Dinar sanayi geliŞİm stratejileri plani projesi araştirma raporu
Yüklə 1,64 Mb.
|
|
Kaynak: TÜİK, Genel Nüfus Sayımları ve Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Verileri
Türkiye’nin il farkı gözetmeksizin gündeminde olan ve en acil çözüm bekleyen sorunlarından birisi işsizliktir. İşsizlik ekonomik sonuçlarının yanı sıra birtakım toplumsal sorunlara da yol açmaktadır. Gelir yoksunluğu nedeniyle ekonomik açıdan yoksulluğa neden olurken, diğer yönüyle bireyler üzerindeki olumsuz sosyal-psikolojik etkileriyle sosyal dışlanmaya neden olmaktadır. İşsizlik, gelir eşitsizliği ve yoksulluğu artırırken, insan kaynaklarının atıl kalmasına yol açarak kalkınmayı yavaşlatmaktadır. TÜİK tarafından gerçekleştirilen bir çalışmaya göre 2010 yılında Afyonkarahisar ilinde işgücüne katılım oranı %47,2, işsizlik oranı %7,6 ve istihdam oranı %43,5 olarak gerçekleşmiştir. Bu oranlar Türkiye geneli için sırasıyla %48,8, % 11,9 ve %43’tür. Buna göre Afyonkarahisar Türkiye ortalaması ile karşılaştırıldığında istihdam ve işsizlik alanında az da olsa daha iyimser bir tablo sergilemektedir. Afyonkarahisar işgücü piyasası, Türkiye işgücü piyasasına benzer şekilde, “tarım sektöründeki yüksek istihdam, işgücüne katılımın düşüklüğü, istihdam oranının özellikle kadınlarda çok düşük olması ve işgücünün ortalama eğitim seviyesinin düşüklüğü” yapısal özelliklerine sahiptir. Türkiye’de İllerin Gelişmişlik Düzeyi Araştırması’na3 göre 2005 yılı ile karşılaştırıldığında, Afyonkarahisar’ın genel ekonomi endeksi sıralamasında yükseldiği görülmekle birlikte ilin işgücü endeksi sıralamasında gerilediği dikkat çekmektedir. Bu gelişmede, Afyonkarahisar’ın 2005-2010 döneminde Türkiye’de nüfusun gerileme eğilimi sergilediği illerden biri olmasının etkili olduğu düşünülmektedir. İŞKUR’un yayınladığı 2012 İl İstihdam Raporuna göre; 2012 yılı içinde Afyon İl Müdürlüğü’ne yapılan başvuru 18.113 kişi ve açık iş sayısının 5.685 olduğu görülmektedir. Açık iş sayısı ve başvuran sayısı arasında çok büyük fark vardır. İlde 4.481 kişi İŞKUR tarafından işe yerleştirilmiştir. Kayıtlı işgücü 27.706 kişi ve bunların 18.064’ü işsizdir. İşsizlerin çoğunluğunu erkekler oluşturmasına rağmen 2012 yılında kadınların da iş başvurusu oldukça artmıştır. İşsizlerin yaş olarak 20 ile 44 yaş arasında yoğunlaştığı görülmektedir. 2012 yılında 20-24, 25-29 ve 30-34 yaş aralıklarında iş arayan kadın sayısında gözle görünür bir artış olmuştur. İŞKUR tarafından 2010 yılında gerçekleştirilen Afyonkarahisar İli İşgücü Piyasası Araştırması4 kapsamında elde edilen veriler ilin istihdam yapısına yönelik önemli bilgiler sunmaktadır. 660 firmayı içeren bir örneklem üzerinden gerçekleştirilen bu araştırmaya göre işyeri sayısı en fazla Diğer Sosyal, Toplumsal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri sektöründe bulunmaktadır. Toplam işyerlerinin % 14,7’si Diğer Sosyal, Toplumsal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri sektöründedir. Toplam çalışan sayısında ön plana çıkan sektör “Diğer Sosyal, Toplumsal ve Kişisel Hizmet Faaliyetler” sektörüdür. Çalışanların % 82,9’u erkek, % 17,1’i kadındır. Erkeklerin % 17,1’i Diğer Sosyal, Toplumsal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri sektöründe çalışmaktadır. Kadınların % 24,8’i Diğer Sosyal, Toplumsal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri sektöründe çalışmaktadır.5 Tablo İşyeri Sayısı ve İşgücünün Sektörlere Göre Dağılımı
Kaynak: İŞKUR Afyonkarahisar İli 2010 Yılı İşgücü Piyasası Araştırması Sonuç Raporu Toplamda en fazla çalışılan meslekler; Beden İşçisi (Genel), Beden İşçisi (Temizlik), Diğer Madenciler ve Taş Ocakçılar, Müşteri Hizmetleri Görevlisi, Satış Elemanı (Tanıtım)’dır. Kadınların ve erkeklerin toplamda en fazla çalıştığı meslek aynı ve Beden İşçisi (Genel)’dir.
Türkiye’de İllerin Gelişmişlik Düzeyi Araştırması 2012 yılı verilerine göre 2005 yılına kıyasla 4 basamak gerileyerek 44. sırada yer alan Afyonkarahisar, Ege Bölgesi’nin bu kapsamda en az gelişmiş ili konumundadır. İlin genel ekonomik gelişmişlikte daha iyi konumda olmasında, coğrafi konumu ve büyük şehirlerarasında bir kavşak niteliğinde olması etkili olmaktadır. Tablo Afyonkarahisar İli Gelişmişlik Sıralaması
Kaynak: Türkiye’de İllerin Gelişmişlik Düzeyi Araştırması 2012 İller Arası Rekabetçilik Endeksi 2009-2010 sonuçlarına göre 81 il arasında en rekabetçi 48. il olan Afyonkarahisar 15,07 genel endeks değerine sahiptir. Rekabetçilik gücünü oluşturan dört alt endeks incelendiğinde, Erişilebilirlik Alt Endeksi’nin payının %40,84 olduğu, bunu sırasıyla %30,51’lik payıyla Ticaret Becerisi ve Üretim Potansiyeli Alt Endeksi’nin ve %28,07 ile Beşeri Sermaye ve Yasam Kalitesi Alt Endeksi’nin takip ettiği görülmektedir. Markalaşma Becerisi ve Yenilikçilik Alt Endeksi’nin ilin rekabetçilik gücüne katkısı %0,58 oranındadır. Yıllar itibariyle düzenli olarak yükselişte olduğu Erişilebilirlik Alt Endeksi’nde 2007-2008 verilerine göre 61. sırada olan Afyonkarahisar’ın, 2008-2009 sonuçlarına göre 58. 2009-2010 sonuçlarına göre ise 57. sırada olduğu tespit edilmiştir. Yıllar itibariyle düzenli olarak yükselişte olduğu Erişilebilirlik Alt Endeksi’nde 2009-2010 sonuçlarına göre 57. sırada olduğu tespit edilmiştir. Demiryolu ağına bağlı bulunan ilin bir önceki seneye göre bir sıra ilerlemesinin başlıca sebebinin ilin Kilometrekare Basına Düsen Bölünmüş Yol Uzunluğu’na ilişkin sıralamada bir önceki seneye göre 6 sıra ilerleyerek 14. sıraya yükselmesidir. Ticaret Becerisi ve Üretim Potansiyeli Alt Endeksi’nde Afyonkarahisar’ın, 2009-2010 sonuçlarına göre 20. il konumuna geldiği görülmektedir. Beşeri Sermaye ve Yasam Kalitesi Alt Endeksi’nde verilere göre 55. il konumundadır. İlin, 2009-2010 dönemi rekabetçiliğine %0,58 oranında katkı sağlayan Markalaşma Becerisi ve Yenilikçilik Alt Endeksi’ndeki sıralamasında da yıllar itibariyle düşüş gözlemlenmiş olup, 2007-2008 verilerine göre 28. olan ilin, 2008-2009 döneminde 31. olduğu, 2009-2010 sonuçlarına göre ise 1 sıra daha gerileyerek 32. olduğu tespit edilmiştir. İlde Son Beş Yıla Ait Patent Tescil Ortalaması’nda yıllar içinde gerçeklesen gerileme ve diğer illerin bu alt endeksteki değişken sıralamalarında daha yüksek bir ivme ile artış göstermesi Afyonkarahisar’ın bu alt endeksteki rekabetçiliğine olumsuz yönde yansımıştır. Tüm alt endeksler itibarıyla, Ege Bölgesi ortalamasının altında yer alan Afyonkarahisar, genel ekonomi sıralaması dışında Türkiye ortalamasına paralel bir görünüm arz etmektedir. Genel ekonomi sıralamasında ise il daha olumlu bir görünüm arz etmektedir.6 İllerin Finansal Gelişmişlik Gruplarının Coğrafi Dağılımı’nın 2011 yılına ait haritası incelendiğinde kırmızı renk 1. Grup, turuncu renk 2. Grup, sarı renk 3. Grup, mavi renk 4. Grup ve bordo renk 5. Grup bölgeleri ifade etmektedir. Bu gruplamaya göre kırmızı renkten bordo renge giderken gelişmişlik seviyesi düşmektedir. Afyonkarahisar ili 3. Grup gelişmekte olan iller arasında görülmektedir.7 Harita İllerin Finansal Gelişmişlik Gruplarının Coğrafi Dağılımı 
Kaynak: Türkiye’de İllerin Gelişmişlik Düzeyi Araştırması 2012 Afyonkarahisar ili eğitim verilerine bakıldığında okuryazar nüfus oranı ile okuryazar kadın nüfusun toplam kadın nüfusa oranlanmasında çok ciddi gelişmeler yaşandığı görülmektedir. Bu gelişmeler özellikle ortaöğretimdeki ve meslek ve teknik liselerdeki okullaşma oranlarında kendini göstermektedir. Buna göre, ortaöğretimdeki okullaşma oranında %35’e varan artışlar yaşanırken, mesleki ve teknik liselerdeki okullaşma oranında yüzde %48’e varan artışlar yaşanmıştır. Afyonkarahisar ilinin eğitim alanında kazandığı bu ivmeye paralel olarak Dinar ilçesinde de yıldan yıla eğitim alanında gelişmeler yaşanmaktadır. Dinar ilçesinde 9 Ortaöğretim, 47 İlköğretim kurumu bulunmakta, İlköğretim okullarının 32’si başka okullara taşınmaktadır. Bu okullardan 6 Ortaöğretim ve 6 da İlköğretim Okulu Dinar ilçesinde bulunmaktadır. Taşınan okullardaki öğrencilerin büyük bir kısmı yine Dinar ilçe merkezine taşınarak eğitim öğretime devam etmektedir. Dinar ilçesinde ortaöğretim okullarında okuyan (1.781) öğrencinin %88,2’si (1.571), ilköğretim okullarında okuyan (6.952) öğrencinin %56,6’sı (3.937) şehir merkezindeki okullarda eğitim-öğretim görmektedir.8 TÜİK 2012 verilerine göre, Dinar ilçesinde nüfusun büyük kısmının ilkokul mezunu olduğu görülmektedir. Toplam ilçe nüfusunun %37’si ilkokul mezunudur. Buna karşılık nüfusun sadece %6’lık kısmı yüksekokul ve fakülte mezunudur. Tablo Dinar İlçesi Bitirilen Eğitim Düzeyi ve Cinsiyete Göre Nüfus (+15 yaş)
Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2012 Yılı Verileri Afyonkarahisar ilinde mevcut yatak kapasitesi 1.827’dir. Sağlık Bakanlığı’na ait hastanelerde 1.303, üniversite hastanesinde 337, özel hastanelerde ise 187 yatak kapasitesi mevcuttur. Yatak doluluk oranlarında %75 ile üniversite hastanesi ilk sırada yer almaktadır. İlde; 18 Toplum Sağlığı Merkezi, 98 Aile Sağlığı Merkezi, 81 Sağlık Evi, 8 Devlet Hastanesi, 1 Doğum ve Çocuk Bakımevi Hastanesi, 1 Göğüs Hastalıkları Hastanesi, 1 Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi, 7 Entegre İlçe Hastanesi, 1 Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi, 1 Halk Sağlığı Laboratuvarı, 1 Verem Savaş Dispanseri, 1 Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezi bulunmaktadır9. İl genelinde 253 uzman doktor, 363 Pratisyen doktor, 54 Diş Hekimi, 15 Eczacı, 1.366 Hemşire-Ebe ve 1.058 Diğer Sağlık Personeli, 752 kişide diğer hizmetler grubunda memur görev yapmaktadır.10 Dinar ilçesinde 1 devlet hastanesi bulunmaktadır. Devlet Hastanesi 100 yatak kapasitelidir. Hastane yalnız Dinar köy ve kasabalarına hizmet vermekle kalmayıp, Dazkırı, Başmakçı, Evciler, Kızılören ilçeleri ve bunlara bağlı köy ve kasabalarına da hizmet vermektedir. İlçenin içinden geçen ve ülkeyi Batı Anadolu’ya ve Akdeniz Bölgesine bağlayan karayolları üzerinde olması, karayolu üzerindeki trafik akışının da fazla olması nedeniyle meydana gelen trafik kazalarında yaralıların ulaştırıldığı bir bölge hastanesi gibi görev yapmakta olup, personel sayısı genel olarak yeterlidir. Hastanede, uzman hekim sayısı 23, aile hekimliği bölge sayısı 6, aile hekimi sayısı 14, hekim sayısı 33, hemşire sayısı 65’tir.
TÜİK Dış Ticaret İstatistiklerinden alınan veriler incelendiğinde, Afyonkarahisar’ın ithalat değerlerinde yıldan yıla bir artış olduğu görülmektedir. Son 5 yıldaki verilerde ithalatçı firma sayısında 2008 yılında en düşük, 2011 yılında en yüksek rakama ulaşılmıştır. Afyonkarahisar ilinin ekonomik faaliyetlere göre ihracat değerlerine bakıldığında en büyük ihracat miktarının imalat sektöründe gerçekleştirildiği görülmektedir. İlin 2012 yılı ekonomik faaliyetlere göre ihracat değerlerine bakıldığında tarım, hayvancılık, ticaret, madencilik ve taş ocakçılığı ve imalat faaliyetlerinde ithalat gerçekleştiği gözlemlenmektedir. İlin ithalat değerlerine bakıldığında ithalatta en büyük payı alan sektör yine imalat sektörüdür. İthalat yapılan diğer sektörler tarım ve ormancılık, madencilik ve taş ocakçılığı, imalat ve toptan ve perakende ticarettir. Tablo Afyonkarahisar'a Ait İthalat İhracat Bilgileri
Kaynak: 81 İl Durum Raporu 2012
Afyonkarahisar ili genel görünümü itibariyle bir yayla karakteri taşır. Bu özellik ilin her yerinde aynı olmayıp bazen bir bölgede yüksek dağların arasında geniş ovaların yayıldığı görülür. Bu ovalarda topraklar genelde hafif ve orta alkali bir karakterdedir. Tablo Toprağın Kullanım Şekli ve Yüz Ölçüm Oranı
Kaynak: Gıda Tarım ve Hayvancılık bakanlığı Afyonkarahisar İl Müdürlüğü Toplam 536.268 hektar arazinin 195.513 hektarı sulu, 340.755 hektarı sulanamayan tarım alanıdır. Sulanan arazi miktarının 40.986 hektarı merkez ilçededir. İlde 2012 yılında 9.515 hektar alanda haşhaş ekimi yapılmıştır. Afyonkarahisar’da yumrulu bitkiler üretimi içerisinde patates üretiminin payı % 95’dir. İlde 2012 yılında 11.731 hektar alanda patates ekimi yapılmıştır. Afyonkarahisar ilinde kiraz üretim eğilimi son yıllarda ihracat imkânlarının artması ile olarak yükseliş eğilimindedir. Bölgede üretilen kiraz kalitesinin çok yüksek olması sebebiyle üretimin %70’lik büyük bir kısmı ihracata gitmektedir. İhracat imkânının olması üreticinin getirisini artırmakta ve çiftçinin en büyük sorunu olan pazarlama problemini ortadan kaldırmaktadır. Afyonkarahisar ilinde % 89’luk miktar ile Sultandağı ilçesi yağlık ayçiçeği üretiminde ön plana çıkmaktadır. Afyonkarahisar, yağlık ayçiçeği üretimi için arazi yapısı ve sektörel gelişme olarak uygun şartlara sahiptir. İlde bölgesel bazda marka yaratmış ve yüksek işleme kapasiteli yağ fabrikalarının bulunması ürünün pazarlama kanalının her zaman açık olmasını sağlamaktadır. Türkiye’de bitkisel yağ sektörünün yağlık ayçiçeği üretiminde, kendine yeterlik durumu yaklaşık % 60’tır. Türkiye pazarındaki % 40’lık açığın kısa vadede kapanmayacağı ve yağlık ayçiçeği ürününün kısa vadede pazarlama sorunu ile karşılaşmayacağı düşünülmektedir. İlde 2012 yılında 7.444 hektar alanda yağlık ayçiçeği ekilmiştir. Türkiye’de Endüstri Bitkileri üretimi içerisinde şeker pancarı üretiminin payı yıllara göre değişmekle beraber % 95 civarındadır. Afyonkarahisar’da ise, Endüstri Bitkileri içerisinde şeker pancarı üretiminin payı % 99 dur. İlde 2012 yılında 14.920 hektar alanda şeker pancarı ekimi yapılmıştır.11 Dinar ilçesinde yetiştirilen tarım ürünleri Afyonkarahisar ili ürünleri ile paralellik göstermektedir. İlçenin toplam yüz ölçümü 128.735 hektardır. Toplam tarım alanı 45.279 hektarken toplam sulanan alan 42.553, toplam kuru tarım alanı ise 2.726 hektardır. Akdeniz ve Ege bölgelerinde toprakları olan Dinar ilçesinin merkez ve merkeze bağlı köylerinin büyük kısmı ve Dombay Ovası’nın güney kısımları Akdeniz bölgesinde, diğer yerleşim alanları ise Ege bölgesindedir. Göller yöresinde yer alan Dinar, Kuzeyde Sandıklı, Kuzeydoğuda Şuhut, güneydoğuda Isparta, kuzeybatıda Denizli, güneybatıda ise Dazkırı ile çevrilidir. Dinar 37° 50 ve 38°20 Kuzey paralelleriyle 29° 58 ve 30° 32 doğu meridyenleri arasında yer alıp 1286 km² genişliğindedir. Dinar ilçesinin tarım alanlarının kullanılış amaçlarına göre dağılımına bakıldığında tarla alanı; 41.802, sebze alanı; 917 meyve alanı; 1.343, süs bitkileri 112, nadas alanı; 1.015, diğer alan; 90 ve toplam alan 45.279 hektardır. Tarım alanlarında hububat, patates, şekerpancarı, haşhaş, turşuluk salatalık gibi bitkisel üretimi ile önemli merkezlerinden biridir. Afyonkarahisar il ve ilçelerinde 60 adet tarım kooperatifi aktif olarak hizmet vermektedir.
Afyonkarahisar ilinde hayvancılık önemli geçim kaynaklarından biridir. Afyonkarahisar ili hayvancılık verilerine bakıldığında ildeki hayvancılık faaliyetleri sığır, manda, koyun, keçi, hindi, kaz-ördek, tavuk besiciliği ve at-katır, eşek yetiştiriciliği, arı kovanı üretimi olarak görülmektedir. İlde en fazla tavuk besiciliği yapılmaktadır. Tavuk besiciliğini küçükbaş hayvancılıkta koyun besiciliği ve büyükbaş hayvancılıkta sığır besiciliği takip etmektedir. Afyonkarahisar ilinde hayvancılık alanındaki üretim miktarlarına bakıldığında süt üretimi tüm yıllarda başı çekmektedir. En düşük üretim miktarı ise tüm yıllarda tiftik olarak kayıtlara geçmiştir. Tiftik 2011 ve 2012 yıllarında hiç üretilmemiştir. İlçe bazında verilere bakıldığında Dinar’da 14.375 büyükbaş, 89.340 küçükbaş, 112.000 kanatlı hayvan bulunmaktadır. Bunlara ek olarak ilçede 3.155 adet arı kovanı bulunmaktadır. Tablo Afyonkarahisar İli Hayvansal Ürünler ve Üretim Miktarları
Kaynak: Afyonkarahisar Valiliği Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Ayrıca Dinar ilçesinde hayvancılığa altyapı sağlayan 1 adet yem fabrikası, 1 adet balık ağları iplik fabrikası, 2 adet makine ve tarım aletleri fabrikası bulunmaktadır.
Afyonkarahisar’ın çeşitli bölge merkezlerini bir birine bağlayan kara ve demir yolu ulaşım ağının merkezinde olması, ilin bölge ticaretinde önemli bir kavşak olduğunu göstermektedir. Zaman içerisinde bu özelliğinin Türkiye ticaretindeki önemi fark edilerek, çeşitli ticaret merkezlerinin ve konaklama tesislerinin kurulmaya başlaması, ilin ticaretini önemli ölçüde etkilemiştir. Afyonkarahisar’dan diğer illere satışı yapılan mallar; çimento, canlı hayvan, lastik ayakkabı, sucuk, taze et, yün ve yapağı, sebze ve meyve, lokum, pişmaniye, reçel ve kaymak, hububat, un, bitkisel yağ, hayvan yemi, çeşitli tohumlar, malt, konveyör band, inşaat tuğlası ve bunun gibi mallardan oluşmaktadır. Diğer illerden Afyonkarahisar’a giriş yapılan mallar ise; manifatura, konfeksiyon, tuhafiye, inşaat malzemeleri, sebze ve meyve, gıda maddeleri, oto yedek parçaları, sanayi hammaddeleri, ilaç, mefruşat, kösele ve kavafiye gibi mallardır. 2008 yılında Afyonkarahisar’a ait kişi başına düşen ihracat miktarı 341 dolar iken, 2011 yılında 417 dolar olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında gerçekleşen ihracat değeri toplam olarak 291.446 dolardır. Afyonkarahisar’da 2009 yılında kurulan ticaret unvanlı işyeri sayısı 290, şirket ve kooperatiflerin sayıları 211 olup, il merkezindeki ticaret ve sanayi odalarına kayıtlı üye sayısı 3.032’dir. Ticaret ve Sanayi Odasına kayıtlı olan üye sayıları bakımından öne çıkan ilk 5 sektör Müteahhitlik ve Mühendislik Hizmetleri, Otomotiv, Ulaşım Araçları ve Akaryakıt İmalatı ve Satıcıları, Toptan ve Perakende Gıda İmalat ve Satıcıları, Mermer, Doğal Taş Fabrikaları, Finansal Hizmetler şeklinde sıralanabilir. Buna ek olarak Afyonkarahisar’da öne çıkan ekonomik faaliyetler; metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı, gıda ürünleri ve içecek imalatı sektörü, plastik ve kauçuk ürünleri imalatı sektörü şeklinde sıralanmaktadır.
Afyonkarahisar, beş bin senelik bir yerleşim merkezidir. Tarihi eserler bakımından çok zengindir. Hitit ve Frigyalılara ait tarihi kalıntılar, Selçuklu ve Osmanlı devrine ait zengin eserler vardır. Kaplıcaları dolayısıyla turizm bakımından da hareketlidir. Tarihi ve turistik eserlerinden bazıları şunlardır: Gezler Kalesi, Sandıklı Kalesi, Toprakkale, Ulu Cami, Ak Mescid, İmaret Cami, Afyon Kalesi, Arasta Mescidi. Afyonkarahisar ilindeki mesire yerleri Gecek Kaplıcası bölgesi, Keltepe yakınlarındaki Muttalip Bağları, Sandıklı yakınlarındaki Soğuk Pınar ve Yeşil Depir Köyü çevresidir. Dinar ilçesi Afyonkarahisar gibi tarih ve turizm yönünden oldukça gelişmiş bir bölgedir. Dinar ve yakınında kurulan iki önemli antik şehir; Kelenia ve Apameiadır. Apameia antik kenti Mercimek tepesi yamaçlarında, Kelenia antik kenti ise Apameia antik kentinin doğusunda Kaleyıkığı tepe çevresinde kurulmuştur. Ancak her iki kent de hala büyük oranda toprak altında gün yüzüne çıkarılmayı beklemektedir. Apameia kent alanında, yarım daire şeklinde bir yapı kalıntısı içinde tiyatro, stadyum ve Artemis Anaitis Tapınımı’na ait tapınak temeli bulunmakta, bunlar yüzeye daha yakın, diğer yapılar ise toprak altında bulunmaktadır. 31. Helenistik dönemde üzerinde Maeander (Marsyas B.Menderes) nehri ve flüt çalan Marsyas’ı gösteren resimler olan sikkeler basıldığı bilinmektedir. Romalıların Anadolu’da katıldıkları ilk savaş olan Magnesia Savaşı (M.Ö.190) sonrasında yapılan barış anlaşması (M.Ö. 188) da burada imzalanmıştır ve Apameia Barışı olarak adlandırılmaktadır. Dinar ilçesinin, 19. yy. sonuna kadar çok sayıda antik kalıntıya sahip olduğu bilinmektedir. Bunlar arasında büyük kilise, Artemis Anaitis Tapınağı, su kemerleri ve hamamların kalıntıları yer alır. İlçede; halkın dinlenme ve rekreasyon alanları olarak kullandığı mesire ve park alanları yer almaktadır. Büyük Menderes nehrinin kaynaklarından Suçıkan ve Düden bunlardan ikisidir. Diğerleri ise İncirli, Santral, Gar ve Meslek Yüksek Okulu parklarıdır. Ayrıca hemen her mahallede çeşitli büyüklükte yeşil alanlar mevcuttur. Antik kaynaklara göre Suçıkan; mitolojide tanrı Apollon ile Kelenia prensi Marsyas arasında, dünyanın ilk müzik yarışmasının yapıldığı belirtilen yerdir. Aynı zamanda Suçıkan, Tanrı Apollo’yu müzik yarışmasına davet ederek meydan okuyan, Satyr Marsyas’ın önce derisinin yüzülüp sonra öldürüldüğü yerdir. Ayrıca ilçede konaklama yapılacak, Suçıkan parkında bulunan Suçıkan Oteli dışında 3 otel daha bulunmaktadır. Bunlar; Devran, Gönen ve Kanarya otelleridir. İlçe merkezinde, Dere, Üçlerce, Konak ve İstasyon mahallelerinde ağaçlandırılmış ve ağaçlandırılmakta olan sahalar bulunmaktadır. İlçenin kuzeydoğusunda yer alan şehir mezarlığının kuzeyinde ve batısındaki ormanlar, alan bakımından en büyük yeşil alanları oluşturmaktadır.12
İlde ilk sanayi yatırımları kamu tarafından gerçekleştirilmiştir. Bunlar Çimento, Beton Travers, Kızılay Madensuyu, Afyon Alkoloidleri, SEKA, Şeker ve Şeker Makina fabrikalarıdır. Daha sonraları tarım ürünlerine dayalı un, ayçiçeği yağı, makarna ve yem fabrikaları kurulmuştur. Bu fabrikaları tuğla, kiremit, mermer, makina ve lastik fabrikaları izlemiştir. İlde yerel sermaye birikimi olmasına rağmen bu sermaye birikimi sanayi yatırımlarına kanalize edilememektedir. Afyonkarahisar ili denince akla mermer gelmektedir. Mermer ile birlikte tarım sektörüne bağlı gıda sanayisi de Afyon ilinde diğer gelişmiş sanayi alanıdır. Yine tarım ve hayvancılık konularıyla ilgili olarak, Afyon et ve şeker ürünlerinde önemli markalara sahiptir. Gıda sanayi mamulleri Afyonkarahisar’ın avantajlı konumundan ötürü il çevresinde yer alan çok sayıdaki alışveriş merkezlerinde pazarlanma olanağına sahiptir. İlde faal durumda olan 2 adet Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Bunlar merkezde bulunan Afyonkarahisar OSB ile İscehisar İlçesinde bulunan İlçesinde Mermer Özel İhtisas OSB’dir. Afyonkarahisar OSB 6.000 civarında istihdama sahiptir. İscehisar OSB’de ise altyapı çalışmaları devam etmektedir. Afyonkarahisar ilinde bulunan sanayi işletmelerinin % 48’i mikro ölçekli, % 43’ü küçük ölçekli, % 8’i orta ölçekli, % 1’i büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler;
Afyonkarahisar ili sanayi sicil belgeli işletmelerin sektörlere göre dağılımı aşağıdaki tabloda sunulmuştur. Buna göre Afyonkarahisar’da 685 işletmenin 15.215 çalışanla faaliyet gösterdiği görülmektir. Sektörler incelendiğinde işletme sayıları bakımından madencilik ve taş ocakçılığı ile gıda ve içecek imalatı ön plana çıkmaktadır. Söz konusu sektörlerin ağırlıkları istihdama da yansımış olup toplam istihdamın yarısından fazlasının bu iki sektörde gerçekleştiği görülmektedir. Tablo 2009 Yılı Afyonkarahisar İli Sanayi Sicil Belgeli İşletmeler ve Çalışan Sayılarının Sektörel Dağılımı
Kaynak: Afyonkarahisar Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Aşağıdaki tabloda söz konusu işletmelerin ilçelere dağılımları verilmiştir. 685 işletmenin 296’sının merkezde olduğu, 221’inin de mermer imalat merkezi olan ve Afyonkarahisar ili merkezine çok yakın mesafede bulunan İscehisar ilçesinde yer aldığı görülmektedir. Bunun yanında Dazkırı, Bolvadin, Dinar ve Sandıklı ilçeleri istihdam açısından ön plana çıkan diğer ilçelerdir. Tablo 2009 Yılı Afyonkarahisar İli Sanayi Sicil Belgeli İşletmeler ve Çalışan Sayılarının İlçelere Dağılımı
Kaynak: Afyonkarahisar Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü 1908 yılında ilçe olan Dinar’ın, İstanbul ve Ankara'dan gelen, Denizli, İzmir ve Antalya'ya giden yolların kesişim noktasında bulunması itibariyle ulaşımı oldukça kolaydır. Bölgeye kara, demir ve hava yoluyla kolayca ulaşılabilir. Demir yoluyla İstanbul’a, Ankara'ya ve İzmir’e bağlantıları vardır. Kara yoluyla İstanbul’a 9, Ankara'ya 6, İzmir’e 5, Afyon'a ve Denizli'ye 1,5, Antalya'ya 3 saat ve Burdur ve Isparta'ya 45 dakika mesafededir. Dinar ilçesi Afyon iline 110, Isparta ve Burdur iline 60, Denizli ve Uşak illerine ise 110 km mesafededir. Şehirler farklı iş alanlarının ve farklı ekonomik sektörlerin ortaya çıktığı yerleşmelerdir. Farklı iş kollarında çalışan nüfus ise şehrin ekonomik yapısı ve şehirleşme sürecindeki durumu hakkında bilgi vermektedir. Dinar’da, istihdam edilen nüfusun ekonomik faaliyet kollarına göre dağılımı incelendiğinde; nüfusun %12,9’u tarım, %14,5’i imalat sanayi, %65’i hizmet ve %7,6’sı da inşaat sektörlerinde çalışmaktadır. Hizmet sektöründe çalışan nüfusun %47,8’i toplumsal ve kişisel hizmetlerde, %32,1’i de toptan ve perakende ticaret alanında yoğunlaşmış durumdadır. Çalışan nüfusun %86’sı erkek, %14’ü ise kadınlardan oluşmaktadır. Sektörlerin tamamında erkek çalışanların üstünlüğü görülmektedir. Erkek çalışan oranı tarımda %87,4, sanayide %81,4, hizmet sektöründe ise %85,2’dir.13 Dinar ilçesinde köy alanının; %47’si tarım alanlarından, yaklaşık %6’sı çayır-mera ve ormanlık alanlardan ve % 47’si de yerleşim alanlarından meydana gelmektedir. Çalışan nüfusun %12,9’u tarım sektöründe istihdam edilmekte ve şehirde ikamet etmektedir. İlçede un ve yem fabrikaları başta olmak üzere tarımsal amaçlı kullanılan makine ve eşya üretimi şehir çevresinde ve küçük sanayi sitesinde bulunan sanayi tesislerinde imal edilmektedir. Yukarıdaki tablodaki verilere bakıldığında verilere göre sanayi işletme sayısı bakımından Afyonkarahisar’ın ilçeleri arasında altıncı sırada yer alan Dinar’da tarım, hayvancılık ve ticaret gelişmiştir. Dinar ve çevresinde halkın gelir kaynağı tarım ve hayvancılığa dayanır. İlçede 9 adet dokuma, 2 adet teneke kutu, 2 adet çuval, 2 adet makine ve tarım aletleri fabrikası, 1 adet yem fabrikası, 1 adet balık ağları iplik fabrikası, 2 adet makine ve tarım aletleri fabrikası, 1 adet kot dikim atölyesi vardır. Ayrıca ilçede 50 adet kalkınma ve sulama kooperatifi ile 7 banka şubesi vardır.14 2010 yılı itibariyle 49.410 kişinin yaşadığı ilçede 779 kayıtlı üyesi bulunan Dinar Sanayi ve Ticaret Odası bulunmaktadır. Tabloda Dinar TSO üyelerinin sektörlere göre dağılımı verilmektedir. Tablo Dinar Ticaret ve Sanayi Odası Üyelerinin Sektörlere Göre Dağılımı
Kaynak: Dinar TSO Dinar-Denizli karayolu üzerinde ilçeye 12 km mesafedeki Akçaören - Göğebakan mevkiinde yer alan Dinar Organize Sanayi Bölgesi (Sicil No: 52)
Bölgedeki; 78 adet sanayi parselinin 3 adedi tahsis edilmiştir. İlçedeki önemli sanayi işletmeleri ise şöyledir; Acarlar Çuval Fabrikası: 1960 yılında kurulan fabrikada, önceleri jüt kanaviçe çuval, pamuklu bez torba imal edilmiş ve son yıllarda Petkim’den alınan hammadde ile polipropilen çuval üretimi yapılmaktadır. Üretilen çuvallar un, yem, tekstil ve maden üretim tesislerine pazarlanmaktadır. Yeni sanayi sitesinde faaliyetine devam eden fabrikada, 70 işçi çalışmakta ve günlük 150 bin plastik dokuma yapılmaktadır. Ağsan Dokuma Sanayi: 1974 yılında hizmete açılan fabrikada, naylon balık ağı koruma ve güvenlik ağları, kafes ağları, sportif amaçlı ağ, düğümsüz trol ağı, tüm balıkçılık ekipmanları üretilmektedir. Eski Isparta karayolu üzerinde Korubaşı Mahallesi’nde bulunan fabrika, 44 işçi ile aylık 70 ton düğümsüz ve 15 ton düğümlü ağ üretimi yapmaktadır. Başak Tekstil: Çalışan sayısı bakımından Dinar İlçesi’nde kurulan en büyük fabrikadır. Konak Mahallesi, Yayla sokakta kurulan tesiste konfeksiyon ve giyim eşyası imalatı yapılmakta ve 170 kişi istihdam edilmektedir. İnfotex Mat Fabrikası: Dinar-Denizli yolu üzerinde 2006 yılında açılan fabrikada, buğdaydan saf alkol ve alkollü içki üretimi yapılmaktadır. Türk-Rus ortaklığı ile kurulan tesiste 32 kişi çalışmaktadır. Ullmo Gıda-Su ürünleri: 1998 yılında yabancı ortaklıkla Dinar-Isparta karayolu üzerinde faaliyete geçen fabrika tatlı su ve deniz ürünleri konservesi işlemekte ve işlediği ürünleri çoğunlukla yurtdışına ihraç etmektedir. 53 kişinin çalıştığı fabrika önceleri Çalışkan Su Ürünleri olarak faaliyet göstermekte iken 2006 yılında bu ismi alarak faaliyetine devam etmektedir. Üçtuğ Mermer ve Çorap Fabrikası: 2004 yılında mermer, 2006 yılında ise çorap imalatı yapan bölümleri açılan fabrika, Dinar-Isparta karayolu üzerinde kurulmuştur. Her çeşit mermer, traverten, eskitilmiş ürün, mozaik ve doğal taş üretimi ile her türlü bay, bayan, çocuk çorabını üretimi yapılmaktadır. Mermer ve çorap üretiminin önemli bir bölümü yurtdışına ihraç edilmektedir. Mermer ve diğer ürünler üretimi aylık 25 konteyner, çorap üretimi ise yıllık 9,5 milyon çifttir. Fabrikada, 100’den fazla çalışan bulunmaktadır.15 Diğer sanayi tesislerinden bazıları ise; Tensan Teneke Fabrikası, Dinar Tuz Fabrikası, Önder Uğur Un Sanayi, Ünak Makine Sanayi, Önder Yem Sanayi, Ön-Yem Sanayi Dilas Kauçuk Sanayidir. Yüklə 1,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||