Dərs vəsaiti «Mehmanxana təsərrüfatı»

Cədvəl 3
Korporativ mehmanxana şəbəkələri
№
Şirkətlər
Fransız tipli 
otellərin sayı
Otellərin 
ümumi sayı
1
HFS Inc
5300
5300
2
Choice Hotels International
3130
3197
3
Holiday Inn Worldwide
2082
2260
4
Promus Cos
683
809
5
Marriott International
604
1268
6
Carlson Hospitality Worldwide
416
437
7
Accor
343
2465
8
IDD Sheraton Corp
204
413
9
Hilton Hotels Corp
173
245
10
Best Western International
Məlumat yoxdur
3654
Hər bir françayzinq müqaviləsində françayzer françayziyə öz 
firma nişanı, iş texnologiyası və metodları, bron (sifariş) sistemi, 
marketinq üsulu, güzəşt sistemi və s.-dən istifadə etmək hüququ verir. 
Françayzer özünün bazar şəbəkəsinə yeni mehmanxanalar cəlb 
etməkdə maraqlıdır. Bu məqsədlə adətən françayzer maraqlı tərəflər 
üçün xüsusi sənədlər hazırlayır, bunlardan ən əsası şərtlər haqqında 
məlumatdır. Şərtlər haqqında məlumatda françayzerin rəhbər heyətinin 
ixtisası, şirkətin maliyyə durumu, müqavilə bağlanarsa, münasibətlərin 
mahiyyəti, hansı konkret məsələlərdə françayzer françayziyə yardım 
edir, müəssisədə çatışmayan hansı əlavə avadanlıq almağa və s. 
kömək göstərir.
Françayzer və françayzi arasında hüquqi münasibət mü­
qavilənin imzalanması ilə təsdiq olunur.
31

---

Mehmanxana sənayesi üçün françayzinq müqaviləsi mehman­
xananın xarici görünüşü, vestibülün interyeri, nömrələrin sayı, 
qonaqlara təqdim olunan xidmətlər, onların keyfiyyəti və s. şərtləri 
müəyyən edir.
Müqavilənin əsas elementlərindən biri razılaşdırılmış pul ödəmə­
lərinin formalarıdır. Mərkəzi bronlaşdırma sistemindən istifadə edən 
mehmanxana pul ödəməlidir. Bundan əlavə, mehmanxana ona verilən 
hüquq və imtiyazlara, göstərilən xidmətə görə birdəfəlik müəyyən 
edilmiş məbləğ ödəməlidir.
Bir qayda olaraq bu ödəməyə layihə sənədlərinin paketi, mü­
əssisəni idarə etmək üçün tam təlimat toplusu, orta və yüksək rəhbər 
heyətin ixtisasını artırmaq, müəssisənin açılışına qədər xidmət 
heyətinin təlim və təhsili daxildir. Daxilolma haqqı françayzinq 
müqaviləsi bağlanan gündən verilir və ya iki bərabər hissəyə bölünür, 
bunun 50 faizi təlimdən əvvəl, qalanı isə təlim müddətində ödənilir.
Françayzerə ilk ödənilən məbləğin haqqı onun nişanının 
nüfuzundan asılıdır. Bəzən françayzdan reklam üçün ümumi gəlirin 1 - 
5%-ni təşkil edən məbləğ alınır.
Françayzinq müqaviləsinə xitam vermək üçün potensial 
səbəblər müxtəlif ola bilər:
1. 
Françayzer tərəfindən təyin edilmiş standartlar səviyyəsini 
françayz yerinə yetirməsə;
2. 
Mehmanxananın xidmət mexanizmi, çeşidi, keyfiyyəti, 
restoran menyusu müəyyən edilmiş normalara uyğun 
olmasa;
3. 
Müqavilə üzrə pul ödəmələri olmasa.
Françayzinq sistemi hər iki tərəf üçün müsbət və mənfi 
cəhətlərə malikdir.
Françayzinq müqaviləsinin françayz üçün müsbət cəhətləri:
1. 
Fəaliyyətinin əvvəlində ona planlar paketi ilə yardım 
göstərilir;
2. Ölkə və dünya üzrə reklamı təmin olunur;
3. 
Mərkəzləşdirilmiş bron sisteminə qoşulur;
4. 
Qonaqlara xidmət göstərmək məqsədilə alınan avadanlıq 
güzəştlə verilir.
Françayzinq müqaviləsinin françayz üçün mənfi cəhətləri:
1. Françayzerə zəruri qəbul haqqı ödənişini vermək;
32
2. 
Françayzerin tələb etdiyi zəruri standartlara əməl etmək;
3. Françayzerin yarıtmaz fəaliyyəti nəticəsində firmanın nişan 
imicinin nüfuzdan düşməsi.
Françayzinq müqaviləsinin françayzer üçün müsbət cəhətləri:
1. 
Mehmanxana bazarında az investisiya qoymaqla biznesini 
genişləndirir;
2. Françayzer ödəmələrdən əlavə gəlir qazanır.
Françayzer üçün mənfi cəhətlər:
1. Gəlir ancaq françayzinin ödəmələri ilə məhdudlaşır.
2. Françayzi müəyyən edilmiş keyfiyyət standartlarına əməl 
etmədikdə françayzerin imici, nişanı nüfuzdan düşür.
Beynəlxalq françayzinq təşkilatının apardığı tədqiqatlar göstərir 
ki, onun üzvlərinin ancaq 1 faizi iflasa uğrayır.
1960-cı ilə qədər «Hilton» və «Şeraton» şirkətləri françayzinq 
müqavilə formasından imtina etmişdilər. Yalnız 1960-cı ildən sonra bu 
şirkətlərin strategiyasını françayzinq müqavilələri təşkil etməyə 
başlayıb. Bu hələ də davam edir.