b. Dünya’nın dönme ekseni ile Güneş etrafındaki dolanma düzlemi arasındaki ilişkiye değinilir.
c. Işığın birim yüzeye düşen enerji miktarının mevsimler üzerindeki etkisine değinilir.
Yapılacak Etkinlikler:
Özet:
MEVSİMLERİN OLUŞUMU
Yukarıdaki resimlerde görüldüğü gibi aynı zaman diliminde, Brezilya’da yaz mevsimi yaşanırken
Türkiye’de kış mevsimi yaşanmaktadır. Dünya’nın bir bölgesinde yaz mevsimi yaşanırken diğer bir bölümündekış mevsiminin yaşanmasının nedeni nedir?
Yıl içerisinde ilkbahar, yaz, sonbahar ve kış olmak üzere dört mevsim yaşanmaktadır. Dünya kendiekseni etrafında ve Güneş etrafında olmak üzere iki şekilde hareket etmektedir. Dünya’nın Güneş etrafındakidolanım süresi 365 gün 6 saattir. Dünya, Güneş etrafında eliptik bir yörüngede dolanmaktadır.Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesi 24 saatte tamamlanmakta, bunun sonucunda gece ve gündüzoluşmaktadır. Dünya’nın dönme ekseni 230 27’lık (23 derece, 27 dakika)bir açı ile eğik durmaktadır.
Güneş ışınları, Kuzey Yarım Küre’ye dik olarak geldiği anlarda, Güney Yarım Küre’ye eğik bir şekildegelmektedir. Güneş ışınlarının dik geldiği anlarda yaz mevsimi yaşanırken eğik geldiği anlarda kış mevsimiyaşanmaktadır. Dünya, Güneş etrafında dolandığı için bir süre sonra Güneş ışınları bu defa KuzeyYarım Küre’ye eğik, Güney Yarım Küre’ye dik gelmektedir. Böylelikle Kuzey Yarım Küre kışı yaşarkenGüney Yarım Küre ise yaz mevsimini yaşamaktadır. Bu iki durumun arasındaki zamanlarda da ilkbahar ve sonbahar mevsimleri yaşanmaktadır.
III.BÖLÜM
Ölçme ve Değerlendirme:
*Boşluk dolduralım
*Eşleştirelim Ölçme ve değerlendirme için projeler, kavram haritaları, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid, altı şapka tekniği, bulmaca, çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru-yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, iki aşamalı test gibi farklı soru ve tekniklerden uygun olanı uygun yerlerde kullanılacaktır.
IV.BÖLÜM
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi:
V.BÖLÜM
Planın Uygulanmasıyla İlgili Diğer Açıklamalar:
İlköğretim Haftası 17-21 Eylül
Uygundur
........................
Fen Bilimleri Öğretmeni Okul Müdürü
2018- 2019 EĞİTİM – ÖĞRETİM YILI GAZİ ORTAOKULU 8. SINIFLAR FEN BİLİMLERİ DERSİ GÜNLÜK DERS PLÂNI
I.BÖLÜM
Dersin Adı:
Fen Bilimleri
2.Hafta (24-28 Eylül 2018)
Sınıf:
8.Sınıf
Ünite No-Adı:
1. Ünite Mevsimler ve İklim
Konu:
Mevsimlerin Oluşumu
Önerilen Ders Saati:
4 Saat
II.BÖLÜM
Öğrenci Kazanımları/Hedef ve Davranışlar:
8.1.1.1.Mevsimlerin oluşumuna yönelik tahminlerde bulunur.
Ünite Kavramları ve Sembolleri:
Dünya’nın dönme ekseni, dolanma düzlemi, ısı enerjisi, mevsimler
Uygulanacak Yöntem ve Teknikler:
Anlatım, Soru Cevap, Grup Çalışması
Kullanılacak Araç – Gereçler:
Açıklamalar:
a. Dünya’nın dönme ekseni olduğuna değinilir.
b. Dünya’nın dönme ekseni ile Güneş etrafındaki dolanma düzlemi arasındaki ilişkiye değinilir.
c. Işığın birim yüzeye düşen enerji miktarının mevsimler üzerindeki etkisine değinilir.
Yapılacak Etkinlikler:
Özet:
MEVSİMLERİN OLUŞUMU
Yukarıdaki resimlerde görüldüğü gibi aynı zaman diliminde, Brezilya’da yaz mevsimi yaşanırken
Türkiye’de kış mevsimi yaşanmaktadır. Dünya’nın bir bölgesinde yaz mevsimi yaşanırken diğer bir bölümündekış mevsiminin yaşanmasının nedeni nedir?
Yıl içerisinde ilkbahar, yaz, sonbahar ve kış olmak üzere dört mevsim yaşanmaktadır. Dünya kendiekseni etrafında ve Güneş etrafında olmak üzere iki şekilde hareket etmektedir. Dünya’nın Güneş etrafındakidolanım süresi 365 gün 6 saattir. Dünya, Güneş etrafında eliptik bir yörüngede dolanmaktadır.Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesi 24 saatte tamamlanmakta, bunun sonucunda gece ve gündüzoluşmaktadır. Dünya’nın dönme ekseni 230 27’lık (23 derece, 27 dakika)bir açı ile eğik durmaktadır.
