YAŞAR KEMAL (1923 - )
Toplumcu gerçekçi bir yazardır.
Asıl adı Kemal Sadık Göğçeli'dir.
Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan, Anadolu insanının ekonomik ve toplumsal sorunlarını dile getirdiği röportaj-ları ile tanınmaya başlamıştır.
1953-54'te Cumhuriyet'te tefrika edilen ilk romanı "İnce Memed" büyük ilgi uyandırmıştır. Türkiye'de tarımdan sanayileşmeye geçiş evresi olarak nitelenebilecek 1950'li yıllarda, Çukurova'nın geniş biçimde makineleş-meye açılması ve verimli topraklar üzerindeki ağalar arası rant savaşının kızışması, bunun yoksul Çukurova köylüsü üzerindeki sonuçları Yaşar Kemal'in romanları-nın ilk evresinin ana temasını oluşturmuştur.
Ağa baskısı karşısında dağa çıkan eşkıya "İnce Memed"le yazar, bir destan kahramanını anlatırken aynı zamanda toplumsal yapıdaki aksaklıkların da eleştirisini yapar.
"Teneke", Çukurova yöresindeki çeltik ağalarına karşı mücadele eden ve köylünün yanında yer alan genç ve idealist bir kaymakamın trajik öyküsünü işler, "aydının mücadele gücü"nü dile getirir. Daha sonra bu romanı iki perdelik oyun biçiminde sahneye uyarlamıştır.
Halk öykücülüğünden yola çıkarak, sözlü gelenekte yaşayan Köroğlu, Karacaoğlan, Alageyik öykülerini "Üç Anadolu Efsanesi" adıyla yeniden kaleme almıştır.
Yaşar Kemal 70'li yılların ortalarından itibaren yazarlı-ğında yeni bir yönelimin ürünleri olarak nitelenebilecek ürünler vermeye başlar. "AI Gözüm Seyreyle Salih", "Kuşlar da Gitti" ve "Deniz Küstü" romanlarında yazar ilk kez Çukurova dışına çıkarak kenti ve deniz insanını ko-nu edinmiştir.
Anadolu insanının sözlü anlatım geleneğinin ürünleri olan destanlardan, ağıtlardan, halk öykülerinden, masal-lardan, türkülerden ve çağdaş roman tekniklerinden ya-rarlanarak vardığı bireşim ve üslup onu her bakımdan özgün bir çağdaş sanatçı kimliğine ulaştırmıştır.
Kurduğu imge ve mit dünyası, benzetmeler, betimleme-ler, doğanın tüm yönleriyle anlatımı, kullandığı dil, yerel sözcükler ve deyimler, atasözleri, yakarışlar, sövgüler onun anlatımını canlı ve etkileyici kılmıştır.
Anlatımındaki özgünlük "düşle gerçeği, doğayla insanı iç içe" vermedeki başarısından kaynaklanmaktadır.
Şiirsel üslubu ve olağanüstü düş gücüyle, modern ro-manla epik anlatım biçimlerini başarıyla bağdaştırması onu özgün ve güçlü kılmıştır.
Eserlerinde kullandığı bölgesel sözler ve deyimlerle ilgili Ali Püsküllüoğlu tarafından Yaşar Kemal Sözlüğü adlı bir kitap yayımlanmıştır.
