Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Çed alanında Kapasitesinin Güçlendirilmesi için Teknik Yardım Projesi

I.öNSÖZ

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 25 Kasım 2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’ni uygulamak için yetkili makam olup Yönetmelik Ek II kapsamında listelenen projeler için görevlerinin bir kısmını Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine devretmiştir.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, projelerin çevresel etkilerini ve bu etkilere azaltmak için gerekli önlemleri belirlemek üzere geçmişte belirli sektörler için kılavuzlar hazırlamış olup, bu dokümanları en son 2014 yılında olmak üzere zaman zaman güncellemektedir.
Bu kılavuz, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın ÇED Alanında Kapasitesinin Güçlendirilmesi için Teknik Yardım Projesi’nin 1.2.3. nolu Aktivitesi kapsamında hazırlanmıştır.
Yukarıda bahsi geçen proje kapsamında, aşağıdaki ana sektörler için toplam 42 adet kılavuz hazırlanmıştır;

• 
  Atık ve Kimyasallar
  
• 
  Tarım ve Gıda
  
• 
  Sanayi
  
• 
  Petrol ve Metalik Madenler
  
• 
  Agrega ve Doğal Taş
  
• 
  Turizm ve Konut Yatırımları
  
• 
  Ulaşım ve Kıyı Yatırımları
  
• 
  Enerji Yatırımları
  

Proje kapsamında bu kılavuzlara ilave olarak Ek I ve Ek II faaliyetlerinden kaynaklı çevresel etkileri özetleyen 85 adet Kitapçık hazırlanmıştır. Kılavuzlar ve kitapçıklar hazırlanırken Yönetmelik Ek I ve Ek II listesi altında yer alan tüm faaliyetler incelenmiş olup, bu faaliyetlerden kaynaklı çevresel etkiler ve alınacak önlemler detaylı olarak ele alınmıştır. Bu kılavuzların genel amacı, çevresel etki değerlendirme çalışmalarının incelenmesine veya ÇED Raporlarının ve/veya Proje Tanıtım Dosyalarının hazırlanmasına dahil olan ilgili taraflara arazi hazırlık, inşaat, işletme ve kapatma aşamaları boyunca İhtisas Organize Sanayi Bölgelerinden kaynaklı çevresel etkileri ve alınması gereken önlemler hakkında bilgi vermektir.

Bu kılavuz yasal olarak bağlayıcı bir belge değildir ve sadece tavsiye niteliğindedir.

II.KISALTMALAR ve terimler listesi

II.1.Kısaltmalar:

ÇED : Çevresel Etki Değerlendirmesi

PTD : Proje Tanıtım Dosyası

OSB : Organize Sanayi Bölgesi

İDK : İnceleme Değerlendirme Komisyon Toplantısı

AB : Avrupa Birliği

III.TEKNİK OLMAYAN ÖZET

Ülkemizde, Organize Sanayi Bölgeleri’nin kurulmasının amacı;

• 
  Sanayinin uygun görülen alanlarda yapılanmasını sağlamak,
  
• 
  Çarpık sanayileşme ve çevre sorunlarını önlemek, kentleşmeyi yönlendirmek,
  
• 
  Kaynakları rasyonel kullanmak,
  
• 
  Bilgi ve bilişim teknolojilerinden yararlanmak,
  
• 
  Sanayi türlerinin belirli bir plan dâhilinde yerleştirilmesi ve geliştirilmesi amacıyla, sınırları tasdik edilmiş arazi parçalarının imar planlarındaki oranlar dâhilinde gerekli ortak kullanım alanları, hizmet ve destek alanları ve teknoloji geliştirme bölgeleri ile donatılıp planlı bir şekilde alanlar oluşturmaktır.
  

İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri ise aynı sektör grubunda ve bu sektör grubuna dâhil alt sektörlerde faaliyet gösteren tesislerin bir arada yapılmasını sağlamak amacıyla kurulmaktadır. Bunun çevresel açısından olumlu tarafı aynı alt sektörlerden oluşan tesislerden kaynaklanacak atıkların ve çevresel etkilerin birbirleri ile benzer olması, atıkların arıtma ve bertaraf yöntem ve teknolojilerin ortak olmasıdır.

Ülkemizde kurulan İhtisas OSB’ler sadece sanayi sektörü ile ilgili değil aynı zamanda tarım sektöründeki bazı alt sektörler için de kurulmaktadır. Örneğin; Besi İhtisas OSB, Tarımsal Ürünler İhtisas OSB vb.
Bu kılavuzda İhtisas OSB’lerin değerlendirilmesi 4 başlık altında yapılmıştır.

1. 
   Alternatiflerin Değerlendirilmesi: Bu değerlendirme 4 alt başlıkta yapılmıştır.
   

• 
  Yerseçimi Alternatifi
  
• 
  Teknoloji Alternatifi
  
• 
  Çevresel Önlemler Alternatifi
  
• 
  Eylemsizlik alternatiifi
  

1. 
   Etkiler ve alınacak Önlemler: Aşağıdaki alt başlıkların inşaat ve işletme dönemindeki etkileri belirtilmiş ve etki azaltıcı önlemleri konularında önerilerde bulunulmuştur
   

• 
  Toprak ve Jeoloji
  
• 
  Gürültü ve Titreşim
  
• 
  Hava Kirliliği
  
• 
  İnsanlar Üzerine Etkiler
  
• 
  Yüzey ve Yeraltısularına Etkiler
  
• 
  Atıklar
  
• 
  Diğer Etkiler
  

3. 
   İşletme Faaliyete Kapandıktan Sonra Etkiler: İnşaat ve işletme dönemindeki etki alt başlıkları çerçevesinde işletme faaliyete kapandıktan sonrada etkileri irdelenmiştir.
   

4. 
   İzleme: İzlenmesi gerekli parametreler ve izleme metodolojisi hakkında bilgi verilmiştir.
   

İhtisas OSB olarak kurulacak alt sektörler oldukça geniş kapsamlı ve çeşitli olması nedeniyle bu kılavuzda belirtilen çevresel etkiler ve alınacak önlemler, ilgili alt sektörler için hazırlanmış olan kılavuzlarla birlikte değerlendirilmesi gerekir.

IV.GİRİŞ

Bu kılavuz, ÇED çalışmalarını geliştirmek ve bu faaliyetleri standartlaştırmak için ÇED sürecinde yer alan tüm ilgili tarafların kullanımına açıktır. Ayrıca, bu kılavuzların ana hedef grubu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı personelinin yanı sıra, ÇED sürecine dahil olan Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü temsilcileri, her bir proje için seçilen İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu üyeleri, proje sahipleri ve Yönetmeliğe göre ilgili dokümanların hazırlanmasına aktif olarak katılım gösteren danışmanlardır.

Kılavuz, çevresel etkilerini üç aşamada değerlendirmektedir;

• 
  İnşaat aşamasında çevresel etkiler
  
• 
  İşletme aşamasında çevresel etkiler
  
• 
  İşletmeya kapatılması ve sonrası alınacak çevresel önlemler
  

Bu kılavuz aşağıdaki bölümlerden oluşmaktadır;

• 
  Alt sektördeki projelerin tanımlanması
  
• 
  ÇED Yönetmeliği kapsamındaki yeri
  
• 
  İlgili Ulusal ve AB Mevzuatı
  
• 
  Proje Alternatifleri
  
• 
  Çevresel Etkiler ve Alınacak Önlemler