NOTE: there were some errors in the original WORD document on the web. Text in red indicates the fixes to these errors. Text in green indicates a couple of improvements/alternatives to the English text that would be useful to include in translations.
CMS The Compact Muon solenoit Experiment
CMS Kompakt Müon Solenoit Deneyi
Colliding Protons and heavy ions at unprecedented energies
Protonları ve ağır iyonları bugüne kadar görülmemiş enerjilerde çarpıştırmak
To create Localized conditions similar to those that existed a fraction of a billionth of a second after the Big Bang
Büyük Patlama'dan sonraki ilk saniyenin milyarda birlik kesirinde varolana benzer koşulları yerel olarak yaratmak
To look for New particles such as the Higgs boson, supersymmetric particles, mini black holes, gravitons, new states of very hot and dense matter…
Higgs parçacığı, süpersimetrik parçacıklar gibi yeni parçacıkları, mini kara delikleri, gravitonları, çok sıcak ve yoğun yeni madde formlarını aramak
To understand Why the world is the way it is
Why some particles weigh more than others
What constitutes/is the dark matter in the Universe
If there are more than three dimensions of space
The properties of hot, dense matter that existed in the early Universe
If/How we can make further progress towards a unified theory that
can explain ALL physical phenomena
Only results from experiments can reveal Nature’s deeper workings.
CMS is such an experiment
Dünyanın neden şimdiki halinde olduğunu
Bazı parçacıkların neden diğerlerinden daha ağır olduğunu
Evrendeki karanlık maddenin ne olduğunu
Uzayda 3'ten fazla boyut olup olmadığını
Evrenin ilk zamanlarinda varolan sıcak ve yoğun maddenin özelliklerini
TÜM fiziksel olguları anlatabilecek bir birleşik kurama nasıl ulaşabileceğimizi anlamak.
Yanlızca deneylerden gelen sonuçlar Doğa'nın derin işleyişini açığa çıkarabilir.
CMS böyle bir deneydir.
http://cms.cern.ch
The Detector and Detectives
CMS is a large technologically advanced detector comprising many layers, each designed to perform a specific task. Together these layers allow CMS scientists to identify and precisely measure the energies and momenta of all particles produced in collisions at CERN’s Large Hadron Collider (LHC).
Detektör ve Detektifler
CMS her biri özel bir amaca hizmet etmek üzere tasarlanmış bir çok katmandan oluşan büyük ve ileri teknoloji ürünü bir detektördür. Bu katmanlar bir arada CMS uzmanlarının CERN'deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nda (LHC) oluşan bütün parçacıkları belirlemesini ve enerji ve momentumlarını hassas bir şekilde ölçmesini sağlar.
Electromagnetic Calorimeter
Nearly 80 000 crystals of lead tungstate (PbWO4) are used to measure precisely the energies of electrons and photons. A ‘preshower’ detector, based on silicon sensors, helps particle identification in the endcaps.
Elektromanyetik Kalorimetre
Yaklaşık 80 000 kurşun-tungstat (PbWO4) kristali elektronların ve fotonların enerjilerini hassas bir şekilde ölçmek için kullanılır. Silikon sensörlere dayalı 'parçacık yağmuru öncesi' detektörü uç kapaklarda parçacıkların tanımlanmasına yardımcı olur.
Hadron Calorimeter
Layers of dense material (brass or steel) interleaved with plastic scintillators or quartz fibres allow the determination of the energy of hadrons, that is, particles such as protons, neutrons, pions and kaons.
Hadron Kalorimetresi
Plastik sintilatör veya kuartz fiberlerle içiçe geçmiş (prinç veya çelikten) yoğun madde katmaları hadronların, yani proton, nötron, pion ve kaon gibi parçacıkların enerjilerinin belirlenmesini sağlar.
Muon Detectors
To identify muons (essentially heavy electrons) and measure their momenta, CMS uses three types of detector: drift tubes, cathode strip chambers and resistive plate chambers.
Müon Detektörleri
Müonları (esasen ağır elektronları) belirlemek ve momentumlarını ölçmek için CMS üç tür detektör kullanır: sürüklenme tüpleri, katot şerit odacıkları ve dirençli plaka odacıkları
Tracker
Finely segmented silicon sensors (strips and pixels) enable charged particles to be tracked and their momenta to be measured. They also reveal the positions at which long-lived unstable particles decay.
