ŞİDDET
|
|
Katostrofik (1)
|
Kritik (2)
|
Az (3)
|
İhmal edilebilir (4)
|
OLASILIK
|
Sık sık / Devamlı (A)
|
Yüksek
|
Yüksek
|
Yüksek
|
Ciddi
|
Muhtemel (B)
|
Yüksek
|
Yüksek
|
Ciddi
|
Orta
|
Ara sıra (C)
|
Yüksek
|
Ciddi
|
Orta
|
Orta
|
Uzak (D
|
Ciddi
|
Orta
|
Orta
|
Düşük
|
Beklenmedik (E )
|
Orta
|
Orta
|
Düşük
|
Düşük
|
Olağanüstü (F)
|
Giderilmiş
|
Şekil 10.4 Risk Değerlendirme Matrisi
Kabul edilemez risk
İstenmeyen risk: Sadece daha fazla risk azaltımının uygulanamadığı veya
maliyetin elde edilen iyileştirme ile fazlaca oransız olması durumunda kabul
edilebilir
Dikkate Değer Risk: Risk azaltım maliyeti elde edilen iyileşmeden fazla
olacak ise kabul edilebilir
Kabul edilebilir risk
Giderilmiş olan risk (Kontrol tedbiri olarak eğitim, KKD, denetim vb. çalışanın
insiyatifine bağlı tedbirler söz konusu ise risk asla giderilmiş olarak belirlenemez)
Risk
|
Olasılık
|
Şiddet
|
Risk Skoru
|
|
Kimler Etkilenebilir
|
Toprağın altında kalma
|
D
|
1
|
Ciddi
|
İstenmeyen risk
|
Şantiye
çalışanları
|
Çalışanlara araç çarpması
|
B
|
1
|
Yüksek
|
Kabul edilemez risk
|
Ziyaretçiler +
çalışanlar
|
Ekskavatör devrilmesi (ciddi yaralanma – ölüm)
|
E
|
1
|
Orta
|
Dikkate Değer Risk
|
Kazı alanındaki
Çalışanlar
|
Yüksekten Düşme (ciddi yaralanma – ölüm)
|
C
|
1
|
Yüksek
|
Kabul edilemez risk
|
Ziyaretçiler +
Çalışanlar
|
Malzeme düşmesi
|
C
|
1
|
Yüksek
|
Kabul edilemez risk
|
Kazı alanındaki
çalışanlar
|
Boğulma, patlama
|
E
|
1
|
Orta
|
Dikkate Değer Risk
|
Kazı alanındaki
çalışanlar
|
Elektrik çarpılması, su
Baskını
|
B
|
1
|
Yüksek
|
Kabul edilemez risk
|
Kazı alanındaki
Çalışanlar
|
Solunum yolu
rahatsızlıkları
|
D
|
4
|
Düşük
|
Kabul edilemez risk
|
Şantiye
çalışanları
|
12.6(JSA) İş Güvenlik Analizi uygulaması
Önem derecesi belirlenmiş olan her bir İSG riski için mevcut risk kontrol tedbirlerinin varlığı/yeterliliği değerlendirilir ve aşağıda belirtilen risk kontrol hiyerarşisi göz önünde bulundurularak ilave risk kontrol tedbirleri planlanır:
-
Tehlikenin ortadan kaldırılması (Örneğin, tehlikeli bir madde yerine tehlikeli olmayan bir maddenin kullanımı, gürültülü bir makinenin kullanımının durdurulması, elle taşıma işlerinin mekanik araçlarla yapılması, vb.)
-
Riskin azaltılması (Örneğin tehlikeli bir maddenin, tesisin veya prosesin yerine daha az tehlikeli olanların kullanılması, gürültülü bir makinenin daha sessiz olan bir makine ile değiştirilmesi, vb.)
-
Kişilerin tehlikeden uzak tutulması (Örneğin, kişilerin gürültülü makinelerin yakınında çalışmasına izin verilmemesi, vb.)