Güneş ışınları, Kuzey Yarım Küre’ye dik olarak geldiği anlarda, Güney Yarım Küre’ye eğik bir şekildegelmektedir. Güneş ışınlarının dik geldiği anlarda yaz mevsimi yaşanırken eğik geldiği anlarda kış mevsimiyaşanmaktadır. Dünya, Güneş etrafında dolandığı için bir süre sonra Güneş ışınları bu defa KuzeyYarım Küre’ye eğik, Güney Yarım Küre’ye dik gelmektedir. Böylelikle Kuzey Yarım Küre kışı yaşarkenGüney Yarım Küre ise yaz mevsimini yaşamaktadır. Bu iki durumun arasındaki zamanlarda da ilkbahar ve sonbahar mevsimleri yaşanmaktadır.
III.BÖLÜM
Ölçme ve Değerlendirme:
*Boşluk dolduralım
*Eşleştirelim Ölçme ve değerlendirme için projeler, kavram haritaları, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid, altı şapka tekniği, bulmaca, çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru-yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, iki aşamalı test gibi farklı soru ve tekniklerden uygun olanı uygun yerlerde kullanılacaktır.
IV.BÖLÜM
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi:
V.BÖLÜM
Planın Uygulanmasıyla İlgili Diğer Açıklamalar:
15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Günü
Uygundur
........................
Fen Bilimleri Öğretmeni Okul Müdürü
2018- 2019 EĞİTİM – ÖĞRETİM YILI GAZİ ORTAOKULU 8. SINIFLAR FEN BİLİMLERİ DERSİ GÜNLÜK DERS PLÂNI
I.BÖLÜM
Dersin Adı:
Fen Bilimleri
3.Hafta (1 – 5 Ekim 2018)
Sınıf:
8.Sınıf
Ünite No-Adı:
1. Ünite Mevsimler ve İklim
Konu:
İklim ve Hava Hareketleri
Önerilen Ders Saati:
4 Saat
II.BÖLÜM
Öğrenci Kazanımları/Hedef ve Davranışlar:
8.1.2.1. İklim ve hava olayları arasındaki farkı açıklar.
8.1.2.2. İklim biliminin (klimatoloji) bir bilim dalı olduğunu ve bu alanda çalışan uzmanlara iklim bilimci (klimatolog) adı verildiğini söyler
Ünite Kavramları ve Sembolleri:
İklim, iklim bilimi, iklim bilimci, küresel iklim değişiklikleri
Uygulanacak Yöntem ve Teknikler:
Anlatım, Soru Cevap, Grup Çalışması
Kullanılacak Araç – Gereçler:
Açıklamalar:
Yapılacak Etkinlikler:
Özet:
İKLİM
Güney Amerika’nın yağmur ormanlarında yılın her mevsiminde bol yağış görülmektedir. Burada, yılınher mevsiminde Güneş ışınları dik ya da dike yakın açılardan geldiği için hava sıcaklığı yüksektir. Yıllıkortalama hava sıcaklığı 20 °C’un üzerindedir. Havanın sıcak olması buharlaşma ve sürekli alçak basınçetkisini meydana getirir. Bunun sonucu olarak bol yağış görülür. Bir yerde uzun bir süre boyunca gözlemlenensıcaklık, nem, hava basıncı, rüzgâr, yağış, yağış şekli gibi meteorolojik olayların ortalamasınaiklim denir.
1. İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark
Hava durumu, belirli bir yerde ve kısa bir süre içinde etkin olan atmosfer koşullarıdır. İklim ise genişbölgelerde ve çok uzun zaman için aynı kalan ortalama hava şartlarıdır. İklim, bir bölgenin hava olaylarıbakımından karakterini tayin eder. Ancak bu genel karakterleri belirtirken önemli günlük hava tiplerini degöz ardı etmemek gerekir. Örneğin Ankara’da bir yaz gününde sabah hava açık ve sakin olduğu hâlde,öğle saatlerinde sıkıcı bir sıcak ortalığı basar, hava bulutlanır. Öğleden sonra gök gürültülü fırtınalı biryağış görülür. Genellikle dolu yağar. Fakat bu hava tipi yaz boyunca hâkim olan tip değildir. Ankara’dayazlar genel olarak açık, az bulutlu, sıcak ve kuzeyden hafif rüzgârlı geçer. Bu iklim karakterini belirtmekiçin “Ankara yazın sıcak ve kuraktır.” denilir.
İklimlerin özelliklerini inceleyen bilim dalına klimatoloji (iklim bilimi), bu alanda çalışan bilim insanlarınada klimatolog (iklim bilimci) denir. İklim ve hava olayları arasındaki farkları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
Resimde görülen durum İstanbul Boğazı’nda1954 yılında ortaya çıkan bir manzaradır.
