BöLÜm I aydin iLİ ve ekonomiSİ

4.1.2 Coğrafi Konum

Türkiye’nin gelişmiş bölgeleri arasında yer alan Ege Bölgesi sınırları içerisinde kalan Aydın İli tarım, turizm ve sanayinin bir arada bulunduğu ender kentlerden birisidir. Bu özelliği ile ülkemizin kalkınması ve rekabetçi dünya ekonomisi içerisinde ayakta kalmasında önemli bir işlev ve potansiyele sahip bulunmaktadır (Özen , 2000: 101).

İl, 37°- 44' ve 38°- 08' kuzey enlemleri ile 27°-23' ve 28°-52' doğu boylamları arasında yer almaktadır. İlin batısında, kıyısı olduğu Ege Denizi ile kuzeyinde İzmir ve Manisa, güneyinde Muğla ve doğusunda Denizli illeri ile komşudur. İlin yüz ölçümü 8,007 km² dir. İl, bu yüz ölçümü ile Türkiye topraklarının % 1’ini kaplamaktadır (Genç, 2000: 5).
İlin siyasi haritası Şekil 1’de gösterilmektedir:

 

Şekil 1. Aydın İli Siyasi Haritası.

Kaynak: www.efe09.com.tr/ilceleri.htm, 16.06.2003, 16:30

Aydın İli’nin yüz ölçümünün % 63’lük kısmı dağlık alanlardan oluşmaktadır. Bu dağlar kaya kökenli dağlar olmayıp bitki örtüsü itibariyle zeytinciliğe elverişli bir yapıdadır. İlin kuzey ve güneyini dağlık alanlar kaplamaktadır ve bu sıra dağlar ilin kuzey ve güney sınırlarını belirlemektedir. Kuzeyde doğu- batı doğrultusunda Hacetdede Tepesi (1,831 m), Karlıdede tepesi (1,732 m) ve Aydın dağları (1,500 m) yer almaktadır. Güney kesiminde de Akçay, Çine Çayı ve Dandalas Çayı ile yarılmış olan Menteşe dağları yer almaktadır (Madranbaba 1,792 m, Karıncalıdağ 1,703 m). Bu çayların hepsi Büyük Menderes’e karışmaktadır. Bu çaylar, vadi tabanlarında büyük düzlükler ve ovalar oluşturmaktadır. Bunlar içinde Çerkez Ovası, Çine Ovası ve Karpuzlu Ovası başlıcalarıdır (Azazi et al, 1998: 18).
Denizli il sınırından Aydın’a giren Büyük Menderes nehri dirsekler çizerek akarken; ildeki pek çok irili ufaklı akarsu bu nehri beslemektedir. Feslek, Akçay, Malgaç, Köşk, Musluca, İmamköy, Tabakhane, Karaköz, Yalkı, İkizdere, Alangüllü, Kocadere, Dalaman, Çakırbeyli, Çine, Koçarlı, Karpuzlu ve Sarıçay bu akarsuların başlıcalarıdır (Çelebi, 1983: 60).
İlin batı kesiminde bulunan Akdağ'ın 1,891 m. ye erişen Aktaş Tepesi İlin en yüksek noktasıdır. Kuzey ve güneyde yer alan bu dağlık alanların ortasında genç bir çöküntü ovası olan Büyük Menderes Ovası bulunmaktadır. Bu büyük ovanın bazı bölümleri, Aydın Ovası, Koçarlı Ovası, Söke Ovası ve Balat Ovası olarak isimlendirilmektedir. Bu ovalara bereket taşıyan Büyük Menderes Nehri ilin tam ortasından geçmektedir. Nehrin il hudutları içindeki uzunluğu 281 km’dir. Tarih içerisinde Büyük Menderes Nehri’nin taşıdığı bereketli alüvyon topraklarla oluşan Büyük Menderes Ovası zamanla denize doğru ilerlemiştir. Bunun sonucunda, tarihte “Latmos Körfezi” diye adlandırılan körfez bugün ilin en büyük gölü olan Bafa gölüne dönüşmüştür. Toplam göl alanı 6,708 hektar, derinliği de 25 metredir (Azazi et al, 1998: 18).
Aydın İline ait coğrafi bilgiler Çizelge 1’de gösterilmektedir:
Çizelge 1. Aydın İli’ne Ait Coğrafi Bilgiler.