-
Tehlikenin çembere alınması (Örneğin tüm boyama işlemlerinin düzgün ve kapalı bir boyama kabininde yapılması, gürültülü makinelerin etrafının ses geçirmez plakalarla kaplanması, hareketli parçaları olan ekipmanlara koruyucu konulması, yüksek yerlere korkuluk yapılması vb.)
-
Çalışanların maruziyetlerinin azaltılması (Örneğin bir kişinin 8 saat maruz kalması yerine 4 kişinin her birinin ikişer saat bir gürültüye veya bir kimyasal buharına maruz kalması, vb.)
-
İş sisteminin iyileştirilmesi (Örneğin buharlaşmayı minimize edecek tarzda bir boyama faaliyetinin yapılması konusunda yazılı prosedürler oluşturulması, tehlikeli alanlara çalışanların girişinin kısıtlanması, vb.)
-
Kişisel Koruyucu Donanım Kullanımı (Örneğin baret, eldivenler, koruyucu gözlükler, koruyucu giysiler, kulaklıklar, vb. kullanımı)
Risk kontrol tedbirleri planlanırken öncelikle ilgili yasal mevzuat şartlarının sağlandığından emin olunmalıdır. Risk kontrol tedbirlerinin kapsamı oldukça geniş olup, risk yönetimi yaklaşımı ile ele alınmalıdır. Aşağıda idari veya teknik risk kontrol tedbirlerine bazı örnekler verilmektedir:
-
İşyerinde tüm çalışanların iş sağlığı ve güvenliğine yönelik olarak görev yetki ve sorumluluklarının tanımlanması ve kendilerine bildirilmesi Riskli faaliyetlerin emniyetli şartlar altında gerçekleştirilmesine yönelik prosedür ve talimatların oluşturulması ve uygulanması
-
İş ekipmanlarının emniyetli kullanım talimatlarının hazırlanması ve uygulanması
-
İş ekipmanlarına önleyici bakım uygulanması
-
Hareketli parçaları olan, parça fırlatma riski olan iş ekipmanlarında koruyucu kullanımı
-
Basınçlı kaplarda, kaldırma araçlarında periyodik kontrollerin yapılması
-
İş ekipmanlarında acil durdurma sistemlerinin kullanımı
-
Personelin maruz kaldıkları riskler doğrultusunda işe girişte ve periyodik olarak sağlık gözetimine tabi tutulması
-
Personelin, taşeronların, tedarikçilerin, vb. işyerinde maruz kalabilecekleri riskler ve risk kontrol tedbirleri hakkında bilgilendirilmesi ve eğitilmesi
-
Riskli faaliyetlerde çalışan veya riskli faaliyetleri yöneten personelin mesleki yeterliliklerinin sağlanması
-
Personelden riskler ve risk kontrol tedbirleri ile ilgili geri beslemelerin alınabilmesi için danışma ve iletişim mekanizmaların oluşturulması
-
Yasal mevzuatta olabilecek değişikliklerden haberdar olunması ve uygunluğun sürekli sağlanabilmesi için mekanizmaların oluşturulması
-
İş izni sisteminin uygulanması
-
Riskli alanlara yeterli aydınlatma sağlanması
-
Kuruluş içi trafik güzergahlarının ve trafik kurallarının oluşturulması
-
Tehlikeli kimyasalların uygun şartlarda depolanmasının sağlanması
-
Tehlikeli kimyasal madde buharlarının oluşma ihtimali olan alanlarda havalandırma sağlanması
-
Kişisel koruyucu donanımların sağlanması
-
Acil durum planları oluşturulması
-
Acil durum müdahale ekipmanlarının sağlanması
-
Acil durum aydınlatma ekipmanlarının sağlanması
-
Acil durum tahliye güzergahlarının ve toplanma noktalarının oluşturulması
-
Acil durum iletişim ekipmanlarının oluşturulması
-
Tatbikatların yapılması
-
Düzgün olarak kullanılıp kullanılmadıklarının ve beklenen risk azaltmayı sağlayıp sağlamadıklarının kontrolü için işyeri önlemlerinin periyodik olarak izlenmesi ve denetlenmesi
-
Vb.
