Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət Ġdarəçilik

 
Ekran nitqi 
Buna telenitq də deyilir. Ekran nitqi kütləvi informasiya 
vasitələrindən ən dəyərlisidir. Bu nitq həm yazılı, həm də şifahi 
nitqin xüsusiyyətlərini özündə birləşdirir.Telenitq monoloji və 
dialoji formada olur, məzmun hərəkət təsvir və səs ifadəsi ilə 
dinləyiciyə çatdırılır. Televiziya verilişləri zamanı bəzən təsvir, 
bəzən də sözün rolu ön plana çəkilir. Şübhəsiz ki, hər bir halda 
sözün, nitqin publisistik funksiyası daha geniş olur. 
Çoxmilyonlu auditoriya üçün səsləndirilən bir nitqdə ədəbi 
dilin normalarına ciddi bir şəkildə riayət edilir. Danışan fikrini çat-
dırmaq üçün münasib formalar tapmağa, dilin sinonimik vasitələ-
rindən yerli-yerində istifadə etməyə, cümlələri düzgün qurmağa 
çalışır. Burada orfoepik normaları – ədəbi tələffüz qaydalarını 
gözləmək daha vacib sayılır. Teleekran ədəbi dilin, xüsusilə or-
foepik tələffüzün təbliğatçısı, yayıcısı, tənzimləyicisi olduğundan 

---

 
205 
bu verilişlərdə həmin qaydalara xüsusi qayğı və tələbkarlıqla 
yanaşılır. Hər bir söz, söz qrupu ədəbi tələffüz normalarına uyğun, 
aydın, emosional və təsirli bir şəkildə tələffüz edilsin. 
Ədəbi tələffüz təkcə səs və sözlərin düzgün deyiliş qayda-
larından ibarət deyildir. Vurğu, ritm, tembr, pauza kimi prosodik 
ünsürlər də anlayışa daxildir, Bu mənalı səslənmə vasitələrində 
düzgün istifadə telenitqin gözəlliyi, təsir effekti baxımından 
olduqca əhəmiyyətlidir. 
Tamaşaçılar televiziya verilişlərindən etalon səviyyəli nitqi 
eşidir və əxz edirlər. Məktəblərimizdə telekranda səsləndirilən 
nitqdən, aktyor və ya diktor oxusundan xarakterik parçalar nü-
munəvi lentə köçürülərək nitq inkişafı məqsədi ilə aparılan 
məşğələlərdə nümunəvi səsli vəsait kimi istifadə olunur. 
 
Əlavə materiallar:Görkəmli ictimai-siyasi xadim 
Azərbaycan xalqı yetirdiyi görkəmli dövlət xadimləri ilə fəxr 
edə bilər. Buna Ş.İ.Xətaini, Nadir şahı, Pənah xanı, Fətəli xanı, 
M.Ə.Rəsulzadəni, N.Nərimanovu və onlarca başqalarını misal 
göstərmək olar.Biri dövlət xadimlərindən biri də Azərbaycan 
Respublikasının Prezidenti olmuş Heydər Əlirza oğlu Əliyevdir. 
H.Ə.Əliyev 10 may 1923-cü ildə Naxçıvan şəhərində anadan 
olmuşdur. O, Naxçıvan Pedaqoji Texnikumunu bitirdikdən sonra 
1939-41-ci illərdə Azərbaycan Sənaye İnstitutunda oxumuş, 
1942-ci ildə Naxçıvan MR-ın Xalq Komissarlar Sovetində 
işləmişdir. 1944-cü ilin mayında H.Əliyev dövlət təhlükəsizliyi 
orqanlarındaişə göndərilir və bu orqanlarda 1969-cu ilə qədər 
məsul vəzifələrdə işləmiş, Azərbaycan Dövlət Təhlükəsizlik 
Komitəsinin sədri olmuşdur. 
H.Əliyev 1957-ci ildə BDU-nun tarix fakültəsini bitirmişdir. 
H.Əliyev 1969-cu ilin iyul ayında Azərbaycan KP-nin birinci 
katibi vəzifəsinə seçilmiş və bu vəzifədə 13 ilə qədər fəaliyyət 
göstərmiş, 1982-ci ildə daha yüksək vəzifəyə – SSRİ Nazirlər So-

---

 
206 
veti sədrinin birinci müavini vəzifəsinə irəli çəkilmişdir. 
H.Əliyev burada 1987-ci ilin payızına qədər işləmiş və bundan 
sonra təqaüdə çıxmışdır.
H.Əliyev Moskvada işlədiyi illərdə həmişə Azərbaycanla 
maraqlanmış, 1990-cı ilin 20 yanvarında Bakıda sovet qoşun-
larının törətdiyi qanlı cinayətə öz dərin etirazını bildirmişdi. 
Respublikamızın həyatı üçün bir çox tarixi hadisələr H.Əli-
yevin yorulmaz fəaliyyəti ilə bağlıdır. 1993-cü il iyun ayında 
xalqın iradəsi ilə yenidən hakimiyyətə gələn H.Əliyev əvvəlcə 
Azərbaycan Milli Məclisinin sədri, 1993-cü il oktyabr ayının 3-
də isə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilmişdir. Xalq 
1998-ci ilin oktyabrın 18-də H.Ə.Əliyevə etimad bəsləmiş və o, 
ikinci müddətə Azırbaycan Respublikasının Prezidenti olmuşdur. 
H.Ə.Əliyev Sov. İKP MK Siyasi Bürosunun üzvü olmuş, 2 
dəfə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, 4 dəfə Lenin ordeni, Qırmızı 
Ulduz ordeni və medallarla təltif edilmişdir.