Yüzölçümü	8,007 km^2
Rakım	65 m
İl'in En Yüksek Noktası	1,891 m
Kıyı Şeridi Uzunluğu	150 km
Ortalama Sıcaklık	17.6 C^0/yıl
Ortalama Yağışlı Gün Sayısı	80.6 gün/yıl
Ortalama Yağış Miktarı (m^2)	657.7 mm/yıl
Tarım Arazisi	395,494 ha
Orman Arazisi	298,000 ha
Göl Bataklık	14,271 ha
Çayır Mera	47,466 ha
Sulanabilir Arazi	252,486 ha
Yer Üstü Su Kaynağı	3,800,000 hm^3
Yer Altı Su Kaynağı	292,000,000 hm^3

Kaynak: www.atob.org.tr/aydin_cografyasi.html, 22.12.2002, 13:05
Ülkemizde meydana gelen bir çok depremin İzmir, İzmir- Aydın il sınırı ve Aydın’da yoğunlaştığı görülmektedir. Bu bölge, aktif ve diri faylar üzerinde yer almaktadır. Geçen son yüzyılda büyüklüğü 5’den büyük bir çok deprem vukuu bulmuştur. Aydın İli’nin sınırları içerisindeki bir çok yerleşim bölgesi bir çok diri fayın bulunduğu 1. derece deprem kuşağında bulunmaktadır. Bu diri ve genç fay oluşumları, ilin kuzeyinde, doğu-batı istikametinde uzanmaktadır. İlin batısında fayların yönü güney-batı istikametinde uzanmaktadır. Buharkent, Yenipazar, Sultanhisar, Kuyucak, Nazilli, Köşk, Koçarlı, Germencik, İncirliova, Söke ve Kuşadası diri faylar üzerinde kurulan yerleşim birimleridir. İlin güney kısmında yer alan, Karacasu, Bozdoğan, Çine, Karpuzlu ve Didim ilçeleri ise bu bölgedeki aktif faylara 25-30 km mesafede bulunmaktadır (Ateş et al, 2001: 4).

4.1.3 İklim ve Bitki Örtüsü

Aydın İli su ve güneş zengini olan bir coğrafyaya sahiptir. Büyük Menderes Nehri ve oluşturduğu yer altı su tablası derin alüvyonlu toprakla oluşan ovaları ve yılda 2,726 saatten fazla güneş gören toprakları bereketin simgesidir (Çetin, 2000:249).

İl, Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü bölgede yer almaktadır. Bu iklim türü “Climatic Region”, ya da “Outdoor Living” yani kapı dışında yaşam alanı olarak adlandırılmaktadır (www.aydin.adu.edu.tr, 22.12.2002, 13:15).
Akdeniz ikliminin karakteristik özelliği, kışların ılık ve yağışlı, yazların ise sıcak ve kurak olmasıdır. Ancak, ilin fizikî coğrafyası özelliği olarak dağların denize dik inmesi sonucunda deniz rüzgârları iç kesimlere kadar ulaşabilmektedir. Bu nedenle, Akdeniz Bölgesi’ndeki sıcaklar kadar bunaltıcı sıcaklar görülmemektedir. İlde en yüksek sıcaklık Temmuz ayında, en düşük sıcaklıksa Aralık ayında görülmektedir. Yıllık sıcaklık ortalaması 17.6 C⁰’dır (www.ttaydin.telekom.gov.tr, 31.01.2003, 09:00).
İlde ortalama yağış miktarı 657.7 mm/yıl, ortalama yağışlı gün sayısı ise 80.6’dır. İlçeler arasında düşen yağış miktarı belirgin bir farklılık bulunmamaktadır. Yağış ortalamasının % 53.4’ü kış, % 22.8’i ilkbahar, %20.7’si sonbahar ve %3.1’i yaz mevsimlerinde görülmektedir. Ortalama nispi nem % 60.6 civarındadır (Keskin ve Bircan, 2003: 33).
İl’de rüzgarlar doğu ve güneydoğu yönünde esmektedir. Güney-Doğu yönünde esen Lodos İl’e bol miktarda yağış getirmektedir. Bunun yanında batı yönünden esen İmbat rüzgârı ılıman havanın İl’in iç kısımlarına kadar etkilemesini sağlamaktadır (www.efe09.com.tr, 16.06.2003, 16:30).
Karasallık derecesi Aydın İli’nde % 13.7 olarak belirlenmiştir. Bu değer İl’de genel olarak deniz etkilerinin egemen olduğunu göstermektedir (Yurt Ansiklopedisi, 1982:975).
Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü İl’de bu iklimin özelliklerine haiz bir bitki örtüsüne sahiptir. Genellikle tepelik ve yükseltilerde maki bitki örtüsü görülmektedir. Makilik alanlarda zakkum, sandal, pırnal meşesi ve defne oldukça sık görülmektedir. Toplam arazinin % 37’lik bir kısmını ormanlık alan teşkil etmektedir. Orman alanları alan büyüklüğü açısından tarımsal arazilerden sonra ikinci sırada yer almaktadır. Ormanlık arazinin 128,000 hektarı baltalık işletme sınıfı, 170,000 hektarı da koruluk alandır. Bu ormanlarda görülen başlıca türler; Kızılçam, Karaçam, Fıstıkçamı, Sedir ve Meşe’dir (www.atob.org.tr, 22.12.2002, 13:05).
İl’de zirai amaçlı olarak dikilen Zeytin, İncir, Kestane, Ceviz, aşılanmış Antep fıstığı, Şeftali, Elma vb. ağaçlar hiç de anımsanmayacak bir alanda görülmektedir. Özellikle İncir ve Zeytin Aydın İli ile özdeşleşmiş ağaç türleridir.