Risk değerlendirmesi sırasında kaynağında önlenmesi mümkün olmayan riskler için risk kontrol tedbirleri planlanırken, makul uygulama yaklaşımına dikkat edilmesi önemlidir. Çoğu durumda riski çok düşük bir seviyeye düşürmek mümkün olabilir. Ancak alınan risk kontrol tedbirlerinin makul olması çok önemlidir. Örneğin bir araba kara yolunda sürekli olarak 25 km/saat hızda sürülebilir. Bu hız sürücünün çarpışma olasılığını azaltabilir, bir çarpışma olduğunda ise sürücünün daha az yaralanmasına yol açabilir.
Bununla birlikte sürücü ve yolun diğer kullanıcıları için 25 km/saat hızda gitmek o kadar uygunsuzdur ki, bu uygunsuzluğun giderilmesi risk azaltmanın sağlayacağı faydaların önüne geçmektedir. Bu nedenle 25 km/saat hızla araba kullanmak makul bir uygulama değildir. Bu prensip aynı zamanda işle ilgili çalışmalara da uygulanmaktadır.
Eğer zaman, para, gayret veya zahmet açısından işyeri önlemleri ile ilişkili maliyet risk azaltmanın faydalarına daha ağır basıyorsa, o işyeri önleminin uygulanması makul bir uygulama değildir.
Aynı şekilde işyerinde halihazırda uygulanan işyeri önlemlerinden herhangi birinin çok fazla zaman alması, çok fazla gayret gerektirmesi ve çok zahmetli olması durumu da makul bir uygulama değildir. Çünkü bu durumda ilgili önlemlerin sırf bu nedenle riske maruz kalan personel tarafından uygulanmaması riski bulunmaktadır. Bu durumda yapılması gereken şey; daha az zahmetli ve daha pratik çözümlerin derhal araştırılması ve daha iyi bir çözüm bulununcaya kadar eski uygulamaya devam edilmesidir.
Her bir Risk Değerlendirme Ekibi tarafından yukarıda belirtilen doğrultuda tanımlanan risk kontrol tedbirlerinden işyerinde mevcut olanlar ile alınması gereken risk kontrol tedbirleri “İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirme Formu’na işlenir.
Alanlarında bilgi birikimine sahip kişiler olarak iş güvenliği sorumlusunun ve işyeri hekiminin tüm ekiplerin yapmış olduğu risk kontrol tedbirlerinin planlanması çalışmalarına katılımları tercih edilir. Ancak kendilerinin katılımları pratik olarak mümkün değilse, kendileri tarafından onaylanmayan “İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirme” formları yürürlüğe konmaz.
Risk
|
|
Kontrol Tedbirleri
|
Çalışanlara araç
Çarpması
|
Kabul edilemez risk
|
Ekskavatör operatörüne gerekli eğitim verilecek
Kazı esnasında kazı alanına çalışan girmesi engellenecek
Ekskavatörün kazı alanına giriş çıkışı esnasında güvenlik görev yapacak, gerekli eğitimler veril.
