yaralı gətirdilər. Tez əməliyyat otağına aparıb, ilkin müalicədən sonra ayaqlarını gipsə saldıq. Təcili Tehrana göndərilməli və ayağının kəsilməməyi üçün patoloji xəstəxanada yerləşdirilməli idi. Geciksə, yarasına infeksiya düşə bilərdi. Daim huşunu itirərək deyirdi: "Silahımı verin..., cəbhəyə qayıtmaq istəyirəm..., mən qayıtmalıyam!" O, huşa gəldikdə də eyni sözləri təkrar edirdi. Vəzifəsinə bu qədər bağlı olduğunu görüb, fikirləşirdim ki, yəqin qoşun komandiridir. Ona belə vəziyyətdə qətiyyən tərpənməyə icazə verilmədiyinin desək də, "Yox, mən qayıtmalıyam! Bu ayaq məni narahat edir. Daha artıqdır, kəsin atın! Elə olsun ki, cəbhəyə tez qayıdım. Əlimdən bir iş gəlməsə belə, heç olmasa, döyüşən qüvvələrimizin əlinə su verə bilərəm." And-aman edib yalvarırdı ki, hökmən cəbhəyə qayıtsın. Nəhayət, ona bir yatızdırıcı iynə vurub, təcili yardımla Əhvaza göndərdik.

Yanvarın 6-da hərbiçilərin dilindən xəstəxanaya belə bir xəbər yayıldı: "İmamın davamçıları adını daşıyan universitet tələbə rotası mühasirəyə düşüb və bizim artilleriyanın himayəsi olmadan o vəziyyətdən çıxarmaq qeyri-mümkündür. Lakin daxildən səhlənkarlıq, bəlkə də xəyanət üzündən bu əmr gecikir." Halbuki həmin qrup "casus yuvası" adlandırılan Amerika səfirliyinin fəthi və orada kəşfiyyat orqanının xalqımızın əleyhinə apardığı gizli missiyanın ifşasında böyük fədakarlıq göstərərkən birbaşa İmamın alqışı ilə qarşılanmış və xalq səfirliyə yürüş edərək onların istiqbalına çıxmışdı.

Nəhayət, kəşfiyyatçılarımız mühasirə yerini yaxından müşahidə etdikdən sonra məlumat verdilər ki, sağ qalanı yoxdur və hamısı şəhid olub. O gün bizim ən ağır və acı günlərimizdən biri oldu. Bütün xəstəxana matəmə batdı və hətta mətbəxin xidmətçilərinədək hamı ağlayırdı. Bu hadisə cihad komitəsinin üzvlərinə olduqca pis təsir etdi və tamam ruhdan düşdülər. Tehrana qayıdıb hadisənin müqəssirlərini araşdırmaq istəyirdilər və deyirdilər: "Bu dəfə artıq birbaşa İmamla görüşəcək, baş verənləri şəxsən onun özünə çatdıracağıq!" Mənə də dedilər: "Turabi bacı, bizimlə gəlirsən, ya yox?" Təzəlikdə bizim qrupa iki anestezin də əlavə olmuşdu və bütün əməliyyatlarda yaxından iştirak edirdilər. Odur ki, dedim: "Bəli, gəlirəm. Artıq burada mənə elə də ehtiyac yoxdur."