Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı

Bkz.→ Doğu Azerbaycan, Batı Azerbaycan, Erdebil, Gilan, Kürdistan, Kazvin, Zencan, Merkezî, Hemedan, Kum, Tahran, Elburz, Kirmanşah, Loristan bölge valilikleri

Azerbaycan’ın Yüzölçümü ve Nüfusu Merkezi: Tebriz İran sınırları dâhilinde kalan kadim Azerbaycan toprakları 203.624 km²’dir. Bu topraklardaki Azerbaycan Türklerinin nüfusu 21.460.560’tır. Bunun yanı sıra kadim Azerbaycan eyaleti toprakları dışında da Azerbaycan Türkleri yaşamaktadır
Azerbaycan Eyaleti ve Bölge Valilikleri	Yüzölçümü (km²)	Nüfusu (2006)
Darüs-Saltana Azerbaycanı Doğu Azerbaycan BV Erdebil BV Batı Azerbaycan BV Kürdistan BV Gilan BV	45.650 17.800 37.411 9.051 8.309	3.527.267 1.209.968 2.548.601 350.000 216.185
Hamse Azerbaycanı Zencan BV Kazvin BV	21.773 10.521	942.818 1.014.961
Cibal Azerbaycanı Kirmanşah BV Hemedan BV Mekezî BV Loristan BV Kum BV Tahran ve Elburz Bölge Valilikleri	2.320 14.595 18.452 1.397 5.619 10.726	43.184 1.339.676 729.754 107.679 694.598 8.735.869
Toplam	203.624	21.460.560

Yukarıda verilen bilgilerin ışığı altında, Saltanat Merkezi/ Darüs-Saltana Azerbaycanı, Hamse Azerbaycanı ve Cibal Azerbaycanı’ndan oluşan Güney Azerbaycan toprakları 203.624 km², Türk nüfusu ise 21.460.560 civarındadır.

Güney Azerbaycan sınırları içerisinde kalan Halacistan topraklarında yaşayan 100 bin civarındaki Halac Türkü Azerbaycan Türk nüfusu içerisinde gösterilmiştir.

Yukarıda tespit ettiğimiz 21.460.560 Azerbaycan Türkü, Güney Azerbaycan topraklarında yaşamaktadır. Haliyle bu rakam Azerbaycan Vilayetleri dışında yaşayanları ihtiva etmemektedir.

*

Ebülfez Elçibey, düşmanları ve siyasi rakiplerince İran Azerbaycan’ı konusunda hayalci olarak nitelenmiştir. İran Türkleri ile ilgili siyasi tutukluların serbest bırakılması, ulusal Türk kültürünün gelişmesi için Azerbaycan Türkçesi’nde eğitim yapılması, gazete-dergi ve diğer her türlü yazılı ve görsel medya faaliyetlerine izin verilmesi yönündeki talepleri ile İran Türkleri’ne moral destek sağlamıştır. Öte yandan Güney Azerbaycanlılara vatandaşlık verileceği yönündeki açıklaması İran’ı tedirgin etmiş, Tebriz’de konsolosluk açma talEbi kabul görmemiştir. İran, Elçibey muhaliflerine daha sıcak davranmaya başlamış, öte yandan Ermenistan ile ilişkilerini geliştirme cihetine giderek, bu ülke üzerindeki ekonomik blokajı hafifletmiştir.

Elçibey’in, Güney Azerbaycanlılar için talepleri, Fransa’nın Kanada’da meskûn Fransızlar için taleplerinden fazla olmamıştır. “Hayalci” suçlaması Fransa’ya yapılmazken Elçibey hedef haline gelmiştir. Derler ya, “Fakirin hastası, zenginin yosması duyulmaz”.

Haydar Aliyev, iktidara gekdikten sonra daha tedbirli davranarak, bu konuya ilgisini sessiz sürdürmüştür. Çerkeslerin ünlü bir sözü vardır: “Biz, Asetinleri sevmeyiz, ancak Asetinleri sevmeyenleri de sevmeyiz”. Asetinler, Kafkas direnişinde Adığelere yardım etmemiş, sürgünden sonra da Adığe ve Kabartayların mülklerinin üzerine oturmuştur. Mesel, bundan ötürü söylenmiştir. Ancak Asetinlere bir saldırı olursa, “Asetinlerin safında oluruz” mesajı verilmektedir. Haydar Aliyev cin gibi zekâsıyla herhalde “Ben Ebülfez Elçibey’i sevmem, ancak Elçibey’i sevmeyeni de sevmem” demeye getiriyordu.

*

“Zaqafqaziya Hәrbi Dairәsi’nin Siyasi İdarәsi’nin Yeddinci Şöbәsi”nin “Güney Azәrbaycan Qısa Tarixi-Etnorafik vә İktisadi Oçerk” başlığı ile hazırladığı dokümanda, İkinci Dünya Savaşı başlangıcından sonra Güney Azerbaycan, Sovyetler Birliği’nin harbi-strateji planlarına dâhil olduğundan, sınırlı da olsa güncel askerî, ekonomik ve teknik bilgiler verilmiştir: O dönemde Güney Azerbaycan’ın ( Hamse ve Cibal Azerbaycan hariç) nüfusu 5.5 milyondu. Bunun %80’den biraz fazlası Türk, %10’u Kürt, %5’i Fars, kalanı ise Talış, Gilek, Asuri, Ermeni vs. idi.

Azerbaycan’ın en büyük kenti Tebriz ilinin nüfusu 300.000’dir. Tebriz ilçesinde, 268 köyü ile birlikte 139.608 kişi yaşamakta idi. Bunun %85’ten çoğu Türk’tür. Erdebil, 424 köyü ile birlikte 269.211, Hoy ilçesi 760 bin, Urumiye 200 bin, Zencan 238 bin, Kazvin 450 bin, ve Reşt’te 450 bin kişi yaşamaktaydı. Güney Azerbaycan halkının %20’si şehirlerde, %80’i köylerde yaşıyordu. Azerbaycan, nüfus yoğunluğu en yüksek bölge idi. Her kilometre kareye 12-14 kişi, bazı yerlerde 14-20 düşüyordu. Halbuki İran’ın diğer arazisinde nüfus yoğunluğu 8-9 kişi idi. Nüfus sayımına bağlı olarak kaydetmek gerekir ki, 1937-1938 yıllarında Sovyet vatandaşlı­ğını kabul etmediği için eski İran tebaası olan 50 bin kişi Kuzey Azerbaycan’dan Güney Azerbaycan’a sürülmüştür. Beraberlerinde çok miktarda Sovyet onluk parası getirdikleri için halk arasında bunlara “Çervonlular” deniyordu. Bu bilgiler, yukarıda çerçevesini çizdiğimiz Azerbaycan toprakları ile örtüşmese de, İkinci Dünya Savaşı döneminde Azerbaycan’ın bazı bölge ve şehirleri hakkında verilen bilgiler bakımından dikkat çekicidir. (Cәmil Hәsәnli, II.Bölüm)