|
Yüksekten Düşme
(ciddi yaralanma – ölüm)
|
Kabul edilemez risk
|
Kazı kenarlarının 1,5 metre gerisine yönetmelikte
belirtilen özelliklerde korkuluk yapılacak
|
Malzeme düşmesi
|
Kabul edilemez risk
|
Kazı kenarı yakınına malzeme konulması engellenecek , tüm çalışanlar baret kullanılacak
|
Elektrik çarpılması,
su baskını
|
Kabul edilemez risk
|
Kazıya başlamadan önce kazı yeri ile ilgili tüm etüd ve kontroller yapılacak
|
Toprağın altında kalma
|
İstenmeyen Risk
|
Zemin etüdüne göre belirlenen şev açısı korunacak Gerekli yerlerde uygun tahkimat sağlanacak
Sahaya giriş çıkışlar kontrol altına alınacak
|
Ekskavatör devrilmesi
(ciddi yaralanma– ölüm)
|
Dikkate Değer Risk
|
Ekskavatör çalışması esnasında kazı alanına çalışan girmesi
engellenecek
|
Boğulma, patlama
|
Dikkate Değer Risk
|
Çalışma esnasında gaz çıkışı tespit edilirse çalışmalar durdurulup kazı alanı acilen boşaltılacak, itfaiye çağrılacak
|
Solunum yolu
Rahatsızlıkları
|
Kabul edilebilir risk
|
Kazı esnasında görevi olmayan çalışanlar kazı alanına yaklaştırılmayacak
|
12.7Kontrol Tedbirlerinin uygulanma sürecinin belirlenmesi
Kontrol Tedbirleri
|
Tamamlanma Süresi
|
Sorumlu
|
Zemin etüdüne göre belirlenen şev açısı korunacak. Gerekli yerlerde uygun tahkimat sağlanacak. Sahaya giriş çıkışlar kontrol altına alınacak
|
Kazı süresince
|
Şantiye şefi
|
Ekskavatör operatörlerine ve çalışanlara gerekli eğitim verilecek. Ekskavatör çalışması esnasında kazı alanına çalışan girmesi engellenecek
|
Eğitim: 1 hafta
Denetim: Kazı süresince
|
İş Güvenliği Uzmanı ve
Uygulama Koordinatörü
|
Ekskavatör çalışması esnasında kazı alanına çalışan girmesi engellenecek
|
Kazı süresince
|
İş Güvenliği Uzmanı ve
Uygulama Koordinatörü
|
Kazı kenarlarının 1,5 metre gerisine yönetmelikte belirtilen özelliklerde korkuluk yapılacak
|
Kazı yeri belirlenince ilk 2
Gün
|
İş Güvenliği Uzmanı
|
Kazı kenarı yakınına malzeme konulması engellenecek, tüm çalışanlar baret kullanacak
|
Eğitim: İş Başı
Denetim: Proje süresince
|
İş Güvenliği Uzmanı
|
Çalışma esnasında gaz çıkışı tespit edilirse çalışmalar durdurulup kazı alanı acilen boşaltılacak, itfaiye çağrılacak
|
Kazı süresince hazırlıklı
Olunacak
|
Şantiye Şefi – İş Güvenliği
Uzmanı – Uygulama
Koordinatörü
|
Kazıya başlamadan önce kazı yeri ile ilgili tüm etüd ve kontroller yapılacak
|
Projenin
onaylanmasından itibaren
1 hafta içerisinde
|
Hazırlık koordinatörü
|
Kazı esnasında görevi olmayan çalışanlar kazı alanına yaklaştırılmayacak
|
Kazı süresince
|
Uygulama Koordinatörü
|
12.8Kontrol Tedbirleri uygulandıktan sonra
• Etkinliği ölçme
• Gözden geçirme (bir değişim olduğunda ya da periyodik olarak)
(1) Yapılmış olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli
işyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı yılda bir yenilenir.
(2) Aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir.
a) İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması.
b) İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana
gelmesi.
c) Üretim yönteminde değişiklikler olması.
ç) İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi.
d) Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması.
e) Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi.
f) İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması
13KAYNAKLAR
ÇASGEM, http://www.casgem.gov.tr
TMMOB İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI, 2011. İşçi Sağlığı ve Güvenliği
Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Çanakkale.
TAN, O., 2009. Yargıtay Kararlarına Göre İşyerlerinde Meydana Gelen İş Kazaları,
Seminer, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
PEKDURANER, Ö., 2010. İş Kazası – İşverenin Sorumluluğu, Makale,
www.muhasebetr.com
TMMOB MAKİNE MÜHENDİSLERİ ODASI, 2005. İş Kazalarından Doğan
Sorumluluklar, Makale.
http://ankara.imo.org.tr
http://www.imo.org.tr
http://library.cu.edu.tr
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, 2006. Küçük Şantiyelerde
İş Sağlığı ve Güvenliği
(Gürbüz Yılmaz, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinin Tarihi Gelişimi)
Dostları ilə paylaş: |
