Dış lastik bak lastik

Dinapur bak. Danapur

Dinar, topraklarının bir bölümü Ege Bölgesi, daha büyük bölümü Akdeniz Bölgesi sınırları içinde kalan, Afyonkarahisar iline bağlı ilçe ve ilçe merkezi kent. Yüzölçümü 1.286 km² olan Dinar ilçesi kuzeyde Kı- zılören ve Sandıklı, kuzeydoğuda Şuhut ilçeleri, doğuda ve güneyde İsparta ili, güneybatıda Başmakçı ilçesi, batıda da Evciler ilçesi ve Denizli iliyle çevrilidir.

İlçe topraklarının kuzey kesimini Ak- dağ'ın, kuzeydoğu kesimini Kumalar Dağının, doğu kesimini de Karakuş Dağlarının uzantıları engebelendirir. Akdağ'm güney uzantılarını oluşturan sırtlar ilçe topraklarını ikiye böler. Doğu yarıda yer alan başlıca düzlükler Dombayova ve Gül Ovası, batı yarıdaki düzlük ise Dinar Ovası olarak adlandırılır. İlçe topraklarının sularını Büyük Menderes Irmağı toplar. İlçe merkezinin kuzeydoğusunda yer alan ve Marsyas kaynağı adıyla anılan bol sulu karstik kaynaklar Büyük Menderes Irmağının başlangıç kolu olarak kabul edilir.

İlçe halkının başlıca geçim kaynağı tarımdır. Dinar Ovasında haşhaş, şeker pancarı, tahıl, ayçiçeği ve baklagiller yetiştirilir. Mermer işleme, un ve tuz üretimi, teneke kutu, tarım aletleri ve mobilya yapımı başlıca küçük sanayi etkinlikleridir.

Yöredeki çok sayıda höyükte yapılan araştırmalarda elde edilen buluntular İÖ 3000'lere tarihlenmektedir Bu buluntular arasında kerpiç ya da çamur sıvalı evler, ambarlar, çanak çömlek, süs eşyaları, paralar ve Hitit çiviyazısı tabletleri vardır. Ulaşım yolları üzerinde önemli bir ticaret, din ve kültür merkezi olan Kelainai, İÖ 1000'lerde önde gelen Frigya kentlerinden- di. Kral Midas IÖ 8. yüzyılda başkentini buraya taşıdı. Lidyalılar zamanında da önemini koruyarak Pers kralı II. Dareios Ok- hos'un (hd İÖ 423-404) İÖ 407'de kurduğu Büyük Frigya Satraplığı'nın merkezi oldu. Daha sonra Gelene adıyla anılan kent İÖ 333'te hiç çarpışmadan Büyük İskender'e teslim oldu. Selevkos kralı I. Antiokhos (Soter), Kelainai'nin adını İÖ 3. yüzyılda Apameia Kibotos olarak değiştirdi ve kenti daha açık bir alana taşıdı. Daha sonra sırasıyla Roma, Bizans, Arap ve Selçuklu yönetiminde kaldı. Dinar adını, uzun süre yönetiminde kaldığı Perslerin para biriminden aldığı sanılmaktadır. Antik kent kalıntıları ve Kserkses Sarayı yıkıntıları kentin kuzeydoğusundadır. Osmanlı döneminde eski parlaklığını yitiren kent, uzun süre Geyikler adıyla bir nahiye merkezi olarak kaldı. II. Meşrutiyet'ten sonra Hudavendi- gâr vilayeti Karahisar-ı Sahib sancağına bağlı bir kaza oldu. Kurtuluş Savaşı'nda Yunan işgaline uğradı. Cumhuriyet'ten sonra ilçe merkezi yapıldı. Dinar kentinin kuzeydoğusundaki Karakuyu istasyonu bölge çapında önemli bir demiryolu kavşağıdır. Denizli'yi Afyonkarahisar ve Eğirdir'e bağlayan demiryolu hatları bu istasyonda kesişir. Kent, il merkezi Afyonkarahisar'a 110 km uzakiıktadır.

Dinar Belediyesi 1908'de kurulmuştur. Nüfus (1990) ilçe, 90.952; kent, 34.990.

dinar, eski İslam devletlerinde altın para birimi. İslam fıkhında şeri dinar, 10 dirheme (32,5 gr saf gümüş) eşit saf altındı. Başka bir ölçüme göre de 1 Mekke miskali- ne ya da 100 arpaya (4,25 gr) eşitti. İlk dinarı, 696'da Emevi halifesi Abdülmelik, Şam ve Kahire'de şer'i ölçüme uygun ve miskal esasına göre kestirdi. O döneme değin kullanılan Rum dinarına da (solidus) eşitti. Dinarın dirhem karşısındaki değeri zamanla, gümüşün değer yitirmesine ya da kazanmasına bağlı olarak değişti. Abbasi halifesi Harun Reşid döneminde (786-809) 1 dinar 22 dirheme (71,5 gr saf gümüş) çıktı. Mısır'ın Fatımi yönetimine girmesinden sonra 10. yüzyılda Ortadoğu para sistemi ciddi bir krize girdi ve Mısır'dan külçe altın sağlanamaması yüzünden dinarın dirhem

169 Dinççağ, Şadi

karşısındaki değeri gittikçe arttı. Memlûkler döneminde dinarın yerini alan Eşrefi altını 3,47 gramdı. Akdeniz ticaretinde en geçerli para birimi olan dinar, bu denize kıyısı olan Avrupa devletlerinin de "bezant" ve "sarra- sinat" denen ve Arap dinarlarına benzeyen saf altın paralar basmasına yol açtı. Horasan'da ise özel bir sikke sistemi geçerliydi ve dinar, 4 dirhem (13lgr saf gümüş) olarak hesaplanmaktaydı. El-Cezi- re'de gene dirhem esasına göre 1 dinar, 8 miskal gümüş karşılığı altındı. İlhanlı hükümdarı Gazan Han'ın (hd 1295-1304) kestirdiği dinar-ı rabih ise 33 habbe (2,14 gr) ağırlığındaydı ve 6 Abbasi dirhemine (19,5 gr saf gümüş) eşit saf altındı. II. Mustafa' mn 1696'da tedavüle çıkarttığı 300 akçelik dinar-ı cedidin dışında, Osmanlı döneminde kesilen altın sikkeler için dinar deyimi kullanılmadı. Dinar günümüzde Suriye, Irak, Kuveyt ve Yugoslavya'daki para biriminin adıdır.