İnsanlar kuzeyden gelen buzulparçalarının etkisi ile Asya kıtasından Avrupakıtasına deniz üzerinden yürüyerek geçebilmişlerdir.Günümüze geldiğimizde iseİstanbul’da boğazın donmasından öte, karyağışı sık görülen bir hava olayı değildir.Hava sıcaklıklarındaki bu artış sadece ülkemizehas bir durum değildir. 1998 yılı hemküresel ortalama hem de kuzey ve güneyyarım kürelerin ortalamaları açısından, 1860yılından beri yaşanan en sıcak yıl olmuştur.
Atmosferde birikerek Güneş ışınlarının tekrar uzaya yansımasını engelleyen atık gazlara sera gazlarıdenir. Bu olaya sera etkisi denir. Sera etkisi, küresel ısınmaya neden olur.
Bilim insanları tarafından tartışılan en önemliöngörüler arasında küresel iklim değişikliğininnedeni olarak küresel ısınma gösterilmektedir.Fosil yakıt kullanımının artması, ormanlık alanlarınazalması ve sanayi tesislerinin atmosferesaldığı sera gazları atmosferde var olan doğalsera etkisini kuvvetlendirmektedir. Bunun sonucundaDünya’nın yüzey sıcaklığı artmakta ve küreselısınma gerçekleşmektedir. Küresel ısınma19. yüzyılın sonlarında başlayıp 1980’li yıllardansonra daha da belirgin hâle gelmiştir. Her yıl bir önceki yıla göre daha sıcak olmaktadır.
Sera gazlarının etkilerini dikkate alan en duyarlıiklim modelleri, küresel ortalama yüzey sıcaklıklarında2100 yılına kadar 1-3.5 °C arasındabir artış, buna bağlı olarak kutuplardaki buzullardaerime ve deniz seviyesinde de 15-95 cmarasında bir yükselme olacağını öngörmektedir.
Ayrıca dünyanın her yerinde henüz tam anlamıylayaşanmamış olsa da ekonomik, ekolojikve sosyal yaşamda birtakım zincirleme etkilereneden olacak olması, küresel iklim değişikliğinekarşı gerekli önlemlerin alınmasında, tüm ülkelerin,uluslararası iş birliğine gerekli duyarlılığı göstermesinigerektirmektedir.
III.BÖLÜM
Ölçme ve Değerlendirme:
*Boşluk dolduralım
*Eşleştirelim Ölçme ve değerlendirme için projeler, kavram haritaları, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid, altı şapka tekniği, bulmaca, çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru-yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, iki aşamalı test gibi farklı soru ve tekniklerden uygun olanı uygun yerlerde kullanılacaktır.
IV.BÖLÜM
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi:
V.BÖLÜM
Planın Uygulanmasıyla İlgili Diğer Açıklamalar:
Hayvanları Koruma Günü
(4 Ekim)
Uygundur
........................
Fen Bilimleri Öğretmeni Okul Müdürü
2018- 2019 EĞİTİM – ÖĞRETİM YILI GAZİ ORTAOKULU 8. SINIFLAR FEN BİLİMLERİ DERSİ GÜNLÜK DERS PLÂNI
I.BÖLÜM
Dersin Adı:
Fen Bilimleri
4.Hafta (8-12 Ekim 2018 )
Sınıf:
8.Sınıf
Ünite No-Adı:
1. Ünite Mevsimler ve İklim
Konu:
İklim ve Hava Hareketleri
Önerilen Ders Saati:
2 Saat
II.BÖLÜM
Öğrenci Kazanımları/Hedef ve Davranışlar:
8.1.2.2. İklim biliminin (klimatoloji) bir bilim dalı olduğunu ve bu alanda çalışan uzmanlara iklim bilimci (klimatolog) adı verildiğini söyler
Ünite Kavramları ve Sembolleri:
İklim, iklim bilimi, iklim bilimci, küresel iklim değişiklikleri
Uygulanacak Yöntem ve Teknikler:
Anlatım, Soru Cevap, Grup Çalışması
Kullanılacak Araç – Gereçler:
Açıklamalar:
Yapılacak Etkinlikler:
Özet:
İklimlerin özelliklerini inceleyen bilim dalına klimatoloji (iklim bilimi), bu alanda çalışan bilim insanlarınada klimatolog (iklim bilimci) denir.
2. Küresel İklim Değişikliği
Resimde görülen durum İstanbul Boğazı’nda1954 yılında ortaya çıkan bir manzaradır.
İnsanlar kuzeyden gelen buzulparçalarının etkisi ile Asya kıtasından Avrupakıtasına deniz üzerinden yürüyerek geçebilmişlerdir.Günümüze geldiğimizde iseİstanbul’da boğazın donmasından öte, karyağışı sık görülen bir hava olayı değildir.Hava sıcaklıklarındaki bu artış sadece ülkemizehas bir durum değildir. 1998 yılı hemküresel ortalama hem de kuzey ve güneyyarım kürelerin ortalamaları açısından, 1860yılından beri yaşanan en sıcak yıl olmuştur.
İklimlerin yapısında meydana gelen küresel çaptaki değişimlereküresel iklim değişikliği denir.
