Bolalar kiymini konstruksiyalash va modellashtirish

Mashg‘ulot yakuni: 
1. Faol ishtirok etgan o‘quvchilarni javoblarini 
izohlab baholaydi va rag‘batlantiradi. 
Uyga vazifani berilishi:
Kelgusi mashg‘ulotga vazifa va uni bajarilish 
yuzasidan yo‘riqnoma beradi (8-ilova). 
 
Diqqat 
qiladilar. 
Baholari bilan 
tanishadilar. 
Topshiriqni 
yozib oladilar. 

---

1-ilova 
Tezkor so‘rov uchun savollar 
 
2-ilova 

---

3-ilova 
4-ilova 

---

Qaddi-qomatning
tuzilishi
 
5-ilova 
3-mavzu: Bolalar gavdasi qaddi-qomat tuzilishi 
Reja: 
1.Odam gavdasining umumiy tuzilishi, 
2. Bolalar gavdasining tuzilishi. 
3. Gavdaning antropometrik nuqtalari va chiziqlari. 
Tayanch so‘z va iboralar: 
anatomiya, morfologiya, antropologiya, umumiy 
belgilar, mutanosiblik, tana tuzilishi. 
Tikuvchilik mutaxassisligida kiyim modelini ishlab chiharish uchun odam 
gavdasining tuzilishi haqida tasavvurga ega bo'lishi zarur. 

---

A n a t o m i ya 
– kishi organizmi: ayrim organlar va sistemalarning tuzilishi 
hamda formalari haqidagi fan. Anatomiya morfologiyaning bir qismi hisoblanadi. 
M o r f o l o g i ya
– kishi organizmining shaxsiy o'zgaruvchanligih gavda 
o'lchamlari va mutanosibliklarining yoshga harab o'zgarishi hamda organizm ayrim 
hismlarining o'zgaruvchanligi honuniyatlari haqidagi fan bo'libh inson tanasining 
tuzilishi haqidagi ta'limotdir. 
A n t r o p o l o g i ya
fani esa yuhoridagilarning hammasini o'z ichiga olibh 
odam gavdasi tuzilishi haqida to'liq ma'lumot beradi. Gavda odatda tanah bo'yinh 
boshh ho'llar va oyoqlar degan bo'limlarga bo'lib o'rganiladi. Gavda tuzilishida 
odamning suyak hismlari asosiy rol uynabh u tayanch bo'lib hisoblanadi va 
odam gavdasining shakliga ta'sir qiladi. Odam skeleti 
boshh tanah ho'l va oyoq suyak hismlaridan tashkil 
topgan. Skeletning tayanchi bo'lib umurtha pohonasi 
hisoblanadi. U besh qismga bo'linadi (1-rasm): 
1. Bo'yin umurthasi 0-1. 
2. Ko'krak umurthasi 1-2. 
3. Bel umurthasi 2-3. 
4. Dumhaza suyagi 3-4. 
5. Dum suyagi 4-5. 
Bo'yin umurthasining 7-suyagi turtib chihib
turadi. Bu suyak odam gavdasidan o'lchovlar olishda xizmat qiladi. 
Umurtha pohonasining egrilik darajasi odamning haddi-homatini belgilaydi. 
Egrilik shakli odamning butun umri davomida o'zgarib turadi. Yangi tuqilgan 
chahalohlarda umurtha pohonasi deyarli to‘g‘ri shaklga ega. Bolaning o'sish 
davrida umurtha pohonasining egriligi ma'lum bir shaklga kiradi. Umurtqa 
pohonasining egriligiga qarab gavdani quyidagi turlarga ajratish mumkin 1-rasm): 
- ozgina egilgan (2-rasm, a); 
- o'rta egilgan (2-rasm, b); 
- kuchli bir tekisda ifodalangan egrilik (2-rasm, v); 
- kuchli notekis ifodalangan egrilik (2-rasm, g). 
1-rasm.Umurtqa 
pog;onasining bo’linishi 

---

2-rasm.Umurtqa pog‘onasining egriligi. 
Odamning bo'yin asosidan to yelka bo'himlarigacha bo'lgan qismi yelka deb 
ataladi. Yelkaning qiyalik darajasiga harab past, normal va baland (h 
shuningdekh yelka kyeng (3-rasm g)h normal (3-rasm d) va tor (3-rasm e) bo'lishi 
mumkin. 
3-rasm. Yelka shakllari 
Oyoqlar skeleti tos kamari va oyoqlarning erkin suyaklaridan tashkil topgan. 
Oyoqlarning erkin suyaklari jumlasiga yonbosh (son) suyagih katta va kichik 
boldir suyaklari hamda tovon suyaklari kiradi. 
Oyoqlarning formasi yonbosh o'hi bilan boldir o'hining bir-biriga nisbatan 
handay joylashganligiga harabh normal (4-rasm a)h 0-simon (4-rasm b) va X-
simon bo'lishi mumkin 

---

4-rasm. Oyoqlarning shakli 
Odam gavdasini belgilab beruvchi asosiy morfologik belgilar: umumiy 
belgilarnih mutanosibliknih tana tuzilishlarini o'z ichiga oladi. 
U m u m i y b e l g i l a r deganda tananing uzunligi (odamning bo'yi)h ko'krak 
aylanasi hamda vazn kabi yeng yirik belgilar tushuniladi. Gavdaning o'rtacha 
uzunligi chahalohlarda 49-51 sm bo'ladi. Odamning bo'yi ayollarda 15-17 yoshdah 
erkaklarda 20-22 yoshda marraga etadi. Odamning bo'yi 35-50 yoshgacha 
o'zgarmaydih shu yoshdan o'tgach har besh yilda 0,5 sm hishara boradih 55 
yoshgacha shu tarzda davom etadih keyinchalik har besh yilda 0h7 smdan hishara 
boshlaydi. 
Ko'krakning aylanasi antropologiyada juda yaxshi o'rganilgan. Yosh ulhaygan 
sari ko'krak aylanasining o'lchami orta boradih harigandan keyingina bir oz 
kamayadi. 
Bir yashar go'dakning ko'krak aylanasi 48-49 sm ga teng. 20-25 yoshlardagi 
odamlarda ko'krak aylanasi o'lchami «marra»siga etadi va o'zgarmaydi. Ayollar 35 
yoshlardah erkaklar 40 yoshlarda jadal semira boshlaydilarh shu sababli ko'krak 
aylanasi o'lchami ortadi. Fahat 60 yoshlardagina ko'krak aylanasi o'lchami 
kamayadih bunga organizmning harishi bilan bohlih fiziologik o'zgarishlar sabab 
bo'ladi. 
O'sish 
davrida 
tananing 
vazni 
ortaveradih 
25-40 
yoshlarda 
vazn 
barharorlashadi. 40 yoshdan 55 yoshgacha tana vazni har besh yilda o'rta hisobda 
1h0-1h5 kg ortadih 60 yoshdan o'tgachh birmuncha kamayadi. 
Kiyimni loyihalash uchun mutanosiblikning katta ahamiyati bor.