İzbulucu
Küçük parçalardan oluşan silikon sensörleri (şerit ve pikseller) yüklü parçacıkların izlerinin bulunmasını ve momentumlarının ölçülmesini sağlar. Aynı zamanda uzun ömürlü ve kararsız parçacıkların nerede bozunduklarını da bulur.
Superconducting solenoit
Passing 20 000 amperes through a 13 m long, 6 m diameter coil of niobium-titanium superconductor, cooled to -270°C, produces a magnetic field of 4 teslas (about 100 000 times stronger than that of the Earth). This field bends the trajectories of charged particles, allowing their separation and momenta measurements.
Süperiletken solenoit
-270°C'ye soğutulmuş 13 metre uzunluğundaki ve 6 metre çapındaki süperiletken bir niobiyum-titanyum bobininden 20 000 amper geçirmek 4 Tesla büyüklüğünde bir manyetik alan (Dünya'nın manyetik alanından yaklaşık 100 000 kat fazla) oluşturur. Bu alan, yüklü parçacıkların izlerini büker ve böylece birbirlerinden ayrılmalarını ve momentumlarının ölçülmesini sağlar.
Pattern Recognition
Any new particles discovered in CMS will be typically unstable and rapidly transform into a cascade of lighter, more stable and better understood particles. Particles traveling through CMS leave behind characteristic patterns, or ‘signatures’, in the different layers, allowing them to be identified. The presence (or not) of any new particles can then be inferred.
Desenlerin Tanınması
CMS'de keşfedilen herhangi yeni bir parçacık tipik olarak kararsız olacak ve hızla bozunarak daha hafif, daha kararlı ve daha iyi anlaşılabilen parçacıklardan oluşan bir çağlayana dönüşecektir. CMS boyunca yol alan parçacıklar geçtikleri değişik katmanlarda kendilerine özgü izlerini veya 'imzalarını' bırakacaklar ve bu farklı izler de onların tespit edilmelerini sağlayacaklar. Herhangi bir yeni parçacığın varlığı (veya yokluğu) bu şekilde anlaşılabilir.
Diagram: Silicon Tracker, Electromagnetic Calorimeter, Hadron Calorimeter, Superconducting solenoit, Iron return yoke interspersed with Muon chambers
Key: Muon, electron, charged hadron (e.g. pion), neutral hadron (e.g. neutron), photon
Şekil: Silikon İzbulucu, Elektromanyetik Kalorimetre, Hadron Kalorimetresi, Süperiletken solenoit, Müon Odaları arasına katılmış demir manyetik alan hapsedici
Anahtar: Müon, elektron, yüklü hadron (örneğin pion), yüksüz hadron (örneğin nötron), foton
Trigger System
To have a good chance of producing a rare particle, such as a Higgs boson, the particle bunches in the LHC collide up to 40 million times a second. Particle signatures are analysed by fast electronics to save (or ‘trigger on’) only those events (around 100 per second) most likely to show new physics, such as the Higgs particle decaying to four muons in the figure below. This reduces the data rate to a manageable level. These events are stored for subsequent detailed analysis.
Tetikleme Sistemi
Higgs bozonu gibi çok nadir olan bir parçacığı üretme şansını arttırmak için LHC'de parçacık kümeleri saniyede 40 milyon kere çarpışırlar. Parçacık imzaları sadece (aşağıdaki şekilde de görülen) Higgs'in 4 müona bozunması gibi yeni fizik göstermesi en olası olayları (saniyede 100 kadar) kaydetmek (veya "tetiklemek") amacıyla hızlı-elektronik devrelerle incelenirler. Bu elemeler veri miktarını başedilebilir bir seviyeye indirir. Kabul edilen olaylar daha sonra ayrıntılı incelenmek üzere saklanır.
Data Analysis
Physicists from around the world use cutting-edge computing techniques (such as the Grid) to sift through millions of events from CMS to produce plots like the one on the left (a simulation) that could indicate the presence of new particles or phenomena.
Veri Analizi
Dünyanin her bir tarafında fizikçiler en ileri bilgisayar tekniklerini (Grid gibi) kullanarak
CMS'nin kaydettiği milyonlarca olayı incelerler ve soldaki grafikte (bir simulasyon) görülen gibi yeni parçacıklara veya olgulara işaret edebilecek sonuçlar elde ederler.