Atmosferde birikerek Güneş ışınlarının tekrar uzaya yansımasını engelleyen atık gazlara sera gazlarıdenir. Bu olaya sera etkisi denir. Sera etkisi, küresel ısınmaya neden olur.
Bilim insanları tarafından tartışılan en önemliöngörüler arasında küresel iklim değişikliğininnedeni olarak küresel ısınma gösterilmektedir.Fosil yakıt kullanımının artması, ormanlık alanlarınazalması ve sanayi tesislerinin atmosferesaldığı sera gazları atmosferde var olan doğalsera etkisini kuvvetlendirmektedir. Bunun sonucundaDünya’nın yüzey sıcaklığı artmakta ve küreselısınma gerçekleşmektedir. Küresel ısınma19. yüzyılın sonlarında başlayıp 1980’li yıllardansonra daha da belirgin hâle gelmiştir. Her yıl bir önceki yıla göre daha sıcak olmaktadır.
Sera gazlarının etkilerini dikkate alan en duyarlıiklim modelleri, küresel ortalama yüzey sıcaklıklarında2100 yılına kadar 1-3.5 °C arasındabir artış, buna bağlı olarak kutuplardaki buzullardaerime ve deniz seviyesinde de 15-95 cmarasında bir yükselme olacağını öngörmektedir.
Ayrıca dünyanın her yerinde henüz tam anlamıylayaşanmamış olsa da ekonomik, ekolojikve sosyal yaşamda birtakım zincirleme etkilereneden olacak olması, küresel iklim değişikliğinekarşı gerekli önlemlerin alınmasında, tüm ülkelerin,uluslararası iş birliğine gerekli duyarlılığı göstermesinigerektirmektedir.
III.BÖLÜM
Ölçme ve Değerlendirme:
*Boşluk dolduralım
*Eşleştirelim Ölçme ve değerlendirme için projeler, kavram haritaları, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid, altı şapka tekniği, bulmaca, çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru-yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, iki aşamalı test gibi farklı soru ve tekniklerden uygun olanı uygun yerlerde kullanılacaktır.
IV.BÖLÜM
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi:
V.BÖLÜM
Planın Uygulanmasıyla İlgili Diğer Açıklamalar:
Ahilik Kültürü Haftası
(8-12 Ekim)
Uygundur
........................
Fen Bilimleri Öğretmeni Okul Müdürü
2018- 2019 EĞİTİM – ÖĞRETİM YILI GAZİ ORTAOKULU 8. SINIFLAR FEN BİLİMLERİ DERSİ GÜNLÜK DERS PLÂNI
8.2.1.1. Nükleotid, gen, DNA ve kromozom kavramlarını açıklayarak bu kavramlar arasında ilişki kurar.
8.2.1.2. DNA’nın yapısını model üzerinde gösterir.
Ünite Kavramları ve Sembolleri:
DNA’nın yapısı, DNA’nın kendini eşlemesi, nükleotid, gen, kromozom
Uygulanacak Yöntem ve Teknikler:
Anlatım, Soru Cevap, Rol Yapma, Grup Çalışması
Kullanılacak Araç – Gereçler:
Açıklamalar:
Bazların isimleri verilirken pürin ve pirimidin ayrımına girilmez.
a. Hidrojen, glikozit, ester, fosfodiester bağlarına girilmez.
b. DNA’daki hataların onarılıp onarılmadığı belirtilir.
c. DNA’daki nükleotid hesaplamaları verilmez.
Yapılacak Etkinlikler:
Özet:
NÜKLEOTİD, GEN, DNA VE KROMOZOM
Canlıların en küçük yapı birimi olan hücrenin yönetim merkezi çekirdektir. Çekirdek içerisinde de hücrenin yönetimini gerçekleştiren, canlıya ait kalıtsal bilgileri taşıyan yapılar yer alır. Çekirdek içerisindeki en karmaşık başka bir deyişle en büyük yapı kromozomdur. Kromozomlar DNA ve özel proteinlerin birleşmesiyle oluşur. DNA üzerinde kalıtsal özelliklere etki eden genler bulunur. Genler de nükleotid adı verilen moleküllerden oluşur. Şimdi bu yapıları daha ayrıntılı olarak ele alalım.
Kromozom
Kromozomlar DNA ve özel proteinlerin birleşmesiyle oluşan yapılardır. Canlılara ait saç rengi, göz rengi, cinsiyet gibi kalıtsal bilgilerin anne babadan yavrulara aktarılmasını sağlayan (taşıyan) yapılara kromozom denir. Kromozomlar hücre çekirdeğinde yer alırlar. Çekirdeği bulunmayan hücrelerde kromozomlar sitoplazma içerisine dağılmış halde bulunurlar.
Kromozomların şekli, büyüklüğü ve sayısı canlı türlerinde farklı ve sabittir. Yani aynı türe ait tüm canlılarda aynı sayıda kromozom bulunur. Örneğin insanda 46, sirke sineğinde 8, kurbağada 26, köpekte 78, farede 42 kromozom vardır. Bunun yanında farklı canlı türleri aynı sayıda kromozoma sahip olabilir. Örneğin insanda, Kurtbağrı bitkisinde ve moli balığında 46 kromozom vardır. Ancak insan, Kurtbağrı bitkisi ve moli balığı aynı gelişmişlik düzeyine sahip değillerdir. Benzer şekilde insanda 46 kromozom varken, köpekte 78, eğrelti otu bitkisinde 500 kromozom vardır. Fakat insan köpeğe ve eğrelti otu bitkisine göre daha gelişmiş bir canlıdır. O halde; kromozom sayısı ile canlıların gelişmişlik düzeyi arasında hiçbir ilişki yoktur. Önemli olan kromozomların yapısındaki kalıtsal bilgilerdir. Bu da canlıların kendisine özgüdür.Bazı canlılara ait kromozom sayıları tabloda verilmiştir.
Canlı
Kromozom Sayısı
Canlı
Kromozom Sayısı
Solucan
2
İnsan
46
Sirke Sineği
8
Moli Balığı
46
Güvercin
16
Kurt Bağrı Bitkisi
46
Soğan
16
At Kuyruğu
216
Domates
24
Köpek
78
Ayçiçeği
34
İnek
60
Kedi
38
Eğrelti Otu
500
Kromozom sayısı canlıdaki hücre çeşidine göre de farklılık gösterir. Canlılarda iki çeşit hücre vardır. Bunlar vücut hücresi ve üreme hücresidir. Canlılardaki üreme hücrelerinde bulunan kromozom sayısı vücut hücrelerindeki kromozom sayısının yarısı kadardır. Örneğin insanın vücut hücresinde 46 kromozom varken üreme hücrelerinde 23 kromozom vardır. Aynı şekilde köpeğin vücut hücresinde 78 kromozom varken üreme hücresinde 39 kromozom vardır. Buna göre canlılardaki vücut hücresindeki kromozom sayısı 2n ise üreme hücresindeki kromozom sayısı n’dir.
Canlıların vücut hücrelerindeki kromozomların yarısı(n) anneden, diğer yarısı(n) da babadan gelir. Biri anneden biri babadan gelen şekil ve büyüklük bakımından aynı olan ve aynı karaktere etki eden kromozomlara homolog kromozom(2n) denir. Homolog kromozom içeren hücrelere diploit hücre(2n) denir. Diploit hücrelerde 2n sayıda (yani çift sayıda) kromozom bulunur. Canlıların üreme hücrelerinde ise n sayıda (yani tek sayıda) kromozom bulunur. n sayıda kromozom içeren hücrelere ise haploit hücre(n) denir.
Canlıya ait kromozom sayıları normal şartlarda değişmez. Kromozom sayısının radyasyon gibi çeşitli nedenlerle değişmesi sonucu çeşitli kalıtsal hastalıklar ortaya çıkar.
DNA (Deoksiribo Nükleik Asit)
Kromozomlar üzerinde yer alan ve canlının özelliklerinin nesilden nesile taşınmasını sağlayan ipliksi yapıdaki kalıtım molekülüne DNA (Deoksiribo Nükleik Asit) denir. DNA’nın en önemli görevi kalıtsal bilgileri saklamak ve nesilden nesile taşımaktır. Ayrıca DNA hücredeki yönetici moleküldür.
Hücrelerde DNA, kromozomun yapısında yer alır. DNA çift zincirli sarmal bir yapıya sahiptir. DNA zincirlerinin bir anneden diğeri de babadan yavruya aktarılır. Bu zincirler sarmal bir yapı oluştururlar. DNA zincirindeki merdiven basamağını andıran ve kalıtsal bilgilerin saklandığı bölgeler genlerdir.
Gen
Kromozomlar üzerindeki DNA’ların yapısında bulunan ve her biri bir karakterin ortaya çıkmasını belirleyen bölgelere gen denir. Genler kalıtsal bilgileri taşıyan bölgelerdir. Saç rengi, göz rengi, ten rengi, kan grubu gibi kalıtsal özellikler genler tarafından belirlenir.
Çevremizdeki canlıların birbirinden farklı olmasının nedeni genlerdir. Çünkü kromozomlar üzerindeki genler birbirinden farklıdır. Genler, DNA’nın en küçük yapı birimi olan ve nükleotid adı verilen yapılardan oluşur.
Nükleotid
DNA’nın en küçük yapı birimi olan ve genleri oluşturan yapıya nükleotid denir. Nükleotidler;
Bir adet organik bazın birleşmesiyle meydana gelen yapılardır.
Bir DNA’daki toplam nükleotid sayısı; toplam fosfat sayısına, toplam şeker sayısına ve toplam organik baz sayısına eşittir. Bu durum; Nükleotid Sayısı = Fosfat Sayısı = Şeker Sayısı = Organik Baz Sayısı şeklinde de ifade edilebilir. Örneğin; 800 adet nükleotid içeren bir DNA’da 800 adet fosfat, 800 adet şeker ve 800 adet organik baz vardır.
DNA’nın yapısında dört farklı nükleotid bulunmaktadır. Bu dört nükleotid aynı fosfat ve Deoksiriboz şekerinden oluşur. Nükleotidleri birbirinden ayıran, yapılarındaki organik bazlardır. Bu organik bazlar;
Adenin (A),
Timin (T),
Guanin (G) ve
Sitozin (S veya C) bazlarıdır.
Nükleotidler yapılarındaki organik baza göre isimlendirilirler. Yapısında;
Adenin bazı bulunan nükleotid Adenin Nükleotidi,
Timin bazı bulunan nükleotid Timin Nükleotidi,
Guanin bazı bulunan nükleotid Guanin Nükleotidi,
Sitozin bazı bulunan nükleotid Sitozin Nükleotidi olarak isimlendirilir.
İki nükleotid bir araya gelerek DNA’nın yapısındaki genleri oluşturur. DNA molekülünü oluşturan zincirlerdeki nükleotidlerin alt alta dizilişlerinde belli bir kural yoktur. Ancak iki nükleotidin yan yana (karşılıklı) bir araya gelmesi belirli bir kurala göre gerçekleşir. Buna göre; Adenin Nükleotidi Timin Nükleotidi ileGuanin Nükleotidi Sitozin Nükleotidi ile eşleşir. Farklı bireylerde nükleotidlerin sayısı ve dizilişi farklıdır. Kimyasal bir bağ olan hidrojen bağı ile birbirine bağlanan nükleotitler DNA zincirini oluşturmaktadır. Bu dört nükleotidin farklı sıralarda dizilmesi ile de farklı DNA zincirleri meydana gelmektedir. Adenin ve Timin Nükleotidlerinin bir araya gelmesiyle bir gen meydana gelir. Aynı şekilde Guanin ve Sitozin Nükleotidlerinin bir araya gelmesiyle bir gen oluşur. Oluşan bu genler, yapılarındaki nükleotidlerde yer alan fosfat bağlarıyla birbirine bağlanarak DNA zincirlerini meydana getirir.
Adenin ve Timin Nükleotidlerinin arasında 2, Guanin ve Sitozin Nükleotidlerinin arasında 3 adet hidrojen bağı vardır.
Bir DNA’da Adenin nükleotidi sayısı Timin nükleotidi sayısına, Guanin nükleotidi sayısı da Sitozin nükleotidi sayısına eşittir. Bu durumu; A=T ve G=C şeklinde de gösterebiliriz. Aynı şekilde bir DNA’da Adenin nükleotidi ile Guanin nükleotidlerinin toplamının Timin ve Sitozin nükleotidlerinin toplamına oranı 1’e eşittir. Bu durumu da; şeklinde gösterebiliriz.
Canlıların kalıtsal bilgilerinin taşındığı ve saklandığı yapıları en küçükten en büyüğe doğru sıralayacak olursak; fosfat, deoksiriboz şekeri ve organik bazın birleşmesiyle oluşan nükleotidler bir araya gelerek genleri meydana getirir. Oluşan genler birleşerek DNA zincirini oluşturur. DNA zinciri özel protein kılıfla birleşerek kromozomu oluşturur.
DNA’NIN YAPISI
DNA,iki nükleotidin birleşmesiyle oluşan genlerin oluşturduğu çift zincirli sarmal bir yapıda olan kalıtım molekülüdür. Çok sayıda nükleotid birbirine bağlanarak nükleotid zincirini meydana getirir. Bir DNA’nın yapısında iki nükleotid zinciri bulunur. Nükleotid zincirleri bir sarmaşığın dalları gibi birbirinin çevresinde dönerek sarmal oluşturur. DNA, kıvrımlı bir merdivene benzetilebilir. Merdivenin basamakları nükleotidlerden oluşan genlere, basamakları taşıyan yan kısımlar DNA’nın zincirlerine benzetilebilir.
III.BÖLÜM
Ölçme ve Değerlendirme:
*Boşluk dolduralım
*Eşleştirelim Ölçme ve değerlendirme için projeler, kavram haritaları, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid, altı şapka tekniği, bulmaca, çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru-yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, iki aşamalı test gibi farklı soru ve tekniklerden uygun olanı uygun yerlerde kullanılacaktır.
IV.BÖLÜM
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi:
V.BÖLÜM
Planın Uygulanmasıyla İlgili Diğer Açıklamalar:
Uygundur
........................