Eserleri:
Roman: İnce Memed, Teneke, "Dağın Öteki Yüzü" üçlemesi
("Orta Direk", "Yer Demir Gök Bakır", "Ölmez Otu"),
"Akçasazın Ağaları" dizisi ("Demirciler Çarşısı Cinayeti",
"Yusufçuk Yusuf"), "Hüyükteki Nar Ağacı", "Kimsecik" üçle-
mesi ("Yağmurcuk Kuşu", "Kale Kapısı", "Kanın Sesi"),
Ağrıdağı Efsanesi, Binboğalar Efsanesi, Çakırcalı Efe, Filler
Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca, AI Gözüm Seyreyle
Salih, Kuşlar da Gitti, Deniz Küstü, "Bir Ada Hikâyesi" üçle-
mesi ("Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana", Karıncanın Su içti-
ği", "Tanyeri Horozları"),
Hikâye: Sarı Sıcak
Derleme: Ağıtlar, Üç Anadolu Efsanesi (Derleme - Özgün Anlatı)
Röportaj: Bu Diyar Baştan Başa, Allah'ın Askerleri (Röpor-
taj-Öykü)
Deneme - Fıkra: Taş Çatlasa
Folklor Denemeleri: Sarı Defterdekiler
Antoloji: Gökyüzü Hep Mavi Kaldı (Sabahattin Eyüboğlu'yla birlikte yazmıştır.)
Konuşma ve Yazıları: Ağacın Çürüğü, Zulmün Artsın, Bal-daki Tuz, Ustadır Arı
NECATİ CUMALI (1921 - 2001)
Şiir, hikâye, roman ve tiyatro türlerinde eserler vermiştir.
Gözlemlerinden yola çıkarak toplumsal sorunları ele almıştır.
Ege bölgesinin kırsal insanının yaşantısını anlatmıştır.
Sinemaya da uyarlanmış olan "Susuz Yaz" adlı eserini hem tiyatro hem de hikâye biçiminde kaleme almıştır.
Eserleri:_Roman'>Eserleri:_Şiir'>Eserleri:
Şiir: Kızılçullu Yolu, Harbe Gidenin Şarkıları
Roman: Tütün Zamanı (Zeliş), Yağmurlar ve Topraklar, Viran Dağlar
Hikâye: Ay Büyürken Uyuyamam, Dila Hanım
Tiyatro: Susuz Yaz, Nalınlar, Boş Beşik, Ezik Otlar, Yeni Çıkan Şarkılar ya da Juliet
SAMİM KOCAGÖZ ( 1916 -1993)
Toplumcu gerçekçi sanat anlayışı doğrultusunda ürünler vermiştir.
Hikâyelerin konularını yaşadığı Söke çevresinden ve Menderes vadisinin toprak sorunlarından almış, alışılmış teknik ve anlatıma bağlı kalarak sınıfsal çelişkileri, eko-nomik nedenlerle değişen düzen ve dünya görüşlerini incelemiştir.
Eserleri:
Roman: İkinci Dünya, Bir Şehrin İki Kapısı, Yılan Hikâyesi, Onbinlerin Dönüşü, Kalpaklılar, Doludizgin, Bir Karış Toprak, Bir Çift Öküz, İzmir’in içinde, Tartışma, Mor Ötesi, Eski Top-rak
Hikâye: Telli Kavak, Sığınak, Sam Amca, Cihan Şoförü, Ahmet'in Kuzuları, Yolun Üstündeki Kaya, Yağmurdaki Kız, Alandaki Delikanlı, Gecenin Soluğu
KEMAL BİLBAŞAR (1910 -1983)
Konularını özellikle Batı Anadolu kasabalarından almış-tır.
İnançlar, gelenek ve töreler, hayat görüşleri, çıkar ça-tışmaları ve yerli renklerle beslenmiş olayları gelenekçi bir anlatışla işlemiştir.
Refik Halit'le başlayan memleket hikâyeciliğini, eleştirel ve sert bir gerçekçilik içerisinde ele almıştır.
"Cemo" romanıyla geniş kesimlerce tanınmış ve sevil-miştir.
Eserleri:
Roman: Cemo, Memo, Yeşil Gölge, Başka Olur Ağaların Düğünü
Hikâye: Anadolu'dan Hikâyeler, Irgatların Öfkesi, Cevizli Bahçe
10. MAHMUT MAKAL (1933 - )
Yazarlık hayatına yeni bir köy öğretmeni olarak Varlık dergisine gönderdiği köy mektupları ve notlarıyla başla-dı.
