Sosial isçinin rolları və mikrososial mühitdə təcrübə modelləri
Sosial işçinin rolları
Subyekt - sosial işçi və vətəndaşın subyekt qarşılıqlı təsiri, həm də vətəndaşın problemlərinə müdaxilənin xüsusi növlərini müəyyən edir. Mikrososial mühitin makro prosesləri “hadisə” ilə işdən fərqli təşkilati formalar vasitəsilə həlli mümkün olan xüsusi problemlər yaradır. Bu sosial işçinin roluna, qarşılıqlı təsirinə prinsipial yanaşmalara təsir edir. Beləcə sosial işçinin mikrososial mühitlə subyekt-subyekt qarşılıqlı təsirində “üz-üzə” olmaq prinsipi «struktur vasitəsilə» prinsipinlə əvəz olunur. Ona görə də dəstək təcrübəsində ən vacib yanaşmalar yardım proqramları və sosial agentliklərdir. Sosial işçinin rol qarşılıqlı təsirində dədəyişikliklər baş verir. Mikro cəmiyyətdə əsas rollar bunlardır:
Vəkil
Broker
Ekspert
Sosial istiqamət verən
Bu rolların baza konsepsiyasımikrososial mühitdə kollektiv və qruplara yardımın təşkili və təqdim edilməsinə əsaslanmışdır. Onlar icmanın inkişafının aktivləşdirilməsinə şərait yaratmalı, onun həyat və fəaliyyətinin modelini yaxşılaşdırmalıdır.
Mikrososial mühit peşəkar səlahiyyətə qarşı müəyyən tələblər irəli sürür. Onlara aiddir: sosial, psixoloji, demoqrafik, statistik məlumatlar əsasında elmi tədqiqatlar aparmağı bacarmaq; birliyin problemlərini və inkişaf vəziyyətini adekvat təsəvvür etmək üçün əldə olunmuş informasiyann düzgün təhlil etmə və interpretasiya etmə bacarığı.
Lakin operativ müdaxilə səlahiyyətə dair elə tələblər qoyur ki, onlar sosial iş çərçivəsindən kənara çıxır. O, müştərək fəaliyyətə müxtəlif peşəkarların cəlb edilməsini tələb edir. Beləliklə, hüquqşünas, həkim, psixoloq, psixoterapevtlərdən ibarət komanda və bilavasitə sosial işçilərin iştirakı ilə icmanın ayrıca qruplarında narkotik, alkoqol asılılığının aradan qaldırılmasına istiqamətlənmiş silsilə işlər yerinə yetirirlər. Bu hald ayardım multidissiplinar xarakter daşıyır, çünki hər bir işçi çalışır ki, öz bilik və bacarıqlarını ümumi prosesə sərf etsin, bundan başqa onun həm də müəyyən ictimai vəzifələri də olur.
Qriffis Reporta görə mikrososial mühitdə işin əsas prinsipvə modelləri bunlardır:
Xidmətin əlçatarlığı;
İstifadəçilərin sosial agentliklərlə fəal əməkdaşlığı
İdarələrarası iş
Yeni təşəbbüsün inkişaf etdirilməsi
Dəstək şəbəkəsinin yaradılması
Büdcəyə müdaxilə etmə metodlarına nəzarət qeyri-məzrkəzləşdirilməsi
Yanaşmaların aktivləşdirilməsi
Mikrososial mühitdə qapalı xidmət
Mobillik
Mikro cəmiyyətdə sosial işin şərti praktik modellərinə lokal inkişafı, sosial planlaşdırmanı və sosial aksiyaları aid etmək olar. Cədvəldə C. Rosman və C. Troman-ın konsepsiyasına görə mikro cəmiyyətdə sosial işin əsas modelləri göstərilmişdir.
Əsas anlayışlar
Mikrososial mühit, icma, dəstək şəbəkəsi
Referat mövzuları
Sosial planlaşdırma və icmada təşkilat
Mikrosial mühitdə işin xüsusiyyətləri
Mikrorayonda sosial iş
İcma nəzəriyyəsi. Yanaşmaların müxtəlif növləri.
