6. i::,’::,::,ы::,Y::,u::, (belgidan keyin bir necha ikki nuqta) - fonetik o‘ta
cho‘ziqlik (emfatik cho‘ziqlik).
Diftonglashgan unlilar. So‘z boshida diftonglashgan
e, o, ɵ, unlilari
quyidagicha transkripsiya qilinadi:
1) diftonglashishning maksimal darajasi -
ye yoki
ie ;
YƟ ,
uo kabi ifodalanadi,
masalan,
qipchoq yeshki, Y
ɵ lsa, Y
ɵ ttY, Y
ɵ sha //
adabiy orfografik. echki, o‘lsa,
o‘tdi, o‘sha;
2) diftonglashishning susayishi (kuchsizlanishi) -
(y)e yoki
(y)e; (Y)ɵ, (u)o kabi ifodalanadi, masalan,
qipchoq (Y)ɵz, (Y)ɵttүz, (u)ɵt, (i)et //
adabiy orfografik. o‘z, o‘ttiz, o‘t, et.
iy, qy, Yv, uv tipidagi diftongsimon tovush birikmalari ba’zi o‘zbek
shevalarida
i, ы, u tovushlarining cho‘ziq varianti (
i: ,
ы: ,
u: ) kabi eshitilsa ham,
ko‘pchilik o‘zbek shevalarida fonetik jihatdan diftong xarakteridagi ayrim tovush
bo‘lmay, balki ikki mustaqil tovushdan iborat bo‘lgan tovushlar birikmasidir.
Masalan,
qipchoq, kiydi
∞ ki:di, oquv
∞ oqu:, bilYv
∞ bilY:.
Undoshlar. Transkripsiyada
b, d, z, m, n, p, r, s, t, sh undoshlari o‘z holicha
ishlatiladi. Qolgan belgilar quyidagi maonoda qo‘llanadi:
v - lab-lab
v. Lab-tish
v undoshi uchrab qolsa, alohida izohlash zarur.
y - ruscha
y ga nisbatan siqiqroq talaffuz qilinadigan tovush. Nemis tilidagi
