DəDƏ qorqud dada gorgud elmi-ədəbi toplu
Yüklə 1,49 Mb.
|
| Ключевые слова: Балакен, хайла, дамбыр, Сэнэм, ашыг
Giriş. Bizim dambırla və hayla sənəti ilə ilk tanışlığımız 2005-ci ilin avqustundan başlayır. 2005-ci ilin avqust ayında biz Balakən rayonun Tülü kəndində Dambırçı Nizamla görüşərək ondan bir kasetlik material toplamışdıq. Ancaq o zaman namizədlik dissertasiyası üzərində işlədiyimiz üçün dambırçıları və hayla sənətini araşdıra bilmədik. 2014-cü ilin may ayında və ondan sonra dəfələrlə dambırçılığın geniş yayıldığı Zaqatala və Balakən rayonlarında olduq və həmin ərazilərdə toplama apardıq. Balakənlilərin haqqında çox danışdıqları dambırçılardan biri də Haylaçı Sənəmdir. Ancaq çox təəssüf ki, Əzizə Cəfərzadənin “Azərbaycanın aşıq və şair qadınları” kitabına saldığı 213 haylanı və Sənəm haqqında yazdığı 6 cümləlik məlumatı nəzərə almasaq, Haylaçı Sənəmin həyatı və yaradıcılığı demək olar ki, öyrənilməmişdir. Əzizə xanım yazır: “Balakən rayonunda Gülüzən kəndində dünyaya gəlmiş, orada da vəfat etmişdir. Aşıq Sənəm uzun ömür sürmüş, 1928-ci ildə I Aşıqlar qurultayında öz tamburu ilə iştirak etmişdir. Sənəm bu yerlərdə Muğal adlanan Azəri tayfalarından biri arasında yayılmış “hayla gecələri”nin iştirakçısı olmuşdur. El şənliklərinin sevimli aşığı külli miqdarda hayla–bayatı qoşmuşdur. Bunları gözəl, məlahətli səsi ilə, çaldığı tamburun müşayiəti ilə oxumuşdur. Qədim musiqi alətlərimizdən olan tamburda, “Çay daşı, çaylaq daşı” və s. kimi el havalarını məharətlə ifa edən Aşıq Sənəm yaradıcı sənətkar olmuşdur.” [Azərbaycanın aşıq və şair qadınları. Səh. 212]. Onu qeyd edək ki, prof. Əzizə Cəfərzadənin işlətdiyi “Muğal adlanan Azəri tayfaları” ifadəsi kökündən yanlışdır. Muğal həmin bölgədə yaşayan Dağıstan mənşəli xalqların Azərbaycan türklərinə verdikləri addır. Həmçinin Balakən rayonunun təəssübkeş ziyalısı, Balakən rayon “Mədəniyyət və turizm şöbəsi”nin əməkdaşı, şairə-publisist Tahirə Sultan (Tahirə Bayramova) “Mədəni həyat” jurnalında Sənəm haqqında bir neçə publisistik yazı çap etdirmişdir. Biz bu yazımızda onun həyatı və yaradıcılığı haqqında məlumat verməyə çalışmışıq. Haylaçı Sənəmin Balakən rayon Rəssam Elnur Rəsulovun çəkdiyi bu şəkli Tarix-diyarşünaslıq muzeyində də Balakən rayon Tarix-diyarşünaslıq saxlanan şəkli muzeyindən götürmüşük. Yüklə 1,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|