Özünə nəzarət üçün suallar
«Mikrossosial mühit», «icma» anlayışına tərif verin
Mikrososial mühitdə işlə sosial iş arasında fərq vardırmı?
Mikrososial mühitdə işləyənin əsas sollarını sadalayın
Mikrososial mühitdə işin əsas modellərini qeyd edin.
|
Lokal inkişaf modeli
|
Sosial planlaşdırma modeli
|
Sosial aksiyalar modeli
|
Məqsəd aksiyaları
|
Özünəyardımın təşkili, inteqrasiya
|
Problemə sitiqamətlənmiş məsələlərin nəzərdən keçirilməsi
|
Qarşılıqlı münasibətlərin və resursların tənzimlnməsi, institutsional mübadilə
|
Struktur və problem şərtlərinə riayət
|
Anomiya,demokratik qarşılıqlı münasibətlərin, ənənələrin saxlanması
|
Sosial problemlər, psixi və fiziki sağlamlıq
|
Sosial ədalətsizlik, deprivasiya
|
Əsas strategiyalar
|
Sosialproblemlərin geniş spektri və onların həlli
|
Fakt yığımı və problemlərin rasional həlli
|
Neqativ təzahürlərə qarşı birliyin təşkil edilməsi
|
Fəaliyyətin taktikası və texnikaları
|
Konsensus:qrup diskussiyaları və maraqlı şəxslərlə birliyin qruplarının qarşılıqlı təsiri
|
Konsensus-mübahisə
|
Konflikt-yarışma: konfrontasiyalar, direktiv aksiyalar
|
Rollar
|
Koordinator, etik dəyərlər və problemli məsələlərin həlli üzrə müəllim
|
Fasilitator, analitik, proqram icarçısı
|
Vəkil, təbliğatçı, broker
|
Vasitələr
|
Manipulyasiyalar, problemə istiqamətlənmiş qruplar
|
Formal təşkilatlar və məlumatlarla manipulyasiyalar
|
Kütlənin təşkili və siyasi proseslərlə manipulyasiya
|
Konsepsiyalar və ictimai maraqlar
|
Rasionalizm-birləşmə
|
İdealizm-birləşmə
|
Realizm-birləşmə
|
Müştəri konsepsiyaları
|
Şəhər sakinləri
|
İstifadəçilər
|
Qurbanlar
|
Müştərilərin rol konsepsiyaları
|
Problemli proseslərin iştirakçıları
|
Istifadə edənlər yaxud qəbul edənlər
|
Qulluqçular, seçicilər
|
Ədəbiyyat
1.Гуслякова В.Г., Холостова Е.М. Основы теории социальной работы. М.: Институт социальной работы, 1997.
2.Основы социальной работы: Учебник / О гв. ред. П.Д. Пав- ленок. М.: ИНФРА-М, 1997.
3.Теория и методика социальной работы: В 2 ч. М: Союз, 1994.
4.Теория и методология социальной работы: Учебное пособие/ С.И. Григорьев, Л.Г. Гуслякова, В.А. Ельчанинов и др. М.: Наука, 1994.
5.Фирсов М.В., Сгуденова Е.Г. Теория социальной работы: Учеб.пособие для студ. высш. учеб. заведений. М.: ВЛА- ДОС, 2000.
6.Берилер Г., ЮнссонЛ. Теория социально-психологической работы / Пер. со швед. М.: Институт молодежи, 1992.
7.Доэл М., Шадлоу С. Практика социальной работы / Пер. с англ. Под ред. Б.Ю. Шапиро. М: Аспект Пресс, 1995.
8.Леннер-Аксельсон Б., Тюлефорс М. Психосоциальная по¬мощь населению / Пер. со швед. М.: Институт социальной работы, 1995.
9.Социальная работа / Под общ.ред. В.И. Курбатова. Ростов н/Д: Феникс, 1999; М.: ВЛАДОС, 2000.
Mövzu 19
Dostları ilə paylaş: |