Diagram: Simulated 250 GeV Higgs decaying to 4 muons
Events/250 GeV
Higgs signal
Şekil: 250 GeV kütleli Higgs'in 4 müona bozunmasının simulasyonu
Olay/250 GeV
Higgs sinyali
The CMS detector comprises 100 million individual detecting elements, each looking for tell-tale signs of new particles and phenomena—40 million times a second. It is one of the most complex and precise scientific instruments ever constructed. Situated 100 m underground at the French village of Cessy, just across the border from Geneva in Switzerland, it will operate for at least ten years starting in late 2007.
CMS detektörü her biri yeni parçacıkların ve olguların hikayelerini anlatan izleri her saniyede 40 milyon kere arayan 100 milyon farklı detektör parçasından oluşmuştur. Şimdiye kadar inşa edilmiş en karmaşık ve hassas bilimsel aygıtlardan biridir. Cenevre'deki sınırın hemen ötesinde Fransa'nın Cessy köyünde yerin 100 metre altında bulunan CMS, 2007'nin sonlarına doğru en az on yıl süre için çalışmaya başlayacaktır.
Physical Parameters
12 500 tonnes
21 m long
15 m diameter
Fiziksel Parametreler
12500 ton
21 metre uzunluğunda
15 metre çapında
The huge size of CMS hides the complexity within. A technician assembles one of the components of the inner tracker using 5-micron thick wires.
CMS'nin büyük boyutları içerideki karmaşıklığı gizler.
Bir teknisyen, 5 mikron kalınlığındaki kabloları kullanarak iç izbulucunun bir parçasını monte ediyor.
The large pieces of CMS, weighing between 200 and 2000 tonnes each, are lowered 100 m into the cavern before being assembled into position.
CMS'nin her biri 200 ila 2000 ton ağırlığındaki büyük parçaları birleştirilmeden önce 100 metre derinlikteki özel kovuğa indiriliyor.
A Worldwide Adventure Solving some of the mysteries of the Universe is only possible with the involvement of scientists, engineers and students from a multitude of disciplines. Pieces of CMS have been designed and constructed in institutes around the world, as well as in industry, before being brought to CERN for the final assembly. The data analysis will be another worldwide endeavour, made possible through innovations in computing technology such as the Grid.
Dünya Çapında Bir Macera Evrenin bazı sırlarını çözmek ancak çeşitli dallardan bilim insanlarının, mühendislerin ve öğrencilerin biraraya gelmesiyle mümkün olabiliyor. CMS'nin parçalari CERN'e son montaj için getirilmeden önce dünyanın çeşitli bolgelerindeki enstitülerde ve endüstriyel kuruluşlarda tasarlandı ve inşa edildi.
Veri analizi ise Grid gibi yenilikler sayesinde gerçekleşebilecek bir başka dünya çapında çaba olacak.
A researcher and a PhD student work together to cable and test some of the readout electronics of CMS.
Bir araştırmacı ve bir doktora öğrencisi CMS'nin okuyucu elektroniğini kabloluyor ve sınıyor.
Some collaborators in the assembly hall celebrating the end of construction of an element of CMS.
Bazi katılımcılar montaj binasında CMS'nin bir kısmının yapımının sonlanmasını kutluyorlar.
CMS Collaborators
37 countries, 155 institutes
2000 scientists, including about 450 students
CMS Katılımcıları
37 ülke, 155 enstitü
Yaklaşık 450'si öğrenci olmak üzere 2000 bilim insanı
To find out more about all aspects of CMS, visit our web site at: http://cms.cern.ch
www.cern.ch
CMS'nin her yönüyle ilgili daha fazla bilgi için web sayfamızı ziyaret ediniz: http://cms.cern.ch www.cern.ch
CERN
European Organization
For Nuclear Research
CH-1211 Geneva, Switzerland
CERN
Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi,
CH-1211 Cenevre, İsviçre
Communication Group, September 2006
CERN-Brochure-2006-007-Eng
İletişim Grubu, Eylül 2006
CERN-Broşürü-2006-007-Tur
Dostları ilə paylaş: |