Fen Bilimleri Öğretmeni Okul Müdürü
2018- 2019 EĞİTİM – ÖĞRETİM YILI GAZİ ORTAOKULU 8. SINIFLAR FEN BİLİMLERİ DERSİ GÜNLÜK DERS PLÂNI
I.BÖLÜM
Dersin Adı:
Fen Bilimleri
5.Hafta (15-19 Ekim 2018 )
Sınıf:
8.Sınıf
Ünite No-Adı:
2.Ünite:DNA ve Genetik Kod
Konu:
DNA ve Genetik Kod
Önerilen Ders Saati:
2 Saat
II.BÖLÜM
Öğrenci Kazanımları/Hedef ve Davranışlar:
8.2.1.3. DNA’nın kendini nasıl eşlediğini ifade eder.
Ünite Kavramları ve Sembolleri:
DNA’nın yapısı, DNA’nın kendini eşlemesi, nükleotid, gen, kromozom
Uygulanacak Yöntem ve Teknikler:
Anlatım, Soru Cevap, Rol Yapma, Grup Çalışması
Kullanılacak Araç – Gereçler:
Açıklamalar:
a. Replikasyon ifadesi kullanılmaz.
b. Eşlenme deneyleri anlatılmaz.
c. Eşlenme ile ilgili hesaplama sorularına girilmez.
Yapılacak Etkinlikler:
Özet:
DNA’NIN KENDİNİ EŞLEMESİ
DNA çift zincirli bir yapıdadır. DNA’nın çift zinciri hücre içerisinde sarmal bir yapıda bulu nur. DNA, ana canlıya ait kalıtsal bilgileri yavru canlıya aktarmak için kendini eşler. Başka bir deyişle bir kopyasını oluşturur. DNA kendini eşleyeceği zaman bu DNA zincirleri birbirinden ayrılmaktadır. Ayrılma ile oluşan her zincir kendini eşleyerek yine iki tane çift sarmal yapıda DNA oluşturmaktadır. DNA'nın kendini eşlemesi ile oluşan kopya sayesinde canlıya ait tüm bilgiler yavru hücreye aktarılmaktadır. DNA kendini eşlerken;
DNA’yı oluşturan zincirler bir fermuarın açılması gibi birbirinden ayrılır.
DNA zincirlerinin ayrılması sırasında fermuarın dişlerinin birbirinden ayrılması gibi nükleotidler de (aralarındaki hidrojen bağlarını kopararak) birbirinden ayrılır.
Ayrılan her bir nükleotidin karşısına hücre sitoplazmasında serbest halde bulunan nükleotidler belirli kurala göre (Adenin karşısına Timin, Guanin karşısına Sitozin) yerleşerek birbiriyle aynı özelliğe sahip (kopya) iki tane çift sarmal yapıdaki DNA’yı meydana getirirler.
III.BÖLÜM
Ölçme ve Değerlendirme:
*Boşluk dolduralım
*Eşleştirelim Ölçme ve değerlendirme için projeler, kavram haritaları, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid, altı şapka tekniği, bulmaca, çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru-yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, iki aşamalı test gibi farklı soru ve tekniklerden uygun olanı uygun yerlerde kullanılacaktır.
IV.BÖLÜM
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi:
V.BÖLÜM
Planın Uygulanmasıyla İlgili Diğer Açıklamalar:
Uygundur
........................
Fen Bilimleri Öğretmeni Okul Müdürü
2018- 2019 EĞİTİM – ÖĞRETİM YILI GAZİ ORTAOKULU 8. SINIFLAR FEN BİLİMLERİ DERSİ GÜNLÜK DERS PLÂNI
a. Gen, fenotip, genotip, saf döl ve melez döl kavramlarına değinilir.
b. Baskın ve çekinik gen kavramlarına değinilir.
Yapılacak Etkinlikler:
Özet:
KALITIM Canlının sahip olduğu her bir özelliği kalıtsal özellikleri belirleyen, bu özelliklerin yavrulara aktarılmasını sağlayan ve kromozomların yapısında bulunan kalıtım birimine gen denir.Gen, DNA’nın bir bölümü ve kromozomun bir parçasıdır. Anne, baba ve oğul döller (çocuklar veya yavrular) (nesiller) arasındaki benzerlik farklılıkları açıklayan, bu benzerlik ve farklılıkların nesilden nesile nasıl geçtiğini araştıran bilim dalına kalıtım veya genetik denir
Canlıların sahip oldukları, anne veya babalarından (dayı, teyze, hala, amca, anneanne, babaanne, dede, abi, abla gibi yakın akrabalarından veya atalarından) aldıkları özelliklere kalıtsal özellikler denir. kellik, cücelik, tavşan dudaklılık, , gamze, dil yuvarlama, kulak memesinin yapışık veya ayrık olması, , renk körlüğü, gece körlüğü, katarakt, miyopluk, hemofili, altıparmaklılık, eksik parmaklılık, yapışık parmaklılık, kan grubu, sağırlık, dilsizlik, albinoluk, zekâ geriliği (Down Sendromu), anemi, şeker hastalığı kalıtsal özelliklerdir. Kalıtsal özellikler yavrulara sadece üreme olayı ile aktarılır
Vücut ağırlığı, konuşma şekli, yaralanma, organ eksikliği, saç uzunluğu kalıtsal olmayan özelliklerdir.
Kalıtım İle İlgili Terimler :
1-)Karakter:Canlının sahip olduğu her bir özelliğe karakter denir.Örnek :Tohum rengi, tohum şekli, meyve rengi, göz rengi, saç rengi, saç şekli.
2-)Gen: Canlıların sahip olduğu her bir özelliği yani her bir karakteri belirleyen ve bu karakterlerin aktarılmasını sağlayan kalıtım birimlerine, DNA parçalarına gen denir. Genler harflerle gösterilir. Baskın gen büyük, çekinik gen ise aynı harfin küçüğü ile gösterilir.Örnek : A, a, B, b, … Yeşil Tohum Geni→s Sarı Tohum Geni→ S
3-)Alel Gen: Canlıların sahip olduğu her bir karakter (özellik) için biri anneden diğeri babadan gelen her bir gene alel gen, iki alel gene de alel gen çifti veya alel genler denir. Alel genler harflerle gösterilir. (Tohum şekli ile ilgili farklı özellikleri belirleyen yani düz ve buruşuk tohum şeklini belirleyen genlere alel genler denir.)Örnek: A, B, a, b, …
4-)Genotip:Canlının sahip olduğu karakterleri belirleyen genlerin dizilişi veya gen topluluklarına genotip denir. (Canlı karakterlerin oluşmasında kullanılan genlerin her türlü özelliğine genotip denir. Karakterin baskın ya da çekinik olması, saf ya da melez olması gibi.). (Canlının fenotipinin ortaya çıkmasını sağlayan genetik yapıya genotip denir.).Örnek: AA, BB, Aa, Bb, …
5-)Fenotip:Canlının gözle görünen dış görünüşüne fenotip denir. (Genotip ve çevrenin etkisiyle oluşan canlının dış görünüşüdür). Örnek :Yuvarlak, buruşuk, sarı, yeşil, kan grubunun A veya B olması,
gözün siyah, yeşil olması…
6-)Kromozom:Canlının kalıtım birimi olan (kalıtsal özelliklerini belirleyen) genleri üzerinde taşıyan yapılara kromozom denir.
7-)Homolog (Eş) Kromozom: Biri anneden diğeri babadan gelen ve aynı karakterlere (özelliklere) ait genleri bulunduran kromozomlara homolog (eş) kromozom denir. (Göz rengi genini bulunduran biri anneden, diğer babadan gelen ve alel genleri taşıyan kromozomlardır).
8-)Dominant (Baskın) Gen:Etkisini (bulunduğu fenotipte) her zaman gösterebilen, büyük harflerle gösterilen ve en çok ortaya çıkan genlerdir.Örnek: A, B, Y, S, (siyah saç geni, koyu ten geni, siyah göz geni, uzun boy geni, A grubu geni) …
9-)Resesif (Çekinik) Gen : Etkisini (bulunduğu fenotipte) her zaman gösteremeyen, etkisini gösterebilmesi için iki tanesinin yan yana gelmesi gereken, küçük harflerle gösterilen ve en az ortaya çıkan genlerdir. (Çekinik genler, baskın genler olmadığında taşıdığı karakterleri oluştururlar yani etkisini gösterirler).Örnek : a, b, y, s, (sarı saç geni, açık ten geni, yeşil göz geni, kısa boy geni)…
10-) Homozigot (Saf=Arı) Döl : Canlıdaki her bir özelliği belirleyen gen çiftinin yani alel genlerin her ikisinin de aynı olması durumudur. Yani gen çiftinin ikisinin de baskın veya ikisinin de çekinik olması durumudur.Örnek : AA, BB, aa, bb, …
11-) Heterozigot (Melez=Hibrit) Döl :yani alel genlerin her ikisinin de farklı olması yani alel genlerin birinin baskın, birinin çekinik olması durumudur. Heterozigot dölde daima baskın gen etkisini gösterir (çekinik genin etkisi gizli kalır
Örnek :Aa,Bb,Yy,
ÖRNEK:
Karakter Göz Rengi
Göz Rengi KarakterleriGöz Rengi Genleri (Alel Genler)
Siyah Göz Rengi S→Dominant (Baskın) Gen → Alel Gen
Mavi Göz Rengi s→Resesif (Çekinik) Gen → Alel Gen
Genotip Fenotip
SS (Alel Gen Çifti) →Homozigot Dominant →Siyah Gözlü
Ss (Alel Gen Çifti) →Heterozigot (Melez) →Siyah Gözlü
ss (Alel Gen Çifti) →Homozigot Resesif →Mavi Gözlü
III.BÖLÜM
Ölçme ve Değerlendirme:
*Boşluk dolduralım
*Eşleştirelim Ölçme ve değerlendirme için projeler, kavram haritaları, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid, altı şapka tekniği, bulmaca, çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru-yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, iki aşamalı test gibi farklı soru ve tekniklerden uygun olanı uygun yerlerde kullanılacaktır.
IV.BÖLÜM
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi:
V.BÖLÜM
Planın Uygulanmasıyla İlgili Diğer Açıklamalar:
Uygundur
........................
Fen Bilimleri Öğretmeni Okul Müdürü
2018- 2019 EĞİTİM – ÖĞRETİM YILI GAZİ ORTAOKULU 8. SINIFLAR FEN BİLİMLERİ DERSİ GÜNLÜK DERS PLÂNI
şeklinde gösterebiliriz.
