D ədə Qorqud ● 2017

Nümunə 1. “Uzaq qohumnansa şəkillərimi layk edən dostlarım yaxşıdır”.

Bu nümunələrdə Azərbaycan xalqının gerçəkliyi gülüş prizmasından dərki və ifadəsi imkanları özünün ən yüksək səviyyədə təzahürünü tapır. Eynşteynin folklorik obrazı vasitəsilə kollektivin həyata baxışı, ifadə edə bilmədiyi emosional ehtiyacları təcəssüm olunur. Təbii ki, bu məqamda gerçəkliyin satirik və ironik təsviri modelləri aktuallaşmış olur:

Nümunə 2. “Martın yeddisi rayona gedirəm. Rəhmətə gedənim var”.
Burada “8 Mart” Beynəlxalq Qadınlar günü bayramı ərəfəsində bəzi kişilərin müəyyən bəhanələr gətirərək qadınları təbrik etməməsi faktına diqqət yetirilir. İnsanlar arasında tez-tez rast gəlinən bu davranış satirik yanaşmayla tənqid edilir. Həmçinin burada həmin gündə psixoloji olaraq qadın mühitinin ağırlığına mətnaltı işarə də yer almışdır. Çünki mətndə qadın mövqeyi öz əksini tapmışdır. Kişilərin qadınları təbrik etməmək üçün bəhanələrə əl atmasından kişilər narahat olurlar. Yəni kişilər qarşı tərəfin belə düşünəcəyini düşünürlər. Bu situasiya ilə bağlı başqa bir nümunə də fikrimizi təsdiq edir:



Nümunə 3. “8 marta gedən yol 23 fevraldan keçir”.
Yenə də burada qarşılaşdırılan tərəflər qadın və kişilərdir. “8 Martla” yəni Beynəlxalq qadınlar günü ilə 23 fevralın (Qızıl Ordunun və ya Sovet Hərbi Dəniz Donanmasının yaranması günü. Sovet dövründə ictimaiyyət arasında “kişilər” günü kimi rəmzləşmişdir) müqayisə olunması, “qadın” və “kişi” oppozisiyasının yeni forma və formatda təzühürüdür.

Yaxud başqa bir mətndə isə bu qarşıdurma yeni bir ironiya əsasında təcəssüm olunmuşdur:

Nümunə 4. “İndidən dava etməyə başlayın ki, 14 fevrala çatdırasınız”.
Buradan görünən odur ki, “8 mart”la bağlı həssaslıq “14 fevral” (Müqəddəs Va­lentin günü – sevgililər günü kimi populyardır) ərəfəsində aktuallaşmış olur. Həmin ərə­fədə münasibətlərin pozulmasının başqa cür mənalandırılma qorxusu, “yozulma” təhlü­kəsi vardır. Əslində, sevgililərin gündəlik həyat rejimində ən çox rast gəlinən situasiyaya – dava-dalaşa münasibətin dəyişməsinin arxasında başqa cür anlaşılma narahatçılığı dayanır. Hər iki tərəfin arzu etdiyi, istədiyi bu situasiya yanlış anlaşılmadan qorxmaq kimi təcəssüm edir. Sanki həm qız, həm də oğlan “dava” etməyi qətiyyən arzulamır, sadəcə olaraq bu dəfə hər iki tərəfin “əsaslı” səbəbi vardır. Təbii ki, bu dediklərimiz mətni doğuran psixoloji gerçəkliyin dildə ifadə olunarkən qazandığı mahiyyətdir.

Yaxud Eynşteyn milli “mentalitet” və “dəyərləri” zahirən müdafiə edən, əslində isə tənqid edən tip kimi özünü göstərir: