Əhməd-Cabir İsmayıl oğlu Əhmədov

Ağ turpun müalicəvi xassələri. Roma tarixçisi və yazıçı Pliniy qeyd edirdi ki, misirlilər ağ turpun toxumundan yağ alırdılar. Onun kökləri də o dövrdə istifadə olunurdu.

Qədim yunan alimi Dioskoridin məlumatına görə ağ turp qidanın həzminə köməkdir. Qalen isə ağ turpdan iştahanın artması üçün istifadə etməyi məsləhət görürdü. Ağ turp mədə şirəsinin ifrazını artırmaqla həzmi yaxşılaşdırır. Ağ turpun tərkibindəki sellüloza bağırsağın motor funksiyasına müsbət təsir göstərir və orqanizmdən artıq xolesterinin ifrazına səbəb olur. Bu isə aterosklerozun profilaktikasında mühüm əhə­miy­yətə malikdir. Lakin mədə xorasında, mədə-bağırsaq traktının və qaraciyərin sətəlcəmində, ürəyin kəskin xəstəlik­lərində ağ və qırmızı turpdan istifadə etmək arzuolunmazdır.

Xalq təbabətində ağ turp geniş tətbiq olunur. Göyös­kürək, yuxarı tənəffüs yollarının katarında, bronxitdə bəlğəm­gətirici və öskürəyi sakitləşdirici kimi 1:1 nisbətində bal və ya şəkərlə qarışdırılmış ağ turp şirəsindən gündə 3-4 dəfə 1 xörək qaşığı içmək məsləhətdir.

Ağ turp şirəsi ağciyərin vərəmində də içilir. Bəzən ağ turp şirəsini hazırlamaq üçün iri ağ turpların ortası oyulub çökəklik düzəldilir, oraya bal (və ya şəkər) tökülür və ayrılan şirədən gündə yarım stəkandan 1,5 stəkana qədər qəbul olunur.

Bu, həm də sidikqovucu və sidik kisəsi daşının «əridil­məsi» üçün də yaxşı vasitədir. Keçmişdə ağ turp şirəsini həkimlər podaqra xəstəliyində və öd kisəsi daşının müali­cə­sində də xəstələrə yaxşı müalicəvi vasitə kimi məsləhət görür­dülər. Ödqovucu kimi qara turpun şirəsini su ilə qarışdırıb yeməkdən 30-40 dəq əvvəl içirlər.

Ağ turp şirəsi xaricə sürtmək üçün də tətbiq olunur. Revmatizm, podaqra, miozit, nevrit və radikulitdə ağrılı yerləri turp şirəsi ilə ovuşdurmaq məsləhətdir. Xalq təbabətində revmatizm zamanı aşağıdakı nisbətdə qarışıq hazırlanır: 3 hissə turp şirəsi, 2 hissə bal və 1 xörək qaşığı araqla qarışdırılır, 0,5 litr qarışığa 1 xörək qaşığı xörək duzu qatılır. Yatmazdan əvvəl həmin qarışıqdan 25-30 ml içib, xəstə oynaqları yaxşı ovxalayırlar.

Ağ turp əzintisi və şirəsi antimikrob təsirə malik oldu­ğundan irinləyən yaraları daha tez sağaldır. Bu isə ağ turpun tərkibində güclü bakterisid təsirə malik lizosim maddəsinin olmasından irəli gəlir. Ağ turpun, xüsusilə qara turpun toxum­ları da güclü antimikrob xassəyə malikdir. Xırdalanmış toxum­ları bir qədər su ilə qarışdırıb, irinlənmiş yaraların və ekze­manın daha tez müalicəsi üçün istifadə edirlər. Toxumundan və kökündən araqda hazırlanmış tinkturadan çilə qarşı istifadə olunur.