Bu notların toplandığı "Bizim Köy" kitabı geniş bir ilgi uyandırdı; edebiyatımızda köy edebiyatı çığırını başlattı.
Eserleri:
Notlar (hikâyemsi izlenimler): Bizim Köy, Köyümden, Hayal ve Gerçek, Memleketin Sahipleri
12. SINIF TÜRK EDEBİYATI DERS NOTLARI
TALİP APAYDIN (1926 - )
İlk şiir ve hikâyeleri Köy Enstitüleri Dergisi'nde yayım-lanmıştır.
Köy gözlemlerini notlar halinde kaleme almıştır.
Konularını köy ve kasaba olaylarından alan hikâye ve romanlar yazmıştır.
Eserleri:_Köy_Notları'>Eserleri:
Köy Notları: Bozkırda Günler
Şiir: Susuzluk
Hikâye: Ateş Düşünce, Öte Yakadaki Cennet, Koca Taş, O Güzel İnsanlar (çocuklar için), Yolun Kıyısındaki Adam, Du-var Yazıları, Kökten Ankaralı, Hendek Başı, Hem Uzak Hem Yakın
Roman: Sarı Traktör, Yarbükü, Emmioğlu, Ortakçılar (Son-raki basımda Ortakçının Oğlu adıyla basılmıştır), Define, Köylüler, Tütün Yorgunu
FAKİR BAYKURT (1929 – 1999)
Köy Enstitüsü çıkışlı yazarlardandır.
Hikâye ve roman türlerinde eserler vermiştir.
Özellikle Orta Anadolu bölgesini konu edinmiştir.
İçinde doğup yetiştiği köylülerin hallerini anlatmaya ça-lışmıştır.
İnsanları, okurları aydınlatmayı, daha ileriye taşımayı görev edinmiştir.
Eserleri:
Roman: Yılanların Öcü, Irazca'nın Dirliği, Onuncu Köy, Kap-lumbağalar, Tırpan
DURSUN AKÇAM (1930 - 2003)
Gazete ve dergilerdeki röportajlarıyla edebiyat dünyası-na girmiştir.
Kuzey Doğu Anadolu'nun köy ve kasaba hayatını, dert-lerini sergileyen, etkili ve yalın eserler yazmıştır.
Eserleri:
Gözlemler ve Köy Notları: Analar ve Çocukları
Anı - inceleme: Doğu'nun Çilesi
Röportaj: Kan Çiçekleri
Hikâye: Ölü Ekmeği, Taş Çorbası, Köyden indim Şehire,
Haley
Roman: Kanlı Dere'nin Kurtları
14. ABBAS SAYAR (1923 -1999)
Edebiyata şiirle başlayan yazar sonraları roman türün-deki ürünleriyle edebiyatımızda tanınmıştır.
Köy gerçekliğini döneminin köy edebiyatçılarından farklı olarak kendine has bir üslupla yansıtmıştır.
Yozgatlı olan ve burada uzun yıllar yaşayan yazar, ya-pıtlarında genellikle Orta Anadolu'yu anlatmıştır.
"Yılkı Atı" romanıyla geniş kesimlerce sevilmiştir. Yılkıya (başıboş) bırakılan bir atın doğadaki yaşam mücadelesi-ni arka planda köy gerçekliğini, halkın yoksulluğunu da vererek anlatmıştır.
Oldukça şiirsel, günlük konuşma dilinin deyimlerin zen-ginleştirdiği bir dil ve anlatımı vardır.
Eserleri:
Roman: Yılkı Atı, Çelo, Can Şenliği, Dik Bayır, Tarlabaşı Salkım Saçak, Anılarda Yumak Yumak Hikâye: Yorganımı Sıkı Sar
Şiir: Gönül Sandalı
C. BİREYİN İÇ DÜNYASINI ESAS ALAN ESERLER
Bireyin iç dünyasını esas alan yazarlar insan gerçekliğini farklı bir bakışla anlatmak, modern hayatın insan üzerindeki etkilerini tespit etmek için psikoloji, psikoanalitik (psikoanaliz) gibi bilimlerden ve dolayısıyla Freud'un görüşlerinden fayda-lanmışlardır.
Yazarlar, bireyin iç dünyasını anlatmak için, düş analizi (bire-yin gördüğü rüyayı içerik olarak çözümlemek) ve bilinç akışı (insanın zihninden geçirdiklerini, çağrışımları, sınır koyma-dan, doğrudan peş peşe anlatmak) yolarından yararlanmış-lardır.
Bireyin iç dünyasını esas alan eserlerde; bunalım, yabancı-laşma, bireyin toplumla hesaplaşması, yalnızlık, sıkıntı, bilin-çaltı, bireysel sorgulamalar, evrenin düzeni gibi konular ele alınır.
Mekân, olay ve zaman bireyin iç dünyasını esas alan eser-lerde birey üzerindeki etkisiyle birlikte verilirken, toplumcu gerçekçi eserlerde toplumun sorunlarını, sınıflar arasındaki farklılıkları vermek için bir araç olarak kullanılır.
Bireyin iç dünyasını esas alan eserlerde çağrışımlara açık sanatsal bir üslupla ruh tahlillerine; toplumcu gerçekçi eser-lerde halkın günlük konuşma diline, yerel söyleyişlere, açık ve sade bir anlatıma yer verilir.
PEYAMİ SAFA (1889 - 1961)
Psikolojik roman türünün usta ismidir.
Roman tekniği oldukça gelişmiştir.
Batılı olamayan ama Doğulu da kalamamış Türk toplu-munu konu edinmiştir; bu konu Fatih - Harbiye romanın-da daha da öne çıkar.
Dokuzuncu Hariciye Koğuşu hasta bir gencin psikolojisi-ni anlattığı, yazarın otobiyografik romanıdır.
Olaylardan çok psikolojik tahlillere önem vermiştir.
Ekonomik nedenlerle Server Bedii takma adıyla Cingöz Recai adlı polisiye romanlar yazmıştır.
"Kültür Haftası" adlı bir dergi çıkarmıştır.
Eserleri:
Roman: Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Matmazel Noraliya'nın Koltuğu, Bir Tereddüdün Romanı, Sözde Kızlar, Fatih-Harbiye, Yalnızız, Mahşer
Deneme: Eğitim - Gençlik - Üniversite
Makale: Sanat, Edebiyat, Tenkit
TARIK BUĞRA (1918 - 1994)
Öykü, roman, deneme ve tiyatrolarıyla tanınır.
Öykü ve romanlarında Türk toplumunun tarihine yönel-miştir.
Psikolojik ögelere yer vermiştir.
Maupassant tarzı hikâyeye uygun hikâyeler yazmıştır.
Kurtuluş Savaşı yıllarını anlattığı Küçük Ağa ve Osmanlı Devleti'nin kuruluşunu anlattığı "Osmancık" romanlarıyla tanınır.
Eserleri:
Roman: Küçük Ağa, Küçük Ağa Ankara'da, Osmancık, Fira-vun İmanı, İbişin Rüyası
Öykü: Yarın Diye Bir Şey Yoktur, Siyah Kehribar, Oğlumuz
3. MUSTAFA KUTLU (1947 -)
Bireyin iç dünyasını esas alan bir hikâyecidir.
Dergâh dergisini çıkarmaktadır.
İlk dönemlerinde Sait Faik ve Sabahattin Ali etkisinde hikâyeler yazmıştır. Bir dönem "sosyal değişim" konulu
12. SINIF TÜRK EDEBİYATI DERS NOTLARI
hikâye kitapları yazdıktan sonra bireylerin içlerinde olup bitenlerin aksettirildiği, çocukluk, aşk, çevre, köy varoş hayatı... gibi konuları daha çok nostaljik bir tarzla işlediği uzun hikayeler yazmıştır.
Dostları